MIEJSCE STRACEŃ W LESIE ŁAGIEWNICKIM

12 listopada 1939 roku SS rozstrzelało w Lesie Łagiewnickim grupę 22 Polaków.

Nietrudno znaleźć to miejsce w łagiewnickim lesie...

Wśród ofiar mordu znaleźli się łódzcy nauczyciele, pracownicy oświaty i działacze polityczni znani z nazwiska oraz grupa nieznanych osób. W 1941 roku niemieccy okupanci zalesili miejsce egzekucji dla ukrycia śladów, co nie zapobiegło dokonaniu ekshumacji ofiar wiosną 1945 roku. Zwłoki przeniesiono i pochowano na cmentarzu w Łagiewnikach.

Wśród ofiar egzekucji znajdowali się między innymi:
Edward Dudkiewicz – polski nauczyciel, działacz Związku Nauczycielstwa Polskiego, poseł na Sejm II Rzeczypospolitej. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Kielcach, Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Łodzi oraz Szkoły Podchorążych Piechoty. Od 1922 roku pracował jako nauczyciel i kierownik szkół powszechnych w Łodzi nr: 33, 121, 74, 5. Brał czynny udział w ruchu związkowym Związku Nauczycielstwa Polskiego, od 1928 roku był członkiem Zarządu, a od 1935 prezesem Zarządu Oddziału Grodzkiego Okręgu Łódzkiego ZNP oraz członkiem Zarządu Okręgu Związku. W latach 1935-37 był redaktorem czasopisma "Głos Nauczycielstwa Łódzkiego", wydawanego przez Zarząd Okręgu ZNP w Łodzi. Przewodniczył oddziałowi łódzkiemu Polskiego Związku Zachodniego w Łodzi. Pełnił funkcję sekretarza Towarzystwa Kolonii Letnich w Łodzi. W 1938 roku wybrany został posłem na Sejm RP V kadencji, był członkiem Komisji oświaty i pracy. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Aleksander Rżewski - były prezydent miasta Łodzi, starosta powiatu łódzkiego.
Jan Gertner - nauczyciel z Łodzi
Wacław Lisiecki - nauczyciel i kierownik Szkoły Powszechnej nr 86 w Łodzi, prezes Związku Zachodniego.
Tomasz Wasilewski - Prezes Oddzału Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Marian Wadowski - polski urzędnik państwowy, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm w II RP. W czasie I wojny światowej służył w Legionach. Był członkiem POW. Po wojnie pracował jako naczelnik urzędu skarbowego w Łodzi. Działał jako prezes zarządu okręgowego Związku Legionistów Polskich w Łodzi, gdzie mieszkał. W 1935 roku został posłem IV kadencji (1935–1938) wybranym z listy państwowej 14 973 głosami z okręgu nr 16 (okręg wyborczy Łódź – komitety: I, IV, VI, VII i X). Pracował w komisji spraw zagranicznych. W kolejnej, V kadencji (1938–1939) został ponownie wybrany posłem, tym razem z listy Obozu Zjednoczenia Narodowego. W czasie obu kadencji był sekretarzem prezydium Sejmu.
Po wybuchu II wojny światowej aresztowany przez hitlerowców i uwięziony w ramach akcji eliminacji polskiej inteligencji Intelligenzaktion Litzmannstadt.
Feliks Wołoszczuk - inspektor szkolny miasta Łodzi.

Intelligenzaktion Litzmannstadt Intelligenzaktion Litzmannstadt (pol:  Akcja Inteligencja - Litzmanstadt) – kryptonim regionalnej akcji specjalnej przeprowadzonej przez Niemców w okupowanej Polsce w ramach tzw. Intelligenzaktion. Akcja ta wymierzona była w działaczy żydowskich partii lewicowych, przedstawicieli mieszczaństwa i inteligencji żydowskiej w Łodzi, zwłaszcza działaczy politycznych i społecznych, polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do germanizacji tego regionu Polski po klęsce wrześniowej. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli. W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych tzw. "Sonderfahndungsbuch Polen" około 1.500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie "Wolność" w Pabianicach, w fabryce Arnolda Bayera w Rudzie Pabianickiej oraz w obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu, który w następnych dniach stał się głównym obozem tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pabianickiej po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierano ich do siedziby łódzkiego gestapo przy ul. K. Anstadta gdzie funkcjonował sąd doraźny. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapadały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od Zgierza lesie lućmierskim. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w lesie łagiewnickim i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21–30 XI 1939 roku – między innymi też na poligonie Brus w Łodzi – i były kontynuowane do 1940 roku.

W regionalnej akcji Intelligenzaktion w całym regionie łódzkim zginęli m.in.:

Jan Ring - dyrektor Kolei Elektrycznych i prezes Oddziału Łódzkiego Związku Obrony Kresów Zachodnich,
Wacław Lambrecht - urzędnik Zarządu Miejskiego,
Czesław Kowalski - sekretarz grodzki BBWR,
Władysław Łuczakowski - członek Stronnictwa Ludowego.
Karol Hiller - artysta malarz, prezes Klubu Demokratycznego w Łodzi,
Aleksander Margolis - lekarz, działacz Bundu,
Stefan Kulczyński - prezes Polskiego Związku Zawodowego Dziewiarzy,
Władysław Wierzbicki - harcmistrz RP,
Zygmunt Kłys - działacz społeczny z Pabianic
Józef Ab – właściciel i dyrektor szkoły w Łodzi, działacz oświatowy,
Mieczysław Hertz - łódzki fabrykant, historyk, działacz społeczny
Aron Luboszycki – łódzki nauczyciel, pedagog, poeta, prozaik, krytyk literacki pochodzenia żydowskiego,
Aleksy Rżewski - były prezydent Łodzi,
Edward Dudkiewicz - prezes Zarządu Oddziału Grodzkiego Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP),
Tomasz Wasilewski - senator RP i prezes Oddziału (ZNP),
Feliks Wołoszczuk - inspektor szkolny,
Jan Gertner - nauczyciel z Łodzi.
Chaim Lajb Poznański – żydowski nauczyciel i działacz oświatowy oraz polityczny i społeczny w Łodzi,
Wolf Wiener – dziennikarz i pisarz, łódzki działacz oświatowy pochodzenia żydowskiego, działacz syjonistyczny.


Fot. Monika Czechowicz