Cel działalności instytucji dobrze wyjaśnia sama jej nazwa.
"Rozwój", rok 1900.
Towarzystwo wzniosło w 1892 roku swoją siedzibę przy świeżo wówczas wytyczonej ulicy Ewangelickiej, łączącej ulicę Piotrkowską i Mikołajewską (obecnie Sienkiewicza), która miała odpowiednio wyeksponować bryłę wzniesionego w latach 1880-1884 kościoła ewangelicko-augsburskiego p.w. św. Jana.
O wykonanie planów zwrócono się, podobnie jak uczynił to łódzki Bank Handlowy, do sprawdzonej berlińskiej firmy: biura architektonicznego Wilhelma Martensa, które miało już na swoim koncie budowę kilku budynków o podobnym charakterze w Berlinie, Hamburgu i Bremie.
Główny akcent tworzy usytuowane z boku główne wejście ujęte płaskim portalem zwieńczonym masywnymi figurami symbolizującymi Handel i Przemysł. Są one dziełem prof. Hermanna Hofaensa z Berlina.
Budynek ten, dzięki swojej poważnej i oszczędnej fasadzie, o kształtach zwiastujących nadejście architektury modernistycznej, jak i dzięki wysmakowanym wnętrzom, zalicza się do najciekawszych dzieł w sztuce Łodzi przed I wojną światową.
źródło:
Krzysztof Stefański. Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi.
Fot. Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
Przy południowej pierzei ulicy, pod numerem 11/13, według projektu, którego zachowana kopia sygnowana jest przez ówczesnego architekta miejskiego Łodzi Hilarego Majewskiego, wzniesiony został dwupiętrowy budynek na planie prostokąta, o harmonijnej neorenesansowej architekturze, nie wyróżniającej się jednak szczególniejszymi walorami. Obiekt dobrze spełniał swoje funkcje przez blisko dwadzieścia lat.
Nowe potrzeby i wymagania stawiane budowlom bankowym na początku XX stulecia sprawiły, że w 1903 roku zakupiono sąsiadującą z siedzibą Towarzystwa działkę pod numerem 15, z myślą o wzniesieniu nowego gmachu. Plany budowy musiały wszakże zostać na kilka lat odłożone wskutek niepokojów lat 1905-1907. Po ich wygaśnięciu Towarzystwo powróciło do myśli o budowie nowego obiektu, który stanąć miał obok dawnej siedziby i miał być z nią funkcjonalnie połączony.
Zbiory Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
"Rozwój", rok 1910.
"Rozwój", rok 1912.
"Lodzer Zeitung", wydanie jubileuszowe 1863-1913.
Plany zostały wykonane na przełomie lat 1908-1909, ale ostatnie rysunki pochodzą jeszcze z początku 1910 roku.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912
Zachowane projekty wskazują na ciekawą ewolucję proponowanej formy architektonicznej, od uproszczonych form renesansowych, z bryłą nakrytą wysokim dachem, do architektury bliskiej już modernizmowi, pozbawionej detalu, z płaskim dachem.
Budynek banku wzniesiony został w latach 1910-1911, a budowała go znana łódzka firma "Wende i Klause".
"Rozwój", rok 1911.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1907.
Budowla otrzymała zwartą bryłę na planie zbliżonym do kwadratu. Fasada otrzymała modernistyczną formę, oblicowaną ciosami kamiennymi, z detalem historyzującym sprowadzonym do minimum, z prosto wyciętymi oknami w czterech kondygnacjach.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.
"Rozwój", rok 1911.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.
Do wnętrz prowadzi niewielki, ale pełen elegancji westybul z niewysokimi schodkami, z którego przechodzi się do wypełniającej centrum gmachu sali operacyjnej nakrytej dużym przeszklonym dachem.
Informator m. Łodzi, rok 1920.
Kalendarz-Informator, rok 1924.
"Rozwój", rok 1924.
"Hasło", rok 1929.
"Litzmnnstädter Zeitung", 1941.
Post Scriptum z 2021 roku:
Budynek banku został poddany gruntownej renowacji. Wszystkie zdjęcia wnętrz wykonał baedeker podczas rozpoczęcia prac remontowych.
Dziękuję Panu Juliuszowi Lermanowi oraz Zarządowi Inwestycji Miejskich za możliwość obejrzenia tego pięknego miejsca.
"Łódzki Głos Obywatelski", rok 1934.
Krzysztof Stefański. Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi.
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
