PAWEŁ GARAPICH – świadek pięciu epok, wojewoda łódzki przez... cztery miesiące.

Paweł Garapich urodził się 18 listopada 1882 roku w Cebrowie w powiecie tarnopolskim, w szanowanej rodzinie ziemiańskiej. W 1900 roku ukończył gimnazjum w Tarnopolu. Następnie podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, który uchodził wśród polskiej młodzieży trzech zaborów za ostoję polskości w Galicji, cieszącej się przecież szeroką autonomią w ramach państwa austro-węgierskiego. Studia ukończył w 1906 roku. Po zakończeniu edukacji Garapich rozpoczął pracę jako urzędnik w administracji galicyjskiej. Zatrudniony został w Namiestnictwie Galicji, gdzie cieszył się u przełożonych opinią kompetentnego pracownika. Udanemu startowi w dorosłe zawodowe życie towarzyszyło powodzenie w sprawach osobistych, by nie rzec „sercowych”. Oto 3 lutego 1910 roku młody, ambitny urzędnik z herbowej rodziny pojął za żonę piękną hrabinę Ludgardę Łubieńską, pochodzącą z arystokratycznego rodu o wielkiej przeszłości i jeszcze większych koligacjach. Zyskał w ten sposób rodzinne szczęście, ale i zrealizował sen o sukcesie, powszechny wśród szlacheckiej i mieszczańskiej młodzieży zaboru austriackiego – objął ważne stanowisko w administracji państwowej, połączone z wejściem w sfery magnaterii.

Uporządkowane i szczęśliwe życie pnącego się po szczeblach zawodowej kariery Garapicha przerwał wybuch pierwszej wojny światowej. Jako ważny urzędnik – wicestarosta tarnopolski – został ewakuowany w głąb kraju, co miało uchronić go przed dostaniem się w ręce Rosjan. W 1915 roku pełnił odpowiedzialną funkcję referenta Oddziału Politycznego przy lubelskim Generalnym Gubernatorstwie. Krytycznie nastawiony wobec Niemców i Austriaków, którym zarzucał niewypełnianie obietnic związanych z Aktem Dwóch Cesarzy, zwanym również Aktem 5 Listopada, zapowiadającym utworzenie Królestwa Polskiego jako dziedzicznej, konstytucyjnej monarchii, protestował niejednokrotnie przeciwko rabunkowej gospodarce okupantów i poczynaniom, które interpretował jako antypolskie. 

Przeczytaj w baedekerze:

 Akt 5 listopada - RESTYTUCJA KRÓLESTWA POLSKIEGO. ROK 1916. (baedekerlodz.blogspot.com)

Czarę goryczy przelało przekazanie Ukrainie przez państwa centralne rdzennie polskiej Chełmszczyzny na mocy pokoju brzeskiego z marca 1918 roku. W odpowiedzi na „zdradę brzeską” Garapich demonstracyjnie podał się do dymisji. Nie została ona jednak przyjęta przez zwierzchników, którzy cenili przecież mimo wszystko pracowitego i doświadczonego, choć krnąbrnego urzędnika. Znaleźli też dla niego rodzaj kary, który pozwalał im nadal korzystać z jego administracyjnych talentów – został przeniesiony do prowincjonalnego Skałatu, małego miasteczka we wschodniej Galicji.

"Gazeta Polska", rok 1918.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Garapich w 1919 roku został pierwszym polskim starostą w Tarnopolu, a 15 lutego 1920 roku objął funkcję naczelnika Wydziału Prezydialnego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi i wicewojewody łódzkiego. Razem z wojewodą Kamieńskim odegrał pierwszoplanową rolę w tworzeniu struktur administracyjnych tego województwa. Po odejściu Kamieńskiego  powierzono mu z dniem 24 marca 1922 roku obowiązki wojewody łódzkiego. Funkcję tą piastował od 1 marca 1922 do 14 lutego 1923 roku.

Przeczytaj w baedekerze:

ANTONI KAMIEŃSKI. Życie przełamane polityczną tragedią. (baedekerlodz.blogspot.com)

Z dniem 7 kwietnia 1923 roku został przeniesiony na stanowisko wicewojewody w Stanisławowie, jednak 12 sierpnia 1924 roku otrzymał nominację na stanowisko wojewody łódzkiego. Objął je na ponad cztery miesiące – do 30 grudnia 1924 roku.

"Nowiny", rok 1924.

"Republika", rok 1924.

Kalendarz informacyjno-adresowy

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1924.

Był włodarzem województwa w okresie bardzo trudnym – w samej Łodzi narastał kryzys gospodarczy spowodowany zastojem w przemyśle włókienniczym, który po pierwszej wojnie światowej utracił surowcowe zaplecze i wielkie rynki zbytu w Rosji; trudna sytuacja ekonomiczna panowała także w całym kraju. Jednostkowe wysiłki wojewody, dążącego do ożywienia łódzkiej produkcji włókienniczej i zwiększenia zatrudnienia nie mogły, w obliczu tych faktów, przynieść widocznych efektów. 

"Republika", rok 1924.

Po odejściu z urzędu wojewody łódzkiego Garapich, jako doświadczony urzędnik i administrator, został powołany na stanowisko wojewody lwowskiego.

"Republika", rok 1925.

"Republika", rok 1925.

Fot: Zjazd wojewodów w Warszawie. Uczestnicy zjazdu w kuluarach. Widoczni od lewej: wojewoda lwowski Paweł Garapich, komisarz rządu na m. st. Warszawę Jan Jarmułowicz, wojewoda warszawski Władysław Sołtan, minister spraw wewnętrznych Cyryl Ratajski, wojewoda białostocki Marian Rembowski, wojewoda łódzki Ludwik Darowski, wojewoda tarnopolski Lucjan Zawistowski.

Paweł Garapich funkcję wojewody lwowskiego piastował do 29 lipca 1927 roku.

Fot: Poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę kościoła w Konuszkach Królewskich. Dygnitarze państwowi przybyli na uroczystość poświęcenia, widoczni m. inn: marszałek sejmu Maciej Rataj, wojewoda lwowski Paweł Garapich (stoi), komendant wojewódzki Walery Wiczyński i poseł Antoni Pasicki. Rok 1925.

Funkcja wojewody lwowskiego była ostatnią ważną funkcją jaką pełnił Paweł Garapich w strukturach administracji państwowej.

Fot: Międzynarodowy wyścig samochodowy i motocyklowy we Lwowie. Obserwatorzy wyścigu. Widoczni m.in.: prezydent Lwowa Józef  Neumann (z lewej w jasnym garniturze), wojewoda lwowski Paweł Garapich (trzeci z lewej).

Lwów, rok 1926.

Podczas sprawowania funkcji wojewody lwowskiego Garapich musiał się zmierzyć z ważnym dla odrodzonej Rzeczypospolitej problemem ukraińskiej mniejszości narodowej i jej współegzystencji z Polakami i instytucjami państwa Polskiego.

Fot: Zjazd wojewodów w Warszawie. Widok na salę obrad podczas zjazdu. Widoczni m.in. wojewoda lwowski Paweł Garapich, komisarz rządu na m.st. Warszawę Jan Jarmułowicz, wojewoda warszawski Władysław Sołtan, wojewoda białostocki Marian Rembowski, wojewoda łódzki Ludwik Darowski, wojewoda tarnopolski Lucjan Zawistowski, minister spraw wewnętrznych Cyryl Ratajski.

Fot: Wystawa Książki Polskiej we Lwowie.

Uczestnicy uroczystości otwarcia: wojewoda Paweł Garapich, generał Linde, prezydent Lwowa Józef  Neuman, wydawca Feliks West.

Po przejściu w stan spoczynku Paweł Garapich pracował jako notariusz w Złoczowie. Następnie od 1928 roku był prezesem zarządu Polskiego Czerwonego Krzyża w Małopolsce i lokalnego oddziału Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich w Złoczowie. Pełnił również funkcję kuratora zakładu dla ociemniałych we Lwowie i Szkoły Gospodarstwa Domowego w Snopkowie.

Fot: Rok 1930. Zjazd prezesów okręgowych i szefów sanitarnych Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. Siedzą od lewej: szef sanitarny Zarządu Głównego PCK dr Czesław Wroczyński, prezes oddziału wileńskiego Polskiego Czerwonego Krzyża Uniechowski, prezes okręgu krakowskiego PCK Kreczmer, delegat rządu dla spraw PCK płk dr Stefan Rudzki, wiceprezes Komitetu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża Włodzimierz Kryński, prezes Zarządu Głównego PCK Ludwik Darowski, prezes Komitetu Głównego PCK hr. Henryk Potocki, sekretarz generalny PCK Anna Paszkowska, wiceprezes Zarządu Głównego PCK Józef  Wielowieyski, prezes zarządu okręgu lwowskiego PCK Paweł Garapich, prezes okręgu lubelskiego PCK dr Stanisław Bryła, szef sanitarny okręgu podlaskiego PCK dr Krakówka.

Paweł Garapich przeżył dramatyczne lata drugiej wojny światowej i powojenne stalinowskie represje. Ten świadek pięciu epok, służący swym urzędniczym talentem i doświadczeniem władcom Austrii w okresie zaborów, a później pierwszej wojny światowej, następnie niepodległej Polsce, z którą przeżył jej upadek, czas okupacji i pierwsze lata sowieckiego zniewolenia, zmarł w 1957 roku. Pochowany został na cmentarzu w Puławach.

źródło:

Przemysław Waingertner. Włodarze województwa łódzkiego.

Fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego
oraz ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi

Przeczytaj jeszcze:
BURMISTRZOWIE, NADBURMISTRZOWIE, PREZYDENCI, PRZEWODNICZĄCY I KOMISARZE MIASTA ŁODZI

Rok 1925. Zjazd straży pożarnych we Lwowie. Uczestnicy zjazdu, m.in.: wojewoda lwowski Paweł Garapich (siedzi w środku w pierwszym rzędzie), gen. Jan Thulie (pierwszy z lewej).