Pałac
wzniesiony w latach 1904-1908 dla syna słynnego łódzkiego fabrykanta Izraela
Kalmanowicza Poznańskiego - Karola, jednego z dyrektorów spółki
akcyjnej wyrobów bawełnianych.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
Karol Poznański z Felicją z Osserów (1887)
Karol
Poznański był przemysłowcem, miał wyższe wykształcenie
uniwersyteckie i tytuł doktora chemii. Od 1891 roku pełnił funkcję członka rady
nadzorczej i dyrektora Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych Izraela
Kalmana Poznańskiego, zajmując się głównie technicznymi zagadnieniami
produkcji. Od 1895 roku był członkiem rady nadzorczej Banku Dyskontowego Warszawskiego,
od 1920 roku członkiem wspierającym Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa
Chemicznego, zasiadał w komitecie synagogi reformowanej przy al. Kościuszki,
był członkiem Towarzystwa Talmud Tora.
Mieczysław, Stanisław i Leon Poznańscy
(synowie Karola Poznańskiego)
Karol ożenił
się z córką znanego przemysłowca łódzkiego Adama Ossera, Felicją (Fajgą;
1867-1930), z którą miał czterech synów – zmarłego podczas studiów medycznych w
Szwajcarii Mieczysława (1889-1915), Leona (1890-1970), Stanisława (1894-1943) i
Jerzego (1899-1925).
Przeczytaj w baedekerze:
Mieczysław i Leon Poznańscy
Stoją od lewej: Felicja z Osserów
Poznańska (żona Karola), Leon Poznański (syn Karola), Urszula Poznańska (żona
Leona). Siedzą: Karol Poznański (syn Izraela), Mieczysław Andrzej (syn Leona, wnuk Karola).
Karol Poznański z wnukiem Mieczysławem Andrzejem
(1926)
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
Karol
Poznański zmarł w Łodzi, pochowany został na cmentarzu przy ulicy Brackiej.
Mauzoleum rodziny Poznańskich.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
U
zbiegu ulic Długiej (obecnie Gdańskiej) i Pasażu Schultza (obecnie al. 1 Maja),
wznieśli swój pałac Felicja z Osserów i Karol Poznańscy.Wybudowany został w
1904 roku według projektu Adolfa Zelingsona (Selighsohna) i jest najlepiej
zachowanym pałacem rodziny Poznańskich.
Budowla
ma charakter eklektyczny: łączy dominujące w jej architekturze elementy włoskiego
renesansu i baroku z m.in. motywami secesyjnymi.
Pałac został zaprojektowany na
planie podkowy jako budynek jednopiętrowy, z wysokimi suterenami i mieszkalnym
poddaszem.
Budowla składa się z dwóch skrzydeł bocznych i części frontowej, w której na
obu kondygnacjach znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne: salony i
jadalnie (dziś sale koncertowe i wykładowe), przeszklone halle, gabinety,
buduary, pokój bilardowy (dziś Dział Nauczania).
Na piętrze mamy także ogród
zimowy przykryty efektownym szklanym dachem, widocznym od strony ogrodu.
Pomieszczenia
w skrzydle bocznym służyły domownikom, w suterenach mieściły się pomieszczenia
gospodarcze i kotłownia centralnego ogrzewania (był to pierwszy budynek w Łodzi
posiadający centralne ogrzewanie już w fazie projektu).
Poddasze zamieszkiwała służba (dziś znajdują się tu ćwiczeniówki).
Do
budynku prowadzą trzy wejścia: reprezentacyjne z podjazdem i podcieniami od alei 1 Maja, wejście od strony ulicy Gdańskiej prowadzące dawniej na parter i do
suteren oraz wejście gospodarcze od strony podwórza.
Rozpoznawalnym elementem
pałacu stał się umieszczony w narożniku półokrągły ryzalit, przykryty
spłaszczoną kopułą.
Pałac
i otaczający go niewielki park (dawniej ogród, w którym znajdowała się także
oranżeria) ze znajdującym się w podwórzu budynkiem kordegardy okala zdobiony
parkan z maszkaronami i literą P na tablicach herbowych.
Pełne
przepychu wnętrza rezydencji zachowały do dziś wiele ze swej świetności:
boazerie z różnogatunkowego drewna, stiukowe sufity, sztukatorskie dekoracje,
witraże, marmurowe kominki, żyrandole, kinkiety, meble.
Klatkę zdobi witraż z
warsztatu Richarda Schleina z Zittau.
Pałac
został zaplanowany jako budowla mieszkalna przeznaczona dla jednej rodziny i
dla służby. Z czasem zamieszkały w nim również rodziny akcjonariuszy spółki.
Podczas okupacji mieściła się tutaj niemiecka Städtische Musikschule, która działała
niemal do końca 1944 roku. Na egzemplarzach nut, jakie przejęła po tej szkole
uczelniana biblioteka, istnieją pieczątki z jej pełną nazwą: Städtische
Musikschule, Litzmanstadt, Danziger Str. 32.
Städtische Musikschule, ok. 1940.
(zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi)
W pałacu mieszczą się sale koncertowe, sale wykładowe i ćwiczeniowe dla
studentów (również w budynku kordegardy), Studio Komputerowe Muzyki
Elektronicznej, Pracownia Elektroakustyczna. Tutaj urzędują Władze Uczelni i administracja.
Pałac był także plenerem filmowym.
Tutaj Andrzej Wajda
kręcił zdjęcia do "Ziemi obiecanej", jego wnętrza to filmowa kawiarnia, do której codziennie chodzi literat Olszowski (Jerzy Duszyński), niespodziewany opiekun tytułowej bohaterki filmu "Awantura o Basię". W kilku scenach można zauważyć podjazd i ozdobne drzwi, którymi wychodzi Stanisław Olszowski, a następnie odjeżdża dorożką w stronę dzisiejszej ulicy 1 Maja...
"Awantura o Basię", film z roku 1959. Reżyseria Maria Kaniewska.
źródło: YouTube
Już nie zwykłą kawiarnię, ale wnętrze pałacu najbogatszego bohatera "Ziemi Obiecanej" - fabrykanta Hermana Buholca (Andrzej Szaławski), można zobaczyć w scenie porannej modlitwy, którą odmawia w dawnej sali jadalnej pałacu (zobacz TUTAJ).
Obecna sala koncertowa zagrała kantor w słynnej scenie kłótni Horna (Piotr Fronczewski) z Buholcem:
.JPG)
Fot. Monika Czechowicz
Fot. archiwalne z: Andrzej Machejek [red]. Imperium rodziny Poznańskich w Łodzi.
Obecna sala koncertowa zagrała kantor w słynnej scenie kłótni Horna (Piotr Fronczewski) z Buholcem:
"Ziemia obiecana" (fragment), film z roku 1974. Reżyseria Andrzej Wajda
źródło: YouTube
"Ziemia obiecana", film z roku 1974. Reżyseria Andrzej Wajda
źródło: YouTube
W tym samym miejscu odbywa się również rozmowa Buholca z Karolem Borowieckim (Daniel Olbrychski). Salę można rozpoznać po dekoracyjnym kominku znajdującym się za biurkiem fabrykanta.
Jedna z najbardziej rozpoznawalnych scen obrazu Wajdy toczy się na podjeździe przed pałacem. Karol Borowiecki otrzymuje od swojej kochanki Lucy Zuckerowej (Kalina Jędrusik) informację o podwyżce ceł na bawełnę i odszukuje kompletnie pijanego Moryca Welta (Wojciech Pszoniak). Aby otrzeźwić przyjaciela, wylewa na niego wiadro pomyj, które zabiera człowiekowi sprzątającemu podjazd. Welt, postawiony w ten sposób na nogi pod wpływem dobrych wiadomości wskakuje ze szczęścia na parkan otaczający pałac...
.JPG)
W serialu "Kariera Nikodema Dyzmy" pałac Karola Poznańskiego zagrał hotel Europa, w którym odbyło się przełomowe dla bohatera spotkanie. Choć trafia na przyjęcie rządowe zupełnie przez przypadek, wzbudza swoim zachowaniem tak duże zainteresowanie, że otrzymuje ciekawą propozycję pracy...
Fot. archiwalne z: Andrzej Machejek [red]. Imperium rodziny Poznańskich w Łodzi.
źródła:
Ewa
Grzelak, Małgorzata Laurentowicz-Granas, Mirosław Jaskulski, Krzysztof
Stefański, [red] Andrzej Machejek. Imperium rodziny Poznańskich w Łodzi.
Oficjalna
strona Akademii Muzycznej w Łodzi
Mirosław
Jaskulski, Małgorzata Laurentowicz-Granas, Maria Świątkowska, [red] Ryszard Czubaczyński.
Pałac Poznańskich w Łodzi.
Bożena Janicka [red]. Filmowcy. Polskie kino według jego twórców.
Przewodnik po filmowej Łodzi.
Bożena Janicka [red]. Filmowcy. Polskie kino według jego twórców.
Przewodnik po filmowej Łodzi.
