baedeker łódzki: 03/04/19

poniedziałek, 4 marca 2019

Izaak Kersz - inicjator powstania Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Łodzi.

Izaak Kersz (Kiersz), wybitny historyk dziejów Żydów łódzkich, nauczyciel.

Urodził się 2 maja 1918 roku w Kutnie, w wielodzietnej rodzinie jako syn Pereca, rzemieślnika, i Pessy Braun. Ukończył jeszywę, a następnie (w 1937 roku) gimnazjum polskie w Kutnie. Utrzymywał się z udzielania korepetycji. W młodości sympatyzował z Komunistycznym Związkiem Młodzieży Polskiej, na krótko przed wybuchem wojny został aresztowany za udział w pochodzie pierwszomajowym. Wrzesień 1939 roku zastał go w łęczyckim więzieniu; uwolniony przedostał się do Kutna, stamtąd do Warszawy, wreszcie przez Terespol do Brześcia nad Bugiem. Od 1942 roku walczył w oddziałach partyzanckich w rejonie Słonima i Kosowa, a następnie w I Armii Wojska Polskiego. Po wojnie pozostał w Brześciu, gdzie pracował jako nauczyciel historii. Ukończył studia na Wydziale Historii Instytutu Pedagogicznego w Mohylowie. Do Polski wrócił w 1956 roku, zamieszkał w Łodzi i uczył w Liceum im. I.I. Pereca oraz w innych szkołach.

Kersz był jednym z założycieli Towarzystwa Polsko-Izraelskiego i sekretarzem oddziału łódzkiego. Na początku lat 80. ubiegłego stulecia zainicjował powstanie Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Łodzi.

Cmentarz Żydowski w Łodzi, ulica Bracka.

Izaak Kersz i Jerzy Kosiński. Wizyta Kosińskiego w Łodzi, ms1 Więckowskiego 36, rok 1988.

Do końca życia Izaak Kersz działał niestrudzenie na rzecz ocalenia cmentarza i zgromadził wartościowe archiwum dotyczące niszczejącego zbytku. Prowadził badania, odczytywał napisy na macewach i prowadził zajęcia dla Studentów Uniwersytetu Łódzkiego dzieląc się wynikami swojej pracy.

Strona Cmentarza Żydowskiego w Łodzi (baza danych, która umożliwia odnalezienie osób pochowanych na cmentarzu):

http://www.jewishlodzcemetery.org/

Kersz miał ogromne zasługi w uchronieniu od całkowitej dewastacji łódzkiej nekropolii. Za swą działalność zawodową i społeczną został odznaczony w 1974 roku, Złotym Krzyżem Zasługi.

Jest autorem pośmiertnie wydanej książki "Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej w Łodzi" (Łódź, 1996, wydanie drugie, poszerzone ukazało się w roku 1999) oraz pracy "To nic innego tylko dom wieczności", w której zebrał materiały dotyczące cmentarza, cennego zabytku kultury żydowskiej, jakim jest nekropolia łódzka.

"Dom Życia" w jesiennej scenerii...

Żydzi używają wielu nazw określających cmentarz: Dom Życia (bejt olam), Dom Grobów (bejt kwarot) czy dom uroczystego zgromadzenia wszystkich żyjących (bejt moed Lechom chaj) oraz... dobre miejsce. Istnieją też określania Dom Wieczności i Ogród Żydowski (hortus judaeorum).

Izaak Kersz zmarł 19 czerwca 1990 roku w Łodzi i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej, miejscu którym się opiekował i chronił od zniszczenia.

źródła:

Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.

Włodzimierz Małek. Zabytkowy Cmentarz Żydowski w Łodzi.