BURMISTRZOWIE, NADBURMISTRZOWIE, PREZYDENCI, PRZEWODNICZĄCY I KOMISARZE MIASTA ŁODZI

KRÓLESTWO POLSKIE

Jan Dąbrowski, burmistrz od 1471 do 1480 i 1488-1504

Pierwszą osobą która pełniła funkcję burmistrza Łodzi znaną z nazwiska jest Jan Dąbrowski. Pełnił on funkcję burmistrza w latach 1471-1480 i 1488-1502. 

Wiadomo o tym, ponieważ jak pisze Ryszard Rosin w monografii” Łódź. Dzieje miasta”: „Pierwszą księgę miejską Łodzi zaczęto prowadzić w 1471 roku, potem wciągnięto do niej parę zapisek z lat wcześniejszych, tak że najstarsza z nich pochodzi z 1440 roku.  Można zatem przypuszczać, że już wtedy – a na pewno od 1470 roku – istniała tutaj rada miejska z burmistrzem na czele”.

Stanisław Kaleta, burmistrz od 1480 do 1488

Mikołaj Jagiełka, burmistrz, 1504

Jakub Dąbrowa, burmistrz od 1504 do 1507

Stanisław Kalata, burmistrz od 1507 do 1508

Grzegorz Wyszek, burmistrz od 1509 do 1517

Wawrzyniec Dąbrowski, burmistrz od 1518 do 1525

Jan Smarzewski, burmistrz 1526

Mikołaj Kochan, burmistrz od 1527 do 1532

Wojciech Wyszek, burmistrz od 1532 do 1546

Mikołaj Kochan, burmistrz od 1546 do 1548

Jakub Polczyk, burmistrz od 1548 do 1549

Mikołaj Domagała, burmistrz 1550

Marcin Świgonia, burmistrz od 1551 do 1552

Walenty Kupski, burmistrz od 1552 do 1558

Marcin Świgonia, burmistrz od 1558 do 1559

Mikołaj Domagała, burmistrz od 1560 do 1569

RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW

Mikołaj Domagała, burmistrz od 1569 do 1572

Klimek Doczekała, burmistrz od 1573 do 1584

Bartosz Domagała, burmistrz od 1602 do 1603

Wojciech Stanek, burmistrz od 1603 do 1608

Mikołaj Kasprzyk, burmistrz od 1608 do 1612

Burmistrz Łodzi. Niewiele o nim wiadomo. Pewnym jedynie jest to, że w 1585roku wydał pozwolenie na budowę miejskiego ratusza w rejonie rynku – czyli w okolicach dzisiejszego Starego Rynku i placu Kościelnego.  

Wojciech Stanek, burmistrz od 1612 do 1613

Hipolit, burmistrz od 1613 do 1616

Jan Jałocha, burmistrz od 1616 do 1617

Wawrzyniec Michałowski, burmistrz 1618 do 1621

Jakub Ciupka, burmistrz od 1621 do 1625

Wawrzyniec Michałowski, burmistrz od 1625 do 1628

Jan Jałocha, burmistrz od 1628 do 1632

Paweł Markowicz, burmistrz od 1632 do 1636

Jan Rozwora, burmistrz od 1636 do 1639

Wawrzyniec Michałowicz, burmistrz od 1639 do 1640

Błażej Ferens, burmistrz od 1640 do 1643

Jan Jałocha, burmistrz od 1644 do 1645

Andrzej Pawłowicz, burmistrz od 1645 do 1647

Ambroży Śmiały, burmistrz od 1647 do 1651

Marcin Jałochowicz, burmistrz od 1651 do 1653

Paweł Makowicz, burmistrz od 1653 do 1656

Błażej Ferens, burmistrz od 1656 do 1657

Wojciech Piątkowicz, burmistrz od 1657 do 1661

Jan Markowicz, burmistrz od 1661 do 1665

Jan Rozwora, burmistrz od 1665 do 1666

Jan Markowicz, burmistrz 1666 do 1679

Wojciech Lewik vel Lewicki, burmistrz od 1679 do 1688

Jakub Suwała, burmistrz od 1688-1691

Adam Ślusarz vel Kałuziński, burmistrz od 1691 do 1696

Stanisław Kulig, burmistrz od 1698 do 1699

Adam Kałuziński, burmistrz od 1698 do 1699

Aleksy Ostoja, burmistrz 1700

Grzegorz Pełzowicz, burmistrz od 1700-1708

Adam Kałuziński, burmistrz 1708

Wojciech Kozula, burmistrz 1709

Adam Markowicz, burmistrz 1710

Błażej Krzysztofkowicz, burmistrz od 1712 do 1715

Kazimierz Pełzowicz, burmistrz 1717

Adam Markowicz, burmistrz 1719

Kazimierz Pełzowicz, burmistrz od 1719 do 1720

Grzegorz Markowicz, burmistrz 1720

Błażej Krzysztofkowicz, burmistrz 1721 do 1723

Józef Zakrzewicz, burmistrz od 1732 do 1727

Błażej Krzysztofkowicz, burmistrz od 1727 do 1730

Andrzej Drewnowicz, burmistrz od 1730 do 1732

Wojciech Gozdowski, burmistrz od 1732 do 1733

Andrzej Drewnowicz, burmistrz od 1734 do 1736

Wojciech Gozdowski, burmistrz 1736

Grzegorz Kozula, burmistrz od 1736 do 1737

Józef Zakrzewicz, burmistrz od 1737 do 1738

Błażej Krzysztofkowicz, burmistrz od 1738 do 1739

Antoni Kielam, burmistrz od 1740 do 1743

Idzi Głowiński, burmistrz od 1743 do 1745

Antoni Kielam, burmistrz od 1746 do 1748

Wojciech Głowiński, burmistrz 1748

Felicjan Zawadzki, burmistrz os 1748 do 1749

Antoni Kielam, burmistrz od 1749 do 1750

Mikołaj Domaniewicz, burmistrz od 1750 do 1752

Józef Drewnowicz, burmistrz od 1752 do 1756

Antoni Kielam, burmistrz 1760

Wojciech Głowiński, burmistrz 1761

Felicjan Zawacki, burmistrz od 1761 do 1762

Jan Gozdowski, burmistrz od 1762 do 1763

Felicjan Zawacki, burmistrz od 1763 do 1764

Mikołaj Domaniewicz, burmistrz od 1764 do 1765

Felicjan Zawacki, burmistrz 1766 do 1767

Józef Michałkowicz, burmistrz od 1767 do 1771

Jan Maniński, burmistrz 1771

Jan Gozdowski, burmistrz od 1772 do 1773

Józef Michałkowicz, burmistrz 1773

Paweł Suwała, burmistrz 1774

Jan Maniński, burmistrz 1775

Aleksy Drewnowicz, burmistrz od 1775 do 1777

Aleksy Drewnowicz (urodzony 22 czerwca 1739, zmarł 25 marca 1812). Burmistrz Łodzi w latach 1775-77, 1779-81, 1785-86, następnie wielokrotny landwójt, wójt oraz radny miejski. Z pracy w samorządzie łódzkim wycofał się w 1791 roku. Na posiadanych niegdyś przez niego ziemiach znajduje się obecnie ulica Drewnowska - nazwana tak w nawiązaniu do nazwiska dawnych właścicieli.

Jakub Krzysztofarski, burmistrz od 1777 do 1779

Aleksy Drewnowicz, burmistrz od 1779 do 1781

Józef Witoński, burmistrz od 1782 do 1783

Józef Michałkowicz, burmistrz od 1783 do 1785

Aleksy Drewnowicz, burmistrz od 1785 do 1786

Piotr Drewnowicz, burmistrz od 1786 do 1788

Jan Jeżewicz, burmistrz od 1788 do 1789

Błażej Jugowicz, burmistrz od 1790 do 1791

Jan Pełzowski, burmistrz od 1791 do 1792

Piotr Zakrzewicz, burmistrz od 1792 do 1793

ZABÓR PRUSKI

Michał Kuzitowicz, burmistrz od 1793 do 1794

Piotr Drewnowicz, burmistrz 1794

Sempf, pruski królewsko-policyjny burmistrz od ? do 1797

Józef Aufschlag, pruski królewsko-policyjny burmistrz od 1800 do 1805

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

Tomasz Jeżewicz, burmistrz 1806

Piotr Drewnowicz, burmistrz 1807

W. Dąbkowski, burmistrz 1808

Antoni Czaykowski, burmistrz od 1809 do 1810

Szymon Szczawiński, burmistrz od 1815 do 1819

W. Dąbkowski, burmistrz 1815

KRÓLESTWO POLSKIE

Antoni Czaykowski, burmistrz 1815

Szymon Szczawiński, burmistrz od 1815 do 1819

Zastępca burmistrza pełniący funkcję burmistrza od 1819 do sierpnia 1820

Antoni Czarkowski, burmistrz od 28.08.1820 do 6.08.1826

zastępca burmistrza pełniący obowiązki burmistrza od 11.06.1826 do 26.01.1829

Antoni Czarkowski urodził się w 1792 roku w Warszawie (żona Gertruda, miał dwóch synów: Andrzeja i Jana). Był burmistrzem w okresie powstawania w Łodzi przemysłu. Wcześniej oficer kawalerii w Księstwie Warszawskim. W latach 1817 - 1819 pełnił funkcję zastępcy burmistrza Ozorkowa. 16 lutego 1819 roku został oddelegowany przez Rajmunda Rembielińskiego na stanowisko zastępcy burmistrza Łodzi i kasjera miejskiego. 28 sierpnia 1820 roku, został mianowany burmistrzem Łodzi, a 6 sierpnia 1826 roku zwolniony z obu stanowisk za źle prowadzoną dokumentację. Podczas jego urzędowania Łódź została uporządkowana, powstały pierwsze murowane domy, pojawiły się tabliczki z nazwami ulic. Po zwolnieniu, został zobowiązany do zwrotu zmalwersowanych pieniędzy. Uciekł z miasta we wrześniu 1828 roku. Rajmund Rembieliński opublikował list gończy za burmistrzem, niestety - bezskutecznie.

Karol Tangerman, burmistrz od 26.01.1829 do 1831

Karolowi Tangermannowi zarzucano sprzyjanie Rosjanom, a także niemieckim osadnikom. Ale to za jego kadencji Łódź ze wsi stała się prawdziwym miastem. Pierwszym w historii prezydentem Łodzi był urzędnik urodzony w rodzinie niemieckich osadników, wyznania ewangelickiego. Co ciekawe - za żonę miał polską katoliczkę szlacheckiego pochodzenia. Miał z nią pięć córek, które wychowywali po katolicku. Zanim został prezydentem, Karol Tangermann przez dwanaście lat pełnił funkcję burmistrza Łodzi. Przysięga na wierność carowi Tangermann urodził się w 1799 roku pod Koninem. Skończył sześcioklasową szkołę publiczną w Kaliszu, doskonale władał dwoma językami: polskim i niemieckim. Karierę urzędnika zaczynał w Przedeczu, w biurze tamtejszego burmistrza. Po odterminowaniu na niższych stanowiskach, w 1824 roku złożył przysięgę na wierność carowi, a dwa lata później dostał już nominację na ławnika w Łodzi. To był przełom w życiu zawodowym Tangermanna, bo szybko został zastępcą burmistrza Antoniego Czarkowskiego. A trzy lata później po zaliczeniu stosownego egzaminu był już burmistrzem Łodzi, choć zdaniem historyków formalnie funkcję pełnił wcześniej, ponieważ Antoni Czarkowski został odwołany ze stanowiska za zaniedbania. W zarządzaniu Łodzią Tangermannowi pomogła znajomość z Rajmundem Rembielińskim, prezesem komisji województwa mazowieckiego. To właśnie z rekomendacji Rembielińskiego wieś, jaką była Łódź, przekształcono w osadę sukienników. Tangermann w 1827 roku postarał się o pożyczkę z funduszy wojewódzkich, by ułatwić osadnikom początki życia w Łodzi. Pieniądze z pożyczki szły m.in. na zakup lnu - dość szybko się rozeszły, ale dzięki wsparciu burmistrza ludność Łodzi regularnie rosła. Kiedy Tangermann obejmowal urząd w mieście, w Łodzi było ledwie cztery tysiące mieszkańców, a w dniu jego śmierci - już ponad 14 tysięcy. Wspieranie powstańców Wybuch Powstania Listopadowego dla Tangermanna oznaczał utratę stanowiska. Władze powstańcze zarzucały mu sprzyjanie Rosjanom. Według historyków, zarzut nie był zasadny, bo Tangermann stojący na czele Komitetu Obywatelskiego starał się przekonać mieszkańców do wspierania finansowego powstańców. Ale niemieccy w większości osadnicy pozostali głusi na ten apel i na krótko Tangermann został pozbawiony funkcji przez powstańczy rząd. Zastąpił go Teodor Duczyński, ławnik, który we wrześniu 1831 roku uciekł z Łodzi przed wojskami rosyjskimi. Rosjanie przywrócili Tangermana na stanowisko, a ten... uniemożliwił zaplanowane wybory do Rady Miejskiej. Zdaniem historyków, jako ambitny polityk zwyczajnie nie chciał się z nikim dzielić władzą. Po powstaniu Tangermannowi zarzucano z kolei sprzyjanie niemieckim osadnikom, co wiązano z pochodzeniem burmistrza. Dowodem na to miało być trzech ławników pochodzenia niemieckiego, a na pewno z niemiecko brzmiącymi nazwiskami. Z kolei inni twierdzą, że Tangermann był doskonałym burmistrzem, a miastem zarządzał z niemiecką gospodarnością. 

Burmistrz prezydentem W 1841 roku burmistrz Karol Tangermann stał się prezydentem Karolem Tangermannem. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego wyniosła bowiem Łódź do rangi miasta gubernialnego, czyli wojewódzkiego i w ten sposób miasto zyskało prezydenta. Ogłoszenie zmiany było niezwykle uroczyste i odbyło się kościele ewangelickim na Nowym Mieście (dziś kościół pw. Zesłania Ducha Świętego na placu Wolności) oraz katolickim Najświętszej Marii Panny na Starym Mieście. Rządy burmistrza i prezydenta Tangermanna nie sposób oddzielić, bo pełniąc obie funkcje miał zasługi dla rozwoju Łodzi przemysłowej. Za czasów Tangermanna w fabryce Ludwika Geyera pracowała już maszyna parowa, a przyszły wspólnik Karola Scheiblera - Ludwik Grohman - mieszkał w parterowym budynku. Dopiero w ostatnim roku urzędowania prezydenta Tangermanna zaczął budować swoja willę przy ul. Tylnej. Za kadencji Tangermanna powstał park Kwela (dziś Źródliska). Na Nowym Rynku (dziś plac Wolności) powstał murowany ratusz, gdzie obecnie mieści się Archiwum Państwowe i kościół ewangelicki (obecnie pw. Zesłania Ducha Świętego). Także Tangeramannowi zawdzięcza Łódź jatki na placu Wolności, gdzie odbywał się handel mięsem i pierwszą miejską studnię. W 1843 roku na budynku magistratu pojawił się pierwszy publiczny zegar. Jak piszą historycy, na długo był to jedyny publiczny zegar w Łodzi. Karol Tangermann zadbał też o powiększenie terenu miasta. Na działce między ulicami Piotrkowską i Wólczańską wytyczono Rynek Fabryczny. W jego zachodniej pierzei powstał Szpital Powiatowy św. Aleksandra na 68 łóżek (obecnie mieści się tam Seminarium Duchowne). Część wschodnią przeznaczono na targ, tam powstały trzy jatki handlowe. Pierwsze dorożki To nie koniec. Tangermann powiększył Łódź o tzw. Nową Dzielnicę (dziś Wodny Rynek i plac Zwycięstwa), a na ulicach pojawiły się pierwsze dorożki konne, jako środek transportu. Z polecenia pierwszego prezydenta zaczęła się też produkcja dachówek i cegieł w miejskiej cegielni, ruszyło też brukowanie ulic. Z kolei na ulicy Piotrkowskiej pojawiło się 21 olejowych latarni. O rozwoju miasta za prezydentury Tangermanna, najlepiej świadczy imponujący przyrost ludności. Przypomnijmy, kiedy zaczynał zarządzać miastem, Łódź liczyła ledwie cztery tysiące mieszkańców, a w dniu śmierci Tangermanna w Łodzi było już 14 tysięcy mieszkańców. Łódź stała się wtedy drugim po Warszawie miastem Królestwa Kongresowego. Jako prezydent Tangermann rządził cztery lata, ale nie wynikało to z kadencyjności władzy, bo takiej nie było. 

KRÓLESTWO POLSKIE W CZASIE POWSTANIA LISTOPADOWEGO

Teodor Duczyński, burmistrz od 29.11.1830 do 9.09.1831

Teodor Duczyński  – burmistrz Łodzi w latach 1830-1831. Od 1 czerwca 1830 do 30 czerwca 1831 roku, sprawował urząd ławnika czynnego osady Łódka ponownie od 1 grudnia 1831 aż do śmierci. W 1831 roku  mianowany przez rząd powstańczy burmistrzem (zastępując podejrzanego o sprzyjanie Rosjanom Karola Tangermanna). 9 września 1831 roku, opuścił Łódź przed wkroczeniem do miasta wojsk rosyjskich, uciekając, zabrał szereg ważnych dokumentów (z których pięć zagubił), m.in:

·        z 1496 roku przywilej króla Olbrachta

·        z 1561 roku przywilej biskupa kujawskiego

·        z 1526 roku dokument o granicy między dobrami szlacheckimi Radogoszcz, Bałuty i Czernie

KRÓLESTWO POLSKIE

Karol Tangermann, burmistrz od 10.08.1831 do 6.05.1841, prezydent Łodzi od 7.05.1841 do 12.08. 1844

Jeszcze raz na scenie politycznej Łodzi pojawia się Karol Tangermann. Urodził się 14 maja 1799 roku w Budzisławiu, zmarł 12 sierpnia 1844 roku w Łodzi) – pierwszy prezydent Łodzi.

Syn osadników niemieckich. Władał dobrze językiem polskim i niemieckim co było dużym atutem w jego karierze administracyjnej. Był bliskim współpracownikiem Rajmunda Rembielińskiego.11 lutego 1826 roku został nominowany przez Komisję Wojewódzką na ławnika czynnego w Łodzi. 11 sierpnia 1826 wyznaczony na funkcję zastępcy burmistrza Łodzi. W 1827 roku  ukończono budowę murowanego ratusza przy Nowym Rynku (dziś plac Wolności). 26 stycznia 1829 roku Tangermann zostaje przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji powołany na burmistrza miasta. 29 listopada 1830 rząd powstańczy mianował Teodora Duczyńskiego na prezydenta miasta, pełnił tę funkcję do 9 września 1831, na stanowisko wrócił Tangermann

23 czerwca 1841 objął urząd prezydenta miasta (był historycznie pierwszym prezydentem Łodzi a ostatnim jego burmistrzem). Po 1838 roku rozpoczęto brukowanie ulic, ustawiono 21 ulepszonych latarni olejowych, rozpoczęto budowę szpitala. Na ulicach Łodzi pojawiły się dorożki jako środki komunikacji publicznej, utworzono szkoły elementarne. W tych też latach na ulicy Łodzi pojawili się policjanci konni.W czasie pracy przeziębił się i zmarł 12 sierpnia 1844 roku. Lekarz miejski stwierdził, że przyczyną śmierci było "częściowe przepracowanie się na służbie". Kiedy Tangermann zaczynał swoje urzędowanie miasto liczyło 4000 mieszkańców, w chwili jego śmierci Łódź liczyła 14,5 tysiąca mieszkańców i była drugim po Warszawie miastem w Królestwie Kongresowym. Karol Tangermann zmarł w sierpniu 1844 roku pełniąc funkcję prezydenta, a zdaniem lekarza miejskiego było to efektem "częściowego przepracowani się na służbie". Jego miejsce zajął kolejny Niemiec z pochodzenia i ewangelik z wyznania - Franciszek Traeger.

Franciszek Traeger, prezydent Łodzi od 23.08.1844 do 6.12. 1862

Franciszek Traeger (urodzony 1802 roku w Gostyninie, zmarł w roku 1880) - prezydent Łodzi w latach 1844 – 1862. W 1839 roku przybywa do Łodzi, 21 stycznia objął urząd ławnika. 1 stycznia 1840 roku objął funkcję inspektora policji przy magistracie łódzkim. 22 marca 1841roku został  przesunięty na stanowisko radnego. 23 sierpnia 1844 roku przejął po Karolu Tangermannie urząd prezydenta miasta Łodzi. W 1846 roku próbował zmienić nazwę Łodzi na Mikołajew, na cześć cara Mikołaja I, co mieli mu za złe Polscy patrioci. 16 grudnia 1862 roku z nieznanych przyczyn zrezygnował z funkcji i opuścił Łódź (nigdy nie powrócił). Franciszek Traeger  dbał o porządek w mieście, zabronił m.in. stawiania budek i straganów na ulicy Piotrkowskiej. Traeger walczył o połączenie z koleją warszawsko-wiedeńską (sprawa sfinalizowana kilka lat po jego odejściu). Wspierał Karola Scheiblera stawiającego w Łodzi pierwsze kroki. Podczas jego urzędowania powstał przy ulicy Ogrodowej Stary Cmentarz.

Andrzej Rosicki, prezydent Łodzi od 6.12.1862 do 15.02.1865

Andrzej Rosicki  – polski działacz samorządowy, prezydent miasta Łodzi.

Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Walentego i Marianny z Idzikowskich. Żona Anna z Robowskich (ur. 1829, zm. 1899) była działaczką społeczną, przewodniczyła I Ochrance. Mieli córki: Józefę Konstancję (ur. 1859) i Antoninę Wiktorię (ur. 1863) oraz syna Piotra Michała (ur. 1862, kupca). Rosicki był burmistrzem Sochaczewa. W 1862 przeniósł się do Łodzi, gdzie 16 grudnia 1862 został następcą Franciszka Traegera  na stanowisku prezydenta Łodzi. Za udzielanie pomocy uczestnikom powstania styczniowego został usunięty przez władze rosyjskie 15 lutego 1865roku. Był w gronie założycieli Towarzystwa Kredytowego Miejskiego w Łodzi i od października 1872 do końca życia pełnił tam funkcję dyrektora. Został pochowany na cmentarzu katolickim przy ul. Ogrodowej w Łodzi, Towarzystwo Kredytowe wystawiło mu tam granitowy pomnik. W uznaniu jego zasług, jego imieniem nazwano jedną z ulic w Łodzi.

Edmund Pohlens, prezydent Łodzi od 6.03.1865 do 27.12.1869

Edmund Pohlens (ur. 1830, zm. ?). Pochodził z Płocka, z rodziny protestanckiej pochodzenia szlacheckiego (herbu własnego). 15 lutego 1865 roku objął rządy w Łodzi po Andrzeju Rosickim. Za jego kadencji wprowadzono w Łodzi język rosyjski jako wyłączny język urzędowy, a na ulicach miasta pojawiły się dwujęzyczne tablice - polskie i rosyjskie. Wprowadzono też nową dwujęzyczną pieczęć łódzkiego magistratu. Miasto zyskało połączenie z koleją warszawsko-wiedeńską. Wybudowano linię kolejową łączącą Łódź z Koluszkami ( 1865), powstał dworzec kolejowy Łódź fabryczna. W 1867 roku Pohlens rozpoczął budowę gazowni, dzięki czemu dwa lata później założono uliczne lampy gazowe. Ulicom przecinającym Piotrkowska nadano odrębne nazwy (istnieją po dziś dzień).

Edmund Pohlens był prezydentem Łodzi do grudnia 1869 roku, potem pracował w Ministerstwie Skarbu w Warszawie. Jego bratem był Edward Pohlens  (1819-1862), znawca leśnictwa, inspektor leśny Królestwa Polskiego, a jego szwagrem Zachariasz książę Kieński, generał rosyjski.

Maurycy Taubwurcel vel Taubworcel, prezydent Łodzi od 28.12.1869 do 1.07. 1878

Maurycy Taubwurcel urodził się w Warszawie, w roku 1830.Objął stanowisko prezydenta miasta Łodzi w roku 1869. Za jego kadencji: 

·        wybrukowano łódzkie ulice

·        założono drugi publiczny park – tuż obok Dworca Fabrycznego, stąd jego nazwa Kolejowy

·        w latach 70. powstał zespół fabryczny Karola Scheiblera 

·        ruszyła budowa fabryki Poznańskiego i Juliusza Heinzla

W 1878 Maurycy Taubwurcel zrezygnował z piastowanego urzędu i przeniósł się do Ministerstwa Skarbu.

Walerian Michał Makowiecki, prezydent Łodzi od 1.08.1878 do 18.11.1882

Walerian Michał Makowiecki – urodził się na Wołyniu w 1834 roku, zmarł w Łodzi 18 listopada 1882. Prezydent Częstochowy i Łodzi od 1878 roku, porucznik wojski rosyjskich. Podczas jego urzędowania Łódź przeżywała bujny rozwój architektoniczny. W tym czasie zakończono lub rozpoczęto budowę m.in.:

·        budynku Towarzystwa Kredytowego Miejskiego

·        cerkwi św. Aleksandra Newskiego

·        kościoła św. Jana (dzisiejszy kościół jezuitów)

·        pałacu Heinzla przy Piotrkowskiej

·        kamienicy Scheiblerów na rogu Piotrkowskiej i Południowej.

Władysław Pieńkowski, prezydent Łodzi od 22.11.1882 do 5.08.1914

Władysław Pieńkowski urodził się 23 kwietnia 1846 roku w Piotrkowie Trybunalskim, zmarł 5 lipca 1919 roku w Łodzi. Urodził się w rodzinie chłopskiej. Ukończył cztery klasy szkoły podstawowej, po czym podjął naukę w szkole handlowej. Następnie pracował w Warszawie, po wybuchu powstania styczniowego wyjechał do Łodzi. W nowym mieście zatrudnił się w Urzędzie Miasta, następnie pracował w Urzędzie Miasta Zgierza. Wkrótce później został prezydentem Radomska, a następnie Zgierza. 9 listopada 1882 roku zastąpił chorego prezydenta Łodzi Waleriana Makowieckiego, a jego obowiązki przejął 22 listopada. Za jego prezydentury w lipcu 1883 roku uruchomiono w mieście pierwsze połączenie telefoniczne, a w 1898 roku pierwszą w Królestwie Polskim elektryczną komunikację tramwajową. Wprowadzona została także w 1885 roku numerację posesji dla każdej ulicy. Był najdłużej rządzącym Łodzią prezydentem, sprawował urząd przez 32 lata.
Miał rangę rzeczywistego radcy stanu (odpowiednik stopnia generała w służbie wojskowej) i był urzędnikiem klasy VI. Według powszechnej opinii jemu współczesnych Pieńkowski wysługiwał się władzom wojskowym, żandarmerii i duchowieństwu prawosławnemu a także był nieprzychylnie nastawiony do Polaków. Po 30 latach urzędowania Pieńkowskiego ilość rosyjskich urzędników w łódzkim magistracie wzrosła z 1 do 38. W 1911 roku pisał do gubernatora piotrkowskiego:

 „Te cyfry same za siebie mówią i jasno wykazują mój stosunek do składu urzędników rosyjskiego pochodzenia. Cała moja długoletnia nieskazitelna służba państwowa wszystkim jest znana; wszyscy wiedzą o aktywnym zawsze moim stosunku do wszystkiego co nazywa się rosyjskim, uważam to sobie za szczególnie wielki honor i święty dług”. 

Z chwilą wybuchu I wojny światowej Pieńkowski opuścił Łódź razem z wojskami rosyjskimi. Ostatecznie wyjechał z miasta 5 sierpnia 1914 roku. Powrócił do Łodzi po rewolucji październikowej, na początku października 1918 roku. Zmarł sparaliżowany, w biedzie w 1919 roku.

I WOJNA ŚWIATOWA

Alfred Biedermann, przewodniczący Rady Czternastu od 1.08.1914 do 10.08.1914

Alfred Biedermann urodził się 14 lipca 1866 w Łodzi. Syn Roberta Ludwika Biedermanna, łódzkiego przemysłowca (zakłady włókiennicze przy obecnej ul. J. Kilińskiego 1). Fabrykant, przewodniczący Głównego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi od 10 sierpnia 1914 do grudnia 1914. Jeden z  „ojców”  łódzkiej komunikacji tramwajowej miejskiej i podmiejskiej. Po studiach na Uniwersytecie w Getyndze wrócił do Łodzi pod koniec 1889 roku. Rozpoczął pracę jako jeden z dyrektorów w zakładach ojca, którymi po jego śmierci w 1899 roku za­rządzał.W 1892 roku ożenił się z córką Ludwika Meyera i Matyldy z Haentschlów, Zofią Malwiną. Miał pięcioro dzieci: Rolfa Alfreda i Helmuta Hansa Ludwika (z pierwszą żoną) oraz Margę Zofię, Alfreda Roberta i Roberta Arno (z drugą żoną, Martą Anną von Berens).

Jeden z głównych inicjatorów, wraz z Juliuszem Kunitzerem i grupą łódzkich fabrykantów, uruchomienia w Łodzi miejskiej (grudzień 1898) i podmiejskiej komunikacji tramwajowej (styczeń 1901). Długoletni, nieprzerwanie do śmierci, członek zarządów najpierw Konsorcjum a następnie Towarzystwa Kolei Elektrycznej Łódzkiej (tramwaje miejskie) oraz również najpierw Konsorcjum a następnie Towarzystwa Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (tramwaje podmiejskie).W początkach okupacji niemieckiej podczas I wojny światowej przewodniczący Rady Czternastu (od 1 sierpnia 1914 roku), przekształconej następnie w Komitet Obywatelski m. Łodzi (od 3 sierpnia 1914 roku), który z kolei został przekształcony w Główny Komitet Obywatelski m. Łodzi (od 10 sierpnia 1914 roku). Po zakończeniu jego działalności wyjechał w maju 1915 roku wraz z rodziną do Niemiec, skąd powrócił na początku maja 1918 roku. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi w dziedzinie rozbudowy krajowego przemysłu. Zmarł 29 sierpnia 1936 roku w Bad Nauheim (Niemcy). Pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi, w jego części ewangelickiej.

Antoni Staromirski, przewodniczący Głównego Komitetu Obywatelskiego od grudnia 1914 do kwietnia 1915  

Przed 1900 rokiem, wspólnie z Wilhelmem Hordliczką prowadził dom agenturowy przy ulicy Średniej 21 w Łodzi. W 1905 roku utrzymywali oni biuro i ma­gazyn w dawnych składach firmy Schlössera przy ulicy Piotrkowskiej 150. Przed 1909 rokiem Dom Handlowy Hordliczka i Stamirowski stał się przed­stawicielstwem Towarzystwa Akcyjnego "Siemens & Halske" z siedzibą w Petersburgu i Berlinie (jako reprezentacja filii warszawskiej), zakładów "Siemens & Schuckert" z siedzibą w Berlinie oraz Zgorzeleckiej Fabryki Maszyn, Fabryki Kotłów C. i L. Steinmuller oraz Towarzystwa Ubezpiecze­niowego "Rossija".
Ich firma wykonywała wszelkie urządzenia wchodzące w zakres elektrotechniki (instalacje oświetleniowe, energetyczne, elektro­chemiczne, telefoniczne i telegraficzne, sygnalizacje przeciwpożarowe, urządzenia elektromedyczne, instalacje zasilane prądem z elektrowni łó­dzkiej, także prowadziła sprzedaż wodomierzy i pirometrów, chemikaliów, krochmali, papieru opatrunkowego, tektury żakardowskiej i introligatorskiej, smarów i innych materiałów).

Przed I wojną światową firma "Siemens" pod kierownictwem A. Stamirowskiego założyła w Łodzi Towarzystwo Akcyjne "Polskie Zakłady Elektrotechniczne Siemens" z siedzibą dyrekcji głównej i miejscowego oddziału w Łodzi w gmachu własnym przy ulicy Piotrkowskiej 96. Z jego inicjatywy niemieccy właściciele firmy zdecydowali się wyodrębnić 3 oddziały - w War­szawie, Łodzi i Sosnowcu jako odrębne towarzystwa akcyjne (wszystkie pod jego dyrekcją), ściśle uzależnione od Berlina i Petersburga, ale jednak mające markę polską (obsada kierownictwa była całkowicie polska).
W dalszym ciągu utrzymywał w Łodzi wspólnie z Hordliczką własną firmę elektrotech­niczną. Miał opinię znakomitego akwizytora pozyskującego wielu klientów dla "Siemensa" dając mu poważną przewagę nad główną konkurencją, firmą AEG. Uważany był za człowieka o wielkiej kulturze osobistej, wytwornych manierach i osobę o dużych zaletach towarzyskich. Był ogromnie popularny w latach I wojny światowej, pełnił przez kilka miesięcy stanowisko prze­wodniczącego GKO w Łodzi.
Udzielał się społecznie - w 1903 roku był współzałożycielem, a także wieloletnim prezesem, Polskiego Towarzystwa Teatralnego w Łodzi, skarbnikiem Oddziału Łódzkiego Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego członkiem Rady Głównej Opiekuńczej w Warszawie i prze­wodniczącym Łódzkiej Okręgowej Rady Opiekuńczej. Sprawował również funkcję wiceprezesa (reprezentującego Warszawę) Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Łodzi, działał w Komitecie Reprezentantów Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi. Po I wojnie światowej, jako naczelny dyrektor PZE "Siemens" koordynował prace przy tworzeniu polskiego towarzystwa "Siła i Światło" (akt organizacyjny tej spółki - 5 grudnia 1918 roku - była to pierwsza spółka akcyjna założona w niepodległej Polsce). Antoni Stamirowski był członkiem tej spółki i członkiem jej rady nadzorczej. Spółka między innymi dzięki jego staraniom stała się w ciągu 1919 roku wyłącznym dysponentem dwóch wielkiej wagi ośrodków energetycznych - elektrowni w Pruszkowie i w Warszawie. Z jego inicjatywy powstała Spółka Akcyjna "Elektrobank" w Warszawie.

Heinrich Schoppen, nadburmistrz od 1.07.1915 do 29.09. 1917

Od 1905 roky był burmistrzem Gniezna (Oberbürgermeister). Od lutego 1915 roku był referentem do spraw komunikacyjnych i ekonomicznych Cesarsko-Niemieckiego Prezydium Policji w Łodzi. Po likwidacji Głównego Komitetu Obywatelskiego został mianowany najwyższym przedstawicielem cywilnej władzy administracyjnej w Łodzi. Powszechnie uznawany za wielkiego wroga Polaków. 

Leopold Skulski, nadburmistrz od 29.09.1917 do 11.11.1918

Leopold Skulski (ur. 15 listopada 1877 w Zamościu, zm. prawdopodobnie w 1940 w Brześciu) – polski inżynier chemik, farmaceuta i polityk; prezes Rady Ministrów od 13 grudnia 1919 do 9 czerwca 1920; nadburmistrz Łodzi od 29 września 1917 do 22 lutego 1919.

Urodził się w rodzinie Adolfa Piotra, urzędnika magistrackiego i Bronisławy z Kiewliczów herbu Leliwa (jej rodzina po powstaniu styczniowym przeniosła się na Litwę). Swą edukację rozpoczął w gimnazjum w Zamościu w 1891. Uczęszczając do V klasy, rozpoczął pracę w jednej z zamojskich aptek. 21 grudnia 1894 zdał egzamin ze znajomości języka rosyjskiego, łacińskiego i niemieckiego, arytmetyki i umiejętności wyraźnego pisania – otrzymał tytuł ucznia aptekarskiego. Został on nadany Skulskiemu przez Lubelski Oddział Lekarski Rządu Gubernialnego Lubelskiego. Następnie od 24 grudnia 1894 do 18 grudnia 1897 odbywał praktyki w aptekach Lublina Krasnegostawu.

W 1899 przeprowadził się do Warszawy. Tam ukończył kursy aptekarskie na Oddziale Farmaceutycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, tym samym 18 marca 1898 został pomocnikiem farmacji. Następnie od 9 listopada 1899 do 12 lipca 1901 pracował w aptece braci Kłossowskich w Zamościu. W 1901 zaczął studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończył je w 1903, otrzymując stopień prowizora.

Od 1902 studiował chemię na Technische Hochschule w Karlsruhe, był prezesem Korporacji Studentów Polaków działającej w tej szkole wyższej. W dniach 24-30 grudnia 1905 prowadził obrady, jako przewodniczący XIX Zjazdu Zjednoczenia Towarzystw Młodzieży Polskiej za Granicą w Genewie. W 1906 roku ukończył uczelnię, otrzymując tytuł inżyniera chemika. Po powrocie na ziemie polskie w roku 1906, trafił do Warszawy, gdzie działał w Warszawskim Towarzystwie Akcyjnym „Motor”. Później zamieszkał w Łodzi. Tam pracował w aptekach i w filii zakładów „Motor”, sprzedając leki i preparaty farmaceutyczne. Wkrótce został właścicielem dwóch aptek w Łodzi – wydzierżawił aptekę Oswalda Gessnera (wówczas przy ulicy Cegielnianej 64, obecna ulica Jaracza) oraz zarządzał apteką Franciszka Winnickiego przy ulicy Piotrkowskiej 307. W tej pierwszej w 1912 otworzył fabrykę krochmalu, tę drugą wykupił w 1916 roku  i tam również założył wytwórnię tej substancji. W tym czasie aktywnie działał w Łódzkim Stowarzyszeniu Aptekarzy.

Był jednym z twórców i działaczy łódzkiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Zostało ono zdelegalizowane przez władze carskie w 1909 roku, działało jednak dalej, pod nazwą Towarzystwo Zwolenników Rozwoju Fizycznego. 9 stycznia 1910 Skulski został wybrany na prezesa tej organizacji. Po zajęciu terenów Królestwa Polskiego przez Niemców podczas I wojny światowej, władze zakazały działalności Towarzystwa. Pomimo tego, Skulski uzyskał zgodę na powołanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego. Powstało ono w 1916 i prowadziło działalność niepodległościową pośród młodzieży. Po wybuchu konfliktu zbrojnego został także wybrany na przewodniczącego sekcji farmaceutycznej przy Głównym Komitecie Obywatelskim.

W 1915 roku Skulski założył w Łodzi tajne Zjednoczenie Narodowe, ugrupowanie zbliżone do endecji, które w roku 1916 przystąpiło do Międzypartyjnego Koła Politycznego. W tym samym roku został przyjęty do Ligi Narodowej. Był redaktorem czasopisma Zjednoczenie Narodowe, a także członkiem Rady Głównej Opiekuńczej. W wyborach samorządowych w styczniu 1917 zdobył mandat radnego miasta Łodzi (wybrany został w kurii lokatorów, mieszczańskiej). Po wyborach objął urząd drugiego burmistrza (pierwszym był Niemiec – Heinrich Schoppen). W swej działalności w Radzie Miejskiej zajmował się przede wszystkim sprawami socjalnymi – postulował podniesienie płac nauczycieli, robotników i urzędników. Złożył także wniosek, dzięki któremu Rada wprowadziła zwiększone dotacje na bezpłatne i ulgowe obiady dla dzieci. 29 września 1917 roku został nadburmistrzem miasta. Jak pisze Andrzej Paczkowski:

Rządy Skulskiego tym jednym z największych miast polskich przypadły na okres szczególnie trudny i skomplikowany zarówno z uwagi na ostry kryzys aprowizacyjny, gwałtowny spadek produkcji i znaczne bezrobocie, jak i perturbacje polityczne i społeczne związane z tworzeniem polskiej władzy i walką o kształt ustrojowy nowego państwa.

Jego działania przyniosły mu uznanie zarówno prawicy, jak i lewicy. Z jego inicjatywy w październiku 1917 roku odbyły się w Łodzi wielkie uroczystości na cześć Tadeusza Kościuszki, a ulica Spacerowa przyjęła jego imię (nosi ją po dziś dzień). Na wniosek Skulskiego usunięto także niemiecki napis z oficjalnej urzędowej pieczęci miasta. W październiku 1918 został członkiem zarządu stowarzyszenia Polski Związek Pracy – zrzeszał on ugrupowania prawicowe: Chrześcijańską Demokrację oraz Narodowy Związek Robotniczy. Skulski był zdania, że Polacy w Łodzi powinni przejmować władzę z rąk niemieckich stopniowo. W nocy z 11 na 12 listopada 1918 wynegocjował kapitulację garnizonu niemieckiego stacjonującego w Łodzi. W październiku i listopadzie 1918 współdziałał w tworzeniu polskich organów wojskowych i porządkowych. Skulski popierał Główny Urząd Zaciągu do Polskiej Siły Zbrojnej. Na jego polecenie 10 listopada 1918 gen. Stanisław Suryn-Masalski rozpoczął organizację polskiej milicji miejskiej, współpracował też w formowaniu pierwszego łódzkiego pułku piechoty (tworzył go wysłany przez Radę Regencyjną płk. Albin Jasiński). W listopadzie 1918 roku Skulski był pośrednikiem pomiędzy Radą Żołnierską złożoną z żołnierzy garnizonu niemieckiego w negocjacjach z przedstawicielami Polaków zamieszkujących Łódź, których przedmiotem było wycofanie okupantów z miasta. W odezwie Do obywateli m. Łodzi wezwał mieszkańców do zaprzestania rozbrajania Niemców i zachowania spokoju. 26 stycznia 1919 zdobył mandat posła na Sejm Ustawodawczy, z listy Narodowego Komitetu Wyborczego Stronnictw Demokratycznych (jednoczącego reprezentantów Związku Ludowo-Narodowego, Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego i Związku Narodowego). Skulski uzyskał najwięcej głosów spośród wszystkich kandydatów, którzy znaleźli się na liście. W związku z tym wyborem, 29 lutego przestał być nadburmistrzem Łodzi (na tym stanowisku zastąpił go Aleksy Rżewski).

II RZECZPOSPOLITA (1919-1939)

Aleksy Rżewski, prezydent Łodzi od 27 marca 1919 do 24.07.1923

Aleksy Wincenty Rżewski urodził się 6 lipca 1885 roku w Łodzi – działacz socjalistyczny i niepodległościowy, pierwszy prezydent Łodzi w II RP.

Urodził się w rodzinie robotniczej, która posiadała młyn we wsi Srebrna k. Łodzi, który został skonfiskowany przez władze carskie jako kara za udział stryja Henryka w powstaniu styczniowym. Pradziadek Aleksego Rżewskiego walczył w Legionach Polskich gen. Henryka Dąbrowskiego. Rżewski był członkiem i aktywnym działaczem początkowo Polskiej Partii Socjalistycznej -Prawica, a następnie Organizacji Bojowej PPS - do 1923 roku. Uczestnik rewolucji 1905-1907 roku w której wziął czynny udział w ramach OB PPS w tzw. powstaniu łódzkim w czerwcu 1905 roku. Podczas tych wydarzeń został postrzelony w nogę. 
Przedrewolucyjna Łódź ze wspomnień Aleksego Rżewskiego, pierwszego prezydenta Łodzi II RP, bojowca i działacza PPS:

"... Od 12 roku pracowałem już w jednej z przędzalni łódzkich i na własnej skórze poznałem dolegliwości ustroju kapitalistycznego, a więc niska płaca, 12 godzinny dzień roboczy, praca ponad siły, niedostatek w domu, ciasne mieszkanie, w którym musiało się pomieścić osiem osób, słowem, życie zwykłe proletariusza łódzkiego, wytwarzającego miliony dla krezusów bawełnianych..." 

Wraz z Tomaszem Arciszewskim, późniejszym premierem Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1944–1947), współtworzył miejscowy organ prasowy PPS - "Łodzianin". W 1907 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Sieradzu, a w 1908 roku zesłany na Syberię, skąd zbiegł. Po krótkim pobycie w domu udał się na emigrację do Francji. Powrócił do Łodzi w 1913 roku zatrudniając się na stanowisku konduktora tramwajów podmiejskich w spółce Łódzkie Wąskotorowe Elektryczne Koleje Dojazdowe (ŁWEKD), na linii konstantynowskiej (Konstantynów Łódzki). Po wybuchu I wojny światowej aktywnie włączył się do pracy polityczno-społeczno-niepodległościowej prowadząc w Łodzi i okolicy werbunek do Polskiej Organizacji Wojskowej. Aresztowany przez okupanta niemieckiego w grudniu 1917 roku, uciekł podczas konwojowania do więzienia przy ul. Długiej w Łodzi (dziś Gdańska; siedziba Muzeum Tradycji Niepodległościowych) po przesłuchaniu na posterunku policji, wykorzystując przejeżdżający obok w tym momencie tramwaj. 

W okresie od 4 grudnia 1918 do 26 marca 1919 roku był komisarzem rządowym Łodzi z ramienia "pepesowskiego" Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego powstały w Lublinie. 27 marca 1919 roku nowa, w większości "pepesowska" (socjalistyczna), Rada Narodowa miasta Łodzi wybrała go prezydentem miasta, pierwszym w niepodległej Polsce. Jedną z jego pierwszych decyzji było wprowadzenie w Łodzi powszechnego obowiązku nauczania dzieci na poziomie szkoły powszechnej (podstawowej), jako pierwszym w Polsce, kilka miesięcy przed ustawowym obowiązkiem na obszarze całej Polski. W tymże samym roku (1919) podjął problem kanalizacji miasta, tworząc w ramach Zarządu Miasta Wydział Kanalizacji i Wodociągów. W maju 1921 roku podjął próbę, z mocy koncesji, przejęcia miejskiej komunikacji tramwajowej wkraczając z kilkoma członkami Zarządu Miasta do biura Kolei Elektrycznej Łódzkiej. Ostatecznie, po twardych negocjacjach miasto uzyskało 1/3 udziałów w Spółce KEŁ i tym samym wpływ na kształtowanie miejskiej sieci tramwajowej. Na stanowisku prezydenta miasta pozostawał do 1 lipca 1923 roku, kiedy to musiał je opuścić w wyniku przegranych przez PPS kolejnych wyborów samorządowych.

Naczelnik Urzędu Stanu Cywilnego w Łodzi (1923 – wiosna 1927). 1 kwietnia 1927 objął stanowisko starosty łódzkiego, które piastował do 30 marca 1933 roku. W tym czasie aktywnie wspierał, jako jeden z inicjatorów, budowę miasta-ogrodu – Tuszyn-Las (poświęcenie kamienia węgielnego w maju 1928 roku). W tym też okresie znany w Łodzi propagator zapasów. Po ustąpieniu ze stanowiska starosty, do wybuchu II wojny światowej, prowadził kancelarię notarialną w Zgierzu.

Inne funkcje rzeczywiste i honorowe w okresie międzywojennym:

·        prezes pierwszego Zarządu „Bratniej Pomocy” Stowarzyszenia Słuchaczy Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w Łodzi,

·        członek Zarządu Towarzystwa Muzycznego im. Fr. Chopina w Łodzi,

·        przewodniczący powiatowego komitetu Przysposobienie Wojskowe i Wychowanie Fizyczne,

·        prezes Koła Byłych Słuchaczy i Absolwentów Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w Łodzi,

·        współzałożyciel Towarzystwa Oświatowego „Naprzód”,

·        organizator, z ramienia PPS, Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Włóknistego w Łodzi,

·        honorowy prezes Łódzkiego Towarzystwa Strzeleckiego [bractwo kurkowe] (od 1931),

·        prezes Związku Okręgowego Straży Pożarnych powiatu łódzkiego,

·        prezes Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwchemicznej (LOPP) powiatu łódzkiego,

·        członek Towarzystwa Polsko – Szwedzkiego w Łodzi,

·        członek Zarządu Związku Straży Pożarnych Województwa Łódzkiego,

·        honorowy prezes Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Konstantynowie Łódzkim (od 1934),

·        trzeci prezes oddz. łódzkiego Ligi Morskiej i Kolonialnej (1932 – 1933),

·        honorowy prezes trzech zrzeszeń łowieckich w powiecie łódzkim, m.in. Regionalnego Kółka Łowieckiego w Tuszynie (1934),

·        prezes Łódzkiego Okręgowego Związku Atletycznego (V 1936 – IX 1939),

·        członek Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR).

Niedługo po rozpoczęciu okupacji niemieckiej Łodzi (8 września 1939) wstąpił do konspiracyjnej "Organizacji Orła Białego".

Około 11 listopada 1939 roku został aresztowany (ale nie w związku z przynależnością do "Orła Białego") podczas dużej akcji łódzkiego gestapo przeciwko inteligencji Łodzi i okręgu łódzkiego, w ramach tzw. Intelligenzaktion. Wraz z innymi osadzony w obozie przejściowym na Radogoszczu. Po wyroku sądu w siedzibie łódzkiego gestapo przy ul. K. Anstadta rozstrzelany wraz z wielu innymi prawdopodobnie 20 grudnia 1939 w Lesie Łagiewnickim. Na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej ma symboliczną mogiłę.

Mieszkał w Łodzi przy ul. Al. Zelwerowicza. Na początku lat 30. XX wieku kupił w Zofiówce k. Tuszyna ziemię i wybudował tam okazały dom w którym mieszkał do wybuchu II wojny światowej.  Aleksy Rżewski jest autorem szesnastu książek i wielu artykułów opublikowanych na łamach pepesowskich dzienników „Łodzianin” i „Robotnik”.

Od 2004 roku Szkoła Podstawowa nr 116 w Łodzi (ul. Ratajska 21) nosi imię Aleksego Rżewskiego.

W 2011 roku powstał film dokumentalny Jacka Grudnia p.t. „Przebój - Aleksy Rżewski”.

Od 2013 roku Gimnazjum nr 15 w Łodzi nosi imię Aleksego Rżewskiego.

Marian (Marjan) Cynarski, prezydent Łodzi od 24.07. 1923 do 14.04.1927

Marian Cynarski - sędzia i polityk.W 1898 roku ukończył 5 gimnazjum filologiczne w Warszawie, następnie ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim w 1902 roku i odbył praktykę w tamtejszym Sądzie Okręgowym. 

W latach 1906–1907 pracował w Żyrardowie jako zastępca sędziego śledczego, pracował tam także społecznie. Od 1910 pracował w sądach w Końskich, Opatowie, Sandomierzu, Opocznie i Radomiu. 28 lipca 1919 roku Naczelnik Józef Piłsudski mianował go na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w Łodzi. 24 lipca 1923 został wybrany na stanowisko prezydenta Łodzi. 14 kwietnia 1927 roku  zamordowany u progu swojego mieszkania przy ulicy Andrzeja 4 przez bezrobotnego brukarza Adama Walaszczyka. Za czasów rządów Mariana Cynarskiego otwarto w Łodzi Miejski Kinematograf Oświatowy i Miejską Galerię Sztuki. Rozpoczęto budowę Parku Ludowego na Zdrowiu. Miasto przejęło szpital przy Drewnowskiej 75 oraz Dom Starców i Kalek przy Narutowicza, w pogotowiu ratunkowym zaczęły jeździć samochodowe karetki. Z jego inicjatywy zaczęto wręczać Nagrodę Literacką Miasta Łodzi. 

Zasiadał w zarządach Towarzystwa Prawniczego, Polskiego Klubu Artystycznego, Polskiej Macierzy Szkolnej, Łódzkiego Towarzystwa Elektrycznego Spółki Akcyjnej. Był honorowym członkiem łódzkiego oddziału Ligi Morskiej i Rzecznej, członkiem Obozu Wielkiej Polski, wiceprezesem Klubu Narodowego, członkiem Rady Naczelnej Związku Ludowo-Narodowego oraz prezesem Związku Ludowo-Narodowego w Łodzi. Wykładał prawo, historię Polski, logikę i psychologię w łódzkim gimnazjum żeńskim.

Marjan Cynarski pochowany jest w kwaterze zasłużonych na katolickiej części Starego Cmentarza przy ul. Ogrodowej w Łodzi. Na łódzkim osiedlu Olechów jest ulica Mariana Cynarskiego.

Wacław Maksymilian Józef Wojewódzki, wiceprezydent pełniący obowiązki prezydenta Łodzi od 14.04. 1927 do 24.11.1927

Wacław Maksymilian Józef Wojewódzki. Z wykształcenia inżynier-technolog.

Działacz Narodowej Demokracji, Narodowego Związku Robotniczego, Narodowej Partii Robotniczej, i po rozłamie NPR-Lewicy. Działacz Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Palaczy i Maszynistów Fabrycznych w Łodzi oraz Stowarzyszenia Zawodowego Robotników Przemysłu Włóknistego "Jedność". Publicysta pism związkowych "Jedność", "Społem", "Praca". Organizował Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", w marcu 1919 roku  został radnym I kadencji Rady Miejskiej w Łodzi. 27 marca 1919 został wybrany na stanowisko wiceprezydenta Łodzi. 1 października 1921 złożył mandat radnego i zrezygnował z funkcji wiceprezydenta miasta. W latach 1921 – 1923 kierował wydziałem gospodarczym w łódzkiej Kasie Chorych. 24 lipca 1923 ponownie wybrany na wiceprezydenta Łodzi. Od 14 kwietnia 1927roku, po tragicznej śmierci prezydenta Łodzi Marjana Cynarskiego przez kilka miesięcy pełnił obowiązki prezydenta Łodzi.

Bronisław Ziemięcki, prezydent Łodzi od 24.11.1927 do 12.07.1933

Bronisław Ziemięcki – polski polityk, poseł na Sejm I kadencji w II RP. Z pochodzenia szlachcic, rodzina posługiwała się herbem Nieczuja. Ukończył gimnazjum w Mińsku Litewskim oraz studia na Politechnice Lwowskiej oraz Wyższej szkole Technicznej w Moskwie. Brał czynny udział w rewolucji 1905 roku w Rosji. W 1915 aresztowany w Warszawie,  otrzymał nakaz wyjazdu do Rosji. Następnie ukrywał się przed władzami rosyjskimi. Był członkiem POW. Za działalność w PPS więziony w Szczypiornie i w Havelbergu. Pracował w Departamencie pracy Rady Regencyjnej. Przewodniczył warszawskiemu Okręgowemu Komitetowi Robotniczemu PPS. Od 1916 członek Centralnego Komitetu Robotniczego PPS. Od 1917 roku reprezentował PPS w Porozumieniu Stronnictw Demokratycznych. Od 7 listopada do 16 listopada 1918 był ministrem przemysłu Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, zaś od 17 listopada 1918 do 16 stycznia 1919 ministrem pracy i opieki społecznej w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego. W 1920 roku był zastępcą członka Rady Obrony Państwa.

W wyborach w 1919 i 1922 roku uzyskał mandat posła do Sejmu Rzeczypospolitej z ramienia PPS. W 1919 współprzewodniczący zjednoczonej z trzech zaborów PPS. Od 1921 przewodniczący Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. Od 20 września 1925 do 20 kwietnia 1926 roku  był ministrem pracy i opieki społecznej w gabinecie Aleksandra Skrzyńskiego (wspólnie z Norbertem Barlickim podał się do dymisji). Dymisja ministrów z PPS spowodowała upadek rządu Skrzyńskiego i otworzyła drogę do sformowania rządu Wincentego Witosa. W październiku 1927 roku  z ramienia PPS wszedł do łódzkiej Rady Miejskiej. Od 24 listopada 1927 do 12 lipca 1933 był prezydentem Łodzi.

Za kadencji Ziemięckiego w Łodzi zaczęto budować osiedle mieszkaniowe im. Montwiłła-Mireckiego starając się w ten sposób rozwiązać problemy mieszkaniowe ówczesnej Łodzi. W 1928 roku uruchomiono filię Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1930 roku został otwarty Szpital Kasy Chorych im. Mościckiego mieszczący się wówczas przy ul. Zagajnikowej (obecnie szpital im. Barlickiego przy ul. Kopcińskiego), a także wybudowaną ze składek łodzian lecznicę Kasy Chorych przy ul. Łagiewnickiej 34/36 (później szpital im. Heleny Wolf). Oddano także do użytku budynek Sądu Okręgowego (budowany w latach 1927-1930) przy placu Dąbrowskiego oraz budynek Izby Skarbowej przy al. Kościuszki. Za jego kadencji wyłożono asfaltem ulicę Piotrkowską i Plac Wolności, gdzie w 1930 roku stanął pomnik Tadeusza Kościuszki, a także zakończono budowę i urządzanie parku na Zdrowiu. Za czasów jego rządów w wybudowano także 12km torów tramwajowych, 50km nowych ulic i oświetlono 120km ulic. W 1933 roku zorganizował Komitet Pomocy Strajkującym włókniarzom, który zebrał 100 tys. zł, które pozwoliły robotnikom przetrwać najtrudniejsze momenty i wygrać spór z fabrykantami. Ponoć właściciele fabryk nie mogli tego Ziemięckiemu darować.

Prezydenturę Ziemięckiego zakończył powszechny kryzys gospodarczy, który zbiegł się z kosztownymi inwestycjami prowadzonymi w Łodzi. Zadłużenie miasta przekroczyło 50 mln zł, znacząco wzrosła liczba pracowników magistratu (na 1,7 tys. etatach w urzędzie pracowało 2,5 tys. ludzi, głównie członkowie PPS). To a także wspomniany strajk włókniarzy spowodowało konflikty w Radzie Miejskiej, co doprowadziło do rozwiązania Rady przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w lipcu 1933roku, a władzę w Łodzi w osobie komisarza objął niedawny prezydent Wacław Wojewódzki.
Był wiceprezesem Związku Miast Polskich, członkiem rady nadzorczej Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. Po ustąpieniu ze stanowiska prezydenta Łodzi wrócił do Warszawy, gdzie został prezesem Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych.

W okresie wojny był członkiem PPS-WRN oraz od grudnia 1943 pełnił funkcję dyrektora Departamentu Robót Publicznych i Odbudowy wDelegaturze Rządu na Kraj.

Aresztowany 10 lutego 1944 roku przez Niemców, rozstrzelany w jednej z masowych egzekucji 22 lutego tego roku w ruinach warszawskiego getta.

Wacław Maksymilian Józef Wojewódzki, komisarz rządowy miasta Łodzi od 12.07.1933 do 18.07.1935

12 lipca 1933 w efekcie nadmiernego zadłużenia miasta i konfliktu między partiami rozwiązano Radę Miasta, a Wojewódzkiego mianowano Komisarzem Rządowym miasta Łodzi (do 18 lipca 1935). Po odwołaniu z funkcji komisarza kierował miejskim przedsiębiorstwem ‘Kanalizacja i Wodociągi’. Za jego rządów zaczęto budować drogę do szpitala w Lagiewnikach, zlikwidowano nasyp kolejowy między Sienkiewicza i Kilińskiego i zaczęto porządkować ten obszar pod trasę dla tramwajów Zbudowano także zbiornik wodny na Stokach. Aresztowany jesienią 1939 roku osadzony w więzieniu przy ulicy Sterlinga 16, potem w obozie na Radogoszczu. Prawdopodobnie w końcu grudnia 1939 lub na początku stycznia 1940 został zamordowany w masowej egzekucji w lasach lućmierskich.

Wacław Głazek, tymczasowy prezydent Łodzi od 18.07.1935 do 22.06.1936

Wacław Głazek – inżynier, oficer Legionów Józefa Piłsudskiego oraz WP, urzędnik administracji państwowej i samorządowej.

Syn Ewy Tarło oraz Jana, prezydenta Częstochowy w latach 1902-1915. Uczył się w Progimnazjum Sandomierskim, Gimnazjum Radomskim i Gimnazjum Rządowym w Częstochowie. Następnie studiował na Wydziale Fizyko-Matematycznym Uniwersytetu Kazańskiego oraz w Instytucie Inżynierii i Komunikacji w Petersburgu w którym uzyskał absolutorium w 1914. Służył w wojsku rosyjskim (1915-1917), m.in. kończąc Wojskową Szkołę Inżynierii w Iżorze. Należał do Koła Młodych PPS Frakcji Rewolucyjnej. Werbował młodzież do "Strzelca". We wrześniu 1917 wstąpił do I Korpusu Polskiego i organizował Polską Organizację Wojskową, w której był szefem sztabu okręgu częstochowskiego i współorganizatorem 27 pułku piechoty w Częstochowie. 11 listopada 1918 roku rozbrajał Niemców w Warszawie. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Po wojnie studiował na Wydziale Wojskowym Politechniki Lwowskiej, potem na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1924 roku  otrzymał dyplom inżyniera. Wspomnienia wojenne publikował w periodyku "Czwartak". W 1929 awansowany do stopnia ppłk., przeniesiony do rezerwy w 1934 roku. Dyrektor miejskiego przedsiębiorstwa komunikacyjnego "Tramwaje i Autobusy m. st. Warszawy", do 18 lipca 1935. Tymczasowy (komisaryczny) prezydent Łodzi (od 18 lipca 1935 do 23 czerwca 1936 roku). W 1939 dyrektor DOKP w Wilnie. Aresztowany 17 lub 25 września oraz 11 października 1939 w Wilnie przez NKWD.

Są też kontrowersje związane z datą i miejscem śmierci. Według jednego ze źródeł został zamordowany w końcu 1939 lub na początku 1940 w Wilnie, gdzie został pochowany. Według relacji gen. W. Andersa był widziany po raz ostatni w 1941 w więzieniu NKWD na Łubiance. Przypuszczalnie zamordowany po 21 czerwca 1941.

Mikołaj Godlewski, tymczasowy prezydent Łodzi od 23.06.1936 do 3.03.1939

Mikołaj Godlewski w 1913 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Petersburgu. W 1922 roku objął urząd wicestarosty w Płocku W 1924 roku starosta w Mławie. Od 1929 roku starosta Płocka. W kwietniu 1932 roku został naczelnikiem Wydziału Samorządowego w Urzędzie Wojewódzkim Wołyńskim, a od sierpnia do września 1932 roku wicewojewoda wołyński. Od lipca 1935 roku był Tymczasowym Wiceprezydentem Łodzi. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, najpierw tymczasowy wiceprezydent, potem tymczasowy prezydent Łodzi od 23 czerwca 1936 roku do 3 marca 1939 roku. Wynikało to z faktu, że wybory do Rady Miasta wygrała PPS i wybierała dwa razy na prezydenta Norberta Barlickiego, ale nie został on zatwierdzony. Godlewski rządził z Radą Przyboczną.

Jan Kwapiński vel Piotr Chałupka, prezydent Łodzi od 3.03.1939 do 4.09.1939

Jan Kwapiński, właśc. Piotr Edmund Chałupka, ps. Kacper, Stanisław – polityk PPS, członek Organizacji Bojowej PPS, uczestnik akcji pod Rogowem, skazany na karę śmierci. Ponad dziesięć lat więziony przez władze rosyjskie na katordze. W okresie niepodległości uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1920, a następnie organizator i przywódca Związku Zawodowego Robotników Rolnych zwany "Królem fornali". Poseł na Sejm I i II kadencji w latach 1922–1930. Więziony i dwukrotnie skazany za organizowanie strajków robotników rolnych, oraz za działalność opozycyjną wobec sanacji. Ostatni prezydent międzywojennej Łodzi w 1939. Od 3 marca 1939 do wybuchu wojny pełnił funkcję prezydenta miasta Łodzi (pierwszy niekomisaryczny prezydent miasta od 1933). Atakowany był przez endecję jako "człowiek bez nazwiska".Więziony przez NKWD i zesłany na Syberię. W okresie 1940–1941 minister i wicepremier w Rządzie RP na uchodźstwie1942–1947. Jeden z przywódców PPS na emigracji. 

II WOJNA ŚWIATOWA (OKUPACJA NIEMIECKA)

Albert Leister, niemiecki komisarz miasta Łodzi od 16.09.1939 do 31.12.1939

Franz Schiffer, burmistrz od 1.01.1940 do 21.05.1940

W styczniu 1940 roku na stanowisko komisarycznego nadburmistrza Łodzi został mianowany Franz Schiffer, ale w maju 1940 roku został powołany do Luftwaffe. Zginął podczas walk z lotnictwem brytyjskim w bitwie o Anglię. Zastąpił go na stanowisku dotychczasowy burmistrz - Karl Marder.

Karol Marder, burmistrz od 21.05.1940 do 18.05.1941

Karl (Karol)  Marder, urodzony w 1902 roku w Olsztynie, skończył studia na Uniwersytecie w Berlinie i uzyskał dyplom ekonomisty. Od 1928 roku pracował w Zarządzie Miejskim w stolicy Niemiec, a od 1933 roku - we Franfurcie nad Odrą. Był członkiem NSDAP, a w 1934 roku wstąpił do SS. W lutym 1939 roku Marder został burmistrzem Opola, a w listopadzie przyjechał do Łodzi, gdzie został zastępcą komisarza miasta, a później - komisarycznym burmistrzem. Po roku samodzielnego kierowania zarządem łódzkim w roli burmistrza i ponad trzech latach burmistrzowania u boku nadburmistrza - Karl Marder w listopadzie 1944 roku dostał powołanie do Waffen-SS. Marder w okupacyjnej historii Łodzi zapisał się jako bezwzględny twórca i wykonawca okupacyjnych zarządzeń. Sumiennie i dokładnie usuwał z administracji miasta polskich urzędników, ale mimo tych zasług nie doczekał się nominacji na najważniejsze stanowisko - nadburmistrza. 8 maja 1941 roku po roku samodzielnego rządzenia Łodzią przez Karla Mardera stanowisko nadburmistrza dostał Werner Ventzki, protegowany Artura Greisera.

Werner Ventzki, nadburmistrz od 18.05.1941 do 15.07.1943

Werner Karl Oskar Ventzki – niemiecki polityk i urzędnik rządowy, nadburmistrz okupowanej Łodzi (niem. Litzmannstadt).

Był synem pruskiego kolonisty. Ventzki był członkiem NSDAP od 1931 roku. Studiował prawo w Greifswaldzie, Królewcu i Heidelbergu.

15 września 1939 roku objął w Poznaniu funkcję Gauamstleitera Warthegau i został jednym z najbliższych współpracowników w sztabie Artura Greisera. Brał udział w planowaniu i przeprowadzaniu masowych wysiedleń Polaków z Wielkopolski w latach 1939-1941. 8 maja 1941 roku został mianowany nadburmistrzem okupowanej Łodzi (Litzmannstadt) i pełnił to stanowisko do 1 lipca 1943 roku.  Pełnił tą funkcję do sierpnia 1943 roku - pożegnał się z urzędem na własną prośbę i jako ochotnik wstąpił do Waffen-SS. Odpowiedzialny był m.in. za masowe wysiedlenia ludności polskiej i żydowskiej z rejencji łódzkiej, likwidację getta łódzkiego oraz deportowanie jego mieszkańców do obozu Kulmhof znajdującego się w Chełmnie nad Nerem. W roku 1942 wstąpił do SS i pełnił funkcję Unterscharführera. Od roku 1943 w służbie Waffen-SS. Odznaczony przez Adolfa Hitlera złotą odznaką NSDAP. Ventzki zasłynął tym, że podarował Litzmannstadt nowy herb. Zamiast łódki z wiosłem była to urna ze swastyką, a jego pierwowzór stanowiła ponoć urna z czasów germańskich Wandalów odnaleziona w 1936 roku w miejscowości Biała niedaleko Zgierza, która w 1940 roku została odrestaurowana w muzeum miejskim w Łodzi. 

Od 1947 roku jego nazwisko znajdowało się na liście zbrodniarzy wojennych. Po wojnie aktywista Związku Wypędzonych. Od roku 1953 przedstawiciel Związkowego Ministerstwa ds. Wypędzonych, Uchodźców i Ofiar Wojny w Berlinie. Następnie starszy radca rządu w Bonn.W roku 1960 zawieszono postępowanie prokuratorskie w sprawie jego przeszłości. Do 1969 roku zajmował stanowisko dyrektora w Ministerstwie do Spraw Przesiedleńców w RFN. W 1970 roku GKBZHwP przekazała władzom w Bonn dokumenty świadczące o zbrodniczej działalności Wernera Ventzkiego w okupowanej Polsce.

W 2009 roku Piotr Szalsza w ramach projektu "Europejskie wspomnienia" nakręcił film dokumentalny w koprodukcji austriacko-polskiej pt. "Ventzki. Dzieci sprawców, dzieci ofiar". Film opisuje odkrywanie nazistowskiej przeszłości ojca przez syna Jensa Jurgena Ventzkiego, który postanowił się zmierzyć z bolesną historią swojej rodziny (zobacz TUTAJ).

Otto Bradfisch, nadburmistrz od 15.07.1943 do 8.12.1944

 

Po odejściu Ventzkiego z urzędu nadburmistrzem Łodzi został SS-Sturmbannfuehrer Otto Bradfish, który w latach 1942- 1944 był szefem łódzkiego gestapo. Nowy nadburmistrz był obdarzony wyjątkowym zaufaniem Heinricha Himmlera, szefa SS, gestapo, a od 1943 roku - ministra spraw wewnętrznych III Rzeszy. Bradfish rządził Łodzią półtora roku, w grudniu 1944 roku zastąpił go Heinrich Trautwein - wcześniej burmistrz Poznania. Pozostał na stanowisko do końca okupacji niemieckiej. Nadburmistrz miał szeroką władzą w mieście. Choć w myśl obowiązującego prawa oprócz podległości rejencji nadburmistrzowie wraz z zarządami miejskimi podlegali też NSDAP. Zatem mimo ustawy gminnej zarząd miejski nie był organem samorządu terytorialnego, ale stanowił organ władzy państwowej i partyjnej. Ale w Łodzi kolejni nadburmistrzowie potrafili stworzyć dla siebie autonomię, dystansując się od lokalnych szefów partii hitlerowskiej. 

Hans Trautwein, nadburmistrz od 8.12.1944 do 18.01.1945

POLSKA RZECZPOLSPOLITA LUDOWA (1949-1989)

Kazimierz Witaszewski, pełniący obowiązki prezydenta Łodzi od 25.01.1945 do 7.03.1945

W styczniu 1945 roku wojska sowieckie wkroczyły do Łodzi, a pierwszym prezydentem wolnej Łodzi został Kazimierz Witaszewski. Urodził się w Łodzi – włókniarz, generał dywizji Wojska Polskiego, pierwszy prezydent Łodzi po II wojnie światowej (od 25 stycznia 1945 do 7 marca 1945), poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I kadencji. Wykształcenie podstawowe, następnie średnie. Działacz Komunistycznej Partii Polski, Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.  

Przed drugą wojną światową działał w związku zawodowym włókniarzy. Podczas wojny przebywał w ZSRR, od 1943 był oficerem politycznym w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR. W latach 1944–1945 sekretarz generalny Tymczasowej Komisji Centralnej Związków Zawodowych, w latach 1945–1948 przewodniczący Komitetu Centralnego Związków Zawodowych. W latach 1948–1949 podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, w latach 1949–1951 I sekretarz KW PZPR we Wrocławiu. W latach 1951–1952 kierownik Wydziału Kadr KC PZPR.

Od października 1952 do października 1956 Szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego i wiceminister obrony narodowej (zastępca marszałka Konstantego Rokossowskiego). Był współodpowiedzialny za masowe represje wobec oficerów przedwojennych, żołnierzy Armii Krajowej, żołnierzy Batalionów Chłopskich w szczytowym okresie stalinizmu w Polsce. Następnie Attaché wojskowy, morski i lotniczy  Ambasady PRL w Pradze (1957–1959) i szef Zarządu w Sztabie Generalnym WP.

W 1952 awansowany do stopnia generała brygady, a w 1956 do stopnia generała dywizji.

W latach 1960–1968 Kierownik Wydziału Administracyjnego KC PZPR, sprawującego z ramienia partii nadzór nad wojskiem, aparatem bezpieczeństwa i sądownictwem, a także sprawami wyznaniowymi oraz służbą zdrowia.

W latach 1945–1948 członek KC PPR, w latach 1948–1968 członek KC PZPR, w latach 1968–1971 członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR.

Poseł do Krajowej Rady Narodowej (1944–1947), na Sejm Ustawodawczy (1947–1952) oraz na Sejm PRL I kadencji (1952–1956). W latach 1947–1948 przewodniczący Komisji Pracy i Opieki Społecznej w Sejmie Ustawodawczym.

Był przeciwny jakiejkolwiek liberalizacji i odwilży. W 1956 był jednym z czołowych reprezentantów twardogłowej tzw. grupy natolińskiej w PZPR. Witaszewski zwany był „generałem gazrurką” (od gazrurek, którymi należałoby, jego zdaniem, bić tzw. rewizjonistów).

Należał do tej grupy stalinowców, którzy nie ponieśli żadnych konsekwencji za swe czyny. Wręcz przeciwnie, aż do 1971 należał do kierowniczych organów PZPR. Jeszcze w 1986 centralny organ Wojska Polskiego "Żołnierz Wolności" na pierwszej stronie informował o 80. rocznicy jego urodzin. Aż do 1990 zasiadał również w Radzie Naczelnej ZBoWiD. 

Mieszkał w Warszawie. W okresie pełnienia najwyższych funkcji przy ul. Rudawskiej, a następnie przy ul. Karowej. Pochowany w 1992 na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.

Kazimierz Mijal, prezydent Łodzi od 7.03.1945 do 17.02.1947

Polski komunista, podczas wojny współpracownik Pawła Findera i Marcelego Nowotki, a następnie Bolesława Bieruta; sekretarz Krajowej Rady Narodowej, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I kadencji. 

W czasach stalinowskich Mijal należał do grupy najbardziej wpływowych polskich polityków. Odsuwany stopniowo od władzy po 1956, stał się zwolennikiem maoizmu.

Działalność polityczną rozpoczął w czasie wojny, w 1941, w tajnej organizacji "Proletariusz", potem od 1942 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Podczas okupacji pracował w banku Komunalna Kasa Oszczędności. Był współorganizatorem akcji ekspropriacyjnej Gwardii Ludowej, w wyniku której przejęto z KKO ponad 1 mln złotych. Był sekretarzem Krajowej Rady Narodowej. W okresie od 21 stycznia do 6 marca 1945 pełnomocnik Rządu Tymczasowego na Łódź i okręg łódzki. Od 7 marca 1945 do 17 lutego 1947 prezydent Łodzi. W latach 1948–1950 szef kancelarii prezydenta RP Bolesława Bieruta. Od grudnia 1948 do marca 1959 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR (członek-założyciel).

Następnie od 27 kwietnia 1950 do 20 listopada 1952 minister gospodarki komunalnej w rządzie Józefa Cyrankiewicza, po czym 21 listopada 1952 do 1 lutego 1956 minister-szef Urzędu Rady Ministrów, a następnie – do 20 lutego 1957 – ponownie minister gospodarki komunalnej w rządzie Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza.

Uchwałą Prezydium KRN z 19 lipca 1946 "w wyróżnieniu zasług na polu dwuletniej pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju" został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W tym samym roku otrzymał Order Krzyża Grunwaldu II klasy, Medal za Warszawę 1939-1945 i Złoty Krzyż Zasługi. 

Po dojściu do władzy Gomułki odsunięty od istotnych funkcji w aparacie. Został szefem Banku Inwestycyjnego, a funkcję pełnił do 1964. Uznawany za zwolennika frakcji natolińczyków. Gomułkę krytykował za kompromis z Kościołem katolickim i zaniechanie kolektywizacji. Członkiem PZPR przestał być w 1966 roku.

W 1965 założył nielegalną Komunistyczą Partię Polski, w której pełnił funkcję przewodniczącego Tymczasowego Komitetu Centralnego. Skłaniał się ku poglądom Mao Zedonga. 14 lutego 1966 wyjechał nielegalnie z Polski (posługując się paszportem wydanym przez Ambasadę Albanii na nazwisko Servet Mehmetka) najpierw przez Berlin do Albanii, potem w 1978 do ChRL; za pośrednictwem Radia Tirana nadawał audycje w języku polskim, przeznaczone dla słuchaczy w kraju, w których propagował koncepcje socjalizmu maoistycznego. Na emigracji jako "sekretarz generalny KPP" kierował partią poprzez ambasady wspomnianych państw – z tego powodu SB monitorowała w pewnym okresie budynek ambasady chińskiej w celu zdekonspirowania jego współpracowników w kraju. W 1983 powrócił potajemnie do kraju. Próbował, bezskutecznie, reaktywować KPP – partia istniała do 1996, ale nie miała znaczenia politycznego. Aresztowany w 1984, po ujęciu w trakcie kolportażu ulotek. Zwolniony po 3 miesiącach. W tym samym czasie, ówczesne władze bezskutecznie próbowały skojarzyć go ze śmiercią ks. Jerzego Popiełuszki. Wspierał w swojej publicystyce działania Zjednoczenia Patriotycznego Grunwald i inne środowiska nacjonalistyczne, ale nie odegrał już żadnej roli w polityce.

W 2001 w "Nowym Państwie" ukazał się jego duży wywiad udzielony Robertowi Mazurkowi, w którym opowiedział o swej działalności politycznej. W 2007 Kazimierz Mijal otrzymał honorowe członkostwo Frontu Narodowo-Robotniczego. Przeciwnik Unii Europejskiej, oskarżany o antysemityzm. 

3 lutego 2010 został pochowany w Warszawie na cmentarzu ewangelicko-reformowanym. 

Eugeniusz Stawiński, prezydent Łodzi od 17.02. 1947 do 15.04.1949

Eugeniusz Stawiński urodził się w Łodzi – tkacz, polityk, działacz związkowy.

Od 1930 był w KPP, od 1942 należał do PPR, a od 1948 do PZPR. W latach 1948-1968 był w KC PZPR, a w okresie sierpień – październik 1956 był zastępcą członka Biura Politycznego KC PZPR.

W latach 1945-1947 był posłem do KRN. Od 1947 do 1949 był prezydentem Łodzi. Od 2 kwietnia 1949 do 11 kwietnia 1968 był ministrem przemysłu lekkiego w rządach Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza. Od 4 maja 1956 do 24 października 1956 był również wiceprezesem Rady Ministrów. Od 1952 do 1965 był posłem na Sejm PRL I, II, i III kadencji.

Uchwałą Prezydium KRN z 16 stycznia 1946 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Pochowany na wojskowych Powązkach.

Marian Minor, prezydent Łodzi od czerwca 1949 do maja 1950, przewodniczący Prezydium Rady narodowej Miasta Łodzi od 24.05.1950 do 27.05. 1952

Marian Minor urodził się w Łodzi – polski działacz komunistyczny, minister, prezydent Łodzi, poseł.

Urodził się w rodzinie robotniczej. Miał wykształcenie podstawowe. W okresie międzywojennym był działaczem komunistycznym, członkiem KZMP, KPP. Podczas wojny przebywał w ZSRR, był oficerem Polskich Sił Zbrojnych (następnie Ludowego Wojska Polskiego) w latach 1943–1945.

Od 1945 był członkiem PPR. W latach 1946–1948 był I sekretarzem KW PPR w Łodzi, następnie I sekretarzem KW PPR i KW PZPR w Poznaniu (1948–1949) i I sekretarzem KW PZPR w Bydgoszczy (1949).

Był posłem na Sejm Ustawodawczy (1947-1952) i Sejm PRL I kadencji (1952-1956). 

Od czerwca 1949 do maja 1950 był prezydentem Łodzi, a potem przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej Łodzi (do kwietnia 1952).

Był ministrem przemysłu mięsnego i mleczarskiego (od kwietnia do listopada 1952) oraz handlu wewnętrznego (od listopada 1952 do sierpnia 1957). Następnie był wiceministrem przemysłu lekkiego do końca 1967 roku.

Ryszard Olasek, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi od 1952 do 1954

W 1939 podczas wojny brał udział w kampanii wrześniowej, a następnie został aresztowany przez gestapo i trafił do obozu w Matchausen. Później wstąpił do PPR, a następnie do PZPR. Od maja 1952 do lutego 1954 był przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej miasta Łodzi. Za jego rządów przygotowywano w Łodzi uroczystości związanych ze śmiercią Stalina. 

Bolesław Geraga, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi od 1954 do 1956

Polski działacz polityczny i samorządowy. Od 1928 roku członek KZMP i członek KPP w Ozorkowie oraz Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Od 1942 roku członek PPR, a także członek GL i AL. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1946). 

Zasiadał w wielu Radach Narodowych:

1945 – sierpień 1948 roku: członek Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi

maj 1950 – kwiecień 1952 roku: przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie

kwiecień 1952 – luty 1954 r.: przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku

25 lutego 1954 – 22 marca 1956 roku: przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Łodzi

28 marca 1956 – kwiecień 1957 roku: zastępca przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach.

W latach 1958–1960 wiceprezes Urzędu Rezerw Państwowych, w latach 1964–1967 dyrektor generalny Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej. W 1968 roku przeszedł na rentę specjalną z tytułu zasług własnych przyznaną przez Prezesa Rady Ministrów. Pochowany na Cmentarzu Doły w Łodzi. 

Edward Kaźmierczak, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi od 24.05 1956 do 29.04.1971

Edward Kaźmierczak urodził się w Łodzi – przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi od 24 maja 1956 do 29 kwietnia 1971 roku.

Pochodził ze stosunkowo dobrze sytuowanej rodziny robotniczej o lewicowych tradycjach politycznych. W 1926 ukończył Państwową Szkołę Handlową. Pracował w oddziale łódzkim Banku Związków Spółek Zarobkowych. Następnie po odbyciu rocznej służby wojskowej podjął pracę w Izbie Skarbowej w Łodzi. W 1937 wrócił do Banku Związków Spółek Zarobkowych. Wiosną 1939 został zmobilizowany i wcielony do 37. Pułku Piechoty i przydzielony do Armii Poznań. W czasie II wojny światowej brał udział w bitwie nad Bzurą. Do Łodzi na stałe powrócił jesienią 1940 i do końca wojny pracował w firmie transportowej. W okresie Drugiej Rzeczypospolitej i wojny pomimo swych lewicowych i socjalistycznych sympatii nie był czynny politycznie.

W lutym 1945 zatrudnił się na krótko w oddziale łódzkim NBP, w marcu pracował w Centrali Zjednoczenia Przemysłu Pończoszniczego w Łodzi, a od sierpnia 1945 do połowy 1946 w Jeleniej Górze jako dyrektor w Fabryce Wyrobów Dzianych. Po powrocie do Łodzi pracował w kilku fabrykach włókienniczych. W 1948 r. podjął studia na Wydziale Prawa UŁ, które ukończył w 1960 roku. W latach 1950–1951 był zatrudniony w Warszawie w Departamencie Zatrudnienia i Płac Ministerstwa Przemysłu Lekkiego, a w latach 1951–1956 był dyrektorem generalnym w Centralnym Zarządzie Przemysłu Dziewiarskiego.

24 maja 1956 r. objął funkcję przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi. Na tym stanowisku pozostał do 29 kwietnia 1971 roku. Równocześnie z objęciem urzędu został członkiem Egzekutywy Komitetu Łódzkiego PZPR, a na IV Zjeździe PZPR został wybrany na zastępcę członka Komitetu Centralnego PZPR. Należał m.in. do ścisłego grona inicjatorów założenia, a później najbardziej czynnych działaczy Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. 

W początku lat siedemdziesiątych zrezygnował z udziału w życiu politycznym i przeszedł na emeryturę. Pochowany został na cmentarzu rzymsko-katolickim Św. Anny na Zarzewie.

Jerzy Lorens, pełniący funkcję prezydenta miasta Łodzi od 9.12.1973 do 16.12.1973, prezydent miasta Łodzi i wojewoda województwa miejskiego łódzkiego od 17.121973 do 5.09.1978

Jerzy Lorens urodził się w Łodzi – polski działacz partyjny i państwowy, prezydent i wojewoda miejski w Łodzi (1973–1978), poseł na Sejm PRL VI kadencji (1972–1976).

Z wykształcenia inżynier mechanik. Należał do PPR (od 1942) i PZPR (od 1948). W czasie okupacji był więźniem obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Asystent na Politechnice Łódzkiej, później starszy inspektor nadzoru przy budowie Elektrociepłowni Łódź II. W latach 1971–1973 sprawował funkcję przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej miasta Łodzi, następnie był prezydentem miasta i wojewodą województwa miejskiego łódzkiego (1973–1978). Zasiadał w Sejmie PRL VI kadencji (1972–1976), gdzie pracował w Komisjach Budownictwa i Gospodarki Komunalnej oraz Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła. Po odejściu ze stanowiska sprawował m.in. funkcję przewodniczącego Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD.

Józef Niewiadomski, prezydent miasta Łodzi i wojewoda województwa miejskiego łódzkiego od 6.09.1978 do 12.12.1985

Józef Stanisław Niewiadomski urodził się w Łodzi – polski polityk i działacz partyjny, prezydent Łodzi w latach 1978–1985.

Od 1945 należał do ZMP (był m.in. wiceprzewodniczącym Zarządu Dzielnicowego Łódź Śródmieście), a od 1951 roku do PZPR. W latach 1954–1955 pracował w szkolnictwie, był także związany z harcerstwem jako zastępca komendanta (1957–1963) i komendant (1968–1970) Chorągwi Łódzkiej ZHP. Pełnił obowiązki I sekretarza Komitetu Dzielnicowego PZPR Łódź Śródmieście (1974–1976), a od 1986 do 1989 był I sekretarzem Komitetu Łódzkiego PZPR. Jednocześnie w latach 1986–1990 zasiadał w KC PZPR. Od 12 listopada 1985 do 17 lipca 1986 roku  był ministrem budownictwa, gospodarki przestrzennej i komunalnej w rządzie Zbigniewa Messnera. 

W latach 1977–1978 był wiceprezydentem, a w okresie 1978–1985 pełnił obowiązki prezydenta Łodzi i wojewody województwa miejskiego łódzkiego. W latach 2002–2006 sprawował mandat radnego Łodzi. Od 24 lutego 2010 do listopada 2010 był ponownie radnym miejskim. W wyborach w 2010 roku ubiegał się o wybór do rady VI kadencji.

Odznaczony Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Pdrodzenia Polski. 

Jarosław Pietrzyk, prezydent miasta Łodzi i wojewoda województwa miejskiego łódzkiego od 30.12.1985 do 29.05.1989

Jarosław Kazimierz Pietrzyk urodził się w Łodzi – polski działacz partyjny i państwowy, prezydent i wojewoda Łodzi (30 grudnia 1985– 29 maja 1989).

Ukończył studia na Politechnice Łódzkiej (1971), następnie studiował podyplomowo ekonomię (do 1976). W latach 1961–1981 zatrudniony na różnych stanowiskach (w tym partyjnych) w Fabryce Transformatorów i Aparatów Trakcyjnych "Elta" im. Batalionów PPR. Od 1981 do 1985 roku sekretarz ekonomiczny Komitetu PZPR w Łodzi. W roku 1985 awansował na stanowisko prezydenta miasta, które sprawował do 1989. Był jednocześnie wojewodą województwa miejskiego Łodzi.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem 40-lecia Polski Ludowej. Został pochowany na cmentarzu na Dołach. 

III RZECZPOSPOLITA (OD 1989)

Waldemar Bohdanowicz, prezydent miasta Łodzi i wojewoda województwa miejskiego łódzkiego od 29.12.1989 do 27.05.1990

Waldemar Bohdanowicz – polski geograf, polityk, wojewoda łódzki, senator II kadencji, dziennikarz i działacz organizacji katolickich. Prezydent Łodzi od 29 grudnia 1989 do 27 maja 1990 roku.

Od 1945 mieszka w Łodzi. Jest absolwentem VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Studia wyższe rozpoczął na Uniwersytecie Łódzkim, a ukończył w 1963 na Uniwersytecie Warszawskim (na kierunku geografia ekonomiczna regionalna świata). Przez wiele lat swojej kariery zawodowej pracował w handlu zagranicznym, m.in. w przedsiębiorstrach Textilimpex, Karimex, Hoechst AG, ICE International Komputer Edition Pologne w Warszawie i w Łodzi. Był także pracownikiem Ambasady PRL w Chartumie w latach 1972–1976.

Od listopada 1980 do 1986 należał do "Solidarności", pełniąc funkcje wiceprzewodniczącego Komisji Zakładowej w Textilimpeksie, przewodniczącego regionalnej Sekcji Pracowników Handlu Zagranicznego Ziemi Łódzkiej, sekretarza rady krajowej Pracowników Handlu Zagranicznego. W stanie wojennym zaangażował się w działalność Ośrodka Pomocy Uwięzionym i Internowanym przy Kościele Ojców Jezuitów w Łodzi, prowadzonym przez Stefana Miecznikowskiego w latach 1982–1984. Z powodu tej działalności utracił pracę.

W latach 1989–1994 pełnił funkcję prezydenta Łodzi i wojewody łódzkiego. Był członkiem rządowych zespołów ds. podziału administracyjnego kraju oraz współpracy polsko-niemieckiej, a także pełnomocnikiem ds. restrukturyzacji regionu łódzkiego. W latach 1991–1993 z ramienia Wyborczej Akcji Katolickiej sprawował mandat senatora II kadencji. Zasiadał w Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji nadzwyczajnej ds. stowarzyszenia ze Wspólnotą Europejską, a także w grupach międzyparlamentarnych polsko-niemieckiej i polsko-litewskiej oraz w klubie parlamentarnym Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.

Pełnił także funkcje dyrektora Szpitala Ogólnego w Zambrowie oraz kierownika działu marketingu w jednej z polskich mleczarni, był także redaktorem i publicystą Radia Łomża, Radia BAB w Łomżyoraz Tygodnika Katolickiego "Niedziela".

Zajmuje stanowisko pełnomocnika przełożonego Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego ds. Renowacji Kościołów z siedzibą w Łodzi (od 2004). W kwietniu 2006 był wśród założycieli Stowarzyszenia "Lepsza Łódź", w którym objął stanowisko prezesa. W wyborach samorządowych w tym samym roku kandydował na urząd prezydenta Łodzi, zajmując 5. miejsce (5345 głosów, 2,41% poparcia). Przeniósł się następnie do Sieradza, w 2010 z listy PiS kandydował do sieradzkiej rady miasta.

Grzegorz Palka, prezydent miasta Łodzi od 6.06.1990 do czerwca 1994

Grzegorz Palka urodził się w Łodzi – polski samorządowiec, działacz opozycji w okresie PRL, prezydent Łodzi w latach 1990–1994 i przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi (1994–1996).

Ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Był pracownikiem naukowym tej uczelni w Instytucie Barwników (do 1983 roku) i Instytucie Włókien Chemicznych (od 1985).

W 1980 roku wstąpił do "Solidarności", wszedł w skład prezydium Komisji Krajowej związku. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany, rok później tymczasowo aresztowany. Zwolniono go w połowie 1984 w związku z amnestią.

W 1989 znalazł się wśród założycieli Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, pełnił funkcję prezesa zarządu regionalnego tego ugrupowania. Współtworzył także Łódzkie Porozumienie Obywatelskie. W 1990 roku został wiceprezydentem Łodzi. W tym samym roku objął urząd prezydenta tego miasta, który zajmował do 1994. Później stanął na czele Rady Miejskiej w Łodzi.

Zginął 12 lipca 1996 w wypadku samochodowym w Złotnikach koło Poddębic. Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym Doły.

31 sierpnia 2006 pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Był też odznaczony Orderem Odrodzenia Polski przez rząd londyński. Od 1997 roku stowarzyszenie Liga Krajowa przyznaje nagrodę jego imienia za działalność samorządową. W 2007 część ulicy Strykowskiej w Łodzi (ok. 1,5 km od ronda Solidarności do ulicy Wojska Polskiego) przemianowano na aleję Grzegorza Palki.

Marek Czekalski, prezydent miasta Łodzi od 13.07.1994 do listopada 1998

Marek Czekalski urodził się w Łodzi – polski polityk, samorządowiec, inżynier włókiennik. Od 1994 do 1998 roku prezydent Łodzi.

Po ukończeniu technikum chemicznego pracował w "Polanilu". Działał w Związku Młodzieży Socjalistycznej, był też członkiem PZPR.

W 1978 roku związał się z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR. W 1980 roku  uczestniczył w tworzeniu "Solidarności". Wybrany na przewodniczącego Ogólnopolskiej Sekcji Włókienniczej związku i członka zarządu regionu. Był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów w Gdańsku. Brał udział w dystrybucji wydawnictw drugiego obiegu. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany przez okres roku, później zwolniony z pracy. Rozpoczął działalność w konspiracyjnych strukturach związku, m.in. w Komisji Interwencji i Praworządności, organizował pomoc dla osób represjonowanych z powodów politycznych.

Ukończył studia na Politechnice Łódzkiej. Założył Łódzkie Towarzystwo Inicjatyw Społecznych. 

W 1989 roku działał w Wojewódzkim Komitecie Obywatelskim. W 1990 roku został wybrany na radnego łódzkiej rady miejskiej. Koordynował prezydencką kampanię wyborczą Tadeusza Mazowieckiego. Należał do Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, po powstaniu Unii Demokratycznej został jej przewodniczącym w województwie łódzkim, którą to funkcję pełnił przez dwie kadencje.

W latach 1993–1994 był prezesem zarządu Zakładów Wyrobów Obiciowych VERA S.A.

Po wyborach samorządowych w 1994 roku został powołany na urząd prezydenta Łodzi z ramienia koalicji Unii Wolności (i skupionych wokół niej organizacji startujących w tych wyborach jako komitet "Nowa Łódź") oraz Łódzkiego Porozumienia Obywatelskiego. Sojusz ten rozpadł się po dwóch latach, kiedy to ŁPO przeszło do opozycji, a Marek Czekalski stworzył nowy zarząd miasta przy nieformalnym poparciu SLD. Urząd prezydenta Łodzi sprawował do końca tej kadencji samorządu (1998).

Rok wcześniej objął stanowisko przewodniczącego łódzkiej Unii Wolności, którą to funkcję pełnił do 2001 roku. Był także członkiem władz krajowych UW. W 1998 roku został ponownie łódzkim radnym, a następnie wiceprzewodniczącym rady miejskiej.

W czerwcu 2001, na kilka miesięcy przed wyborami parlamentarnymi, w których miał otwierać okręgową listę kandydatów UW do Sejmu, Marek Czekalski został zatrzymany i następnie tymczasowo aresztowany pod zarzutem rzekomego przyjęcia łapówki za ułatwienie inwestorom budowy centrum handlowego M1 (tymczasowe aresztowanie uchylono już po dwóch tygodniach). Postępowanie karne toczyło się w różnych instancjach przez blisko 10 lat, ostatecznie w lutym 2011 Marek Czekalski (nieprzyznający się do sprawstwa) został prawomocnie uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu.

W 2007 roku zatrudniony jako wicedyrektor ds. administracyjnych w łódzkim Muzeum Tradycji Niepodległościowych, a w 2010 roku w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym.

W 1999 roku odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 

Tadeusz Matusiak, prezydent miasta Łodzi od 3.11.1998 do 7.03.2001

Tadeusz Matusiak urodził się w Łodzi. Polski działacz polityczny i samorządowy, prezydent Łodzi od 3 listopada 1998 do 13 marca 2001, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji od 29 lipca 2002 do 2 listopada 2005 roku. 

Ukończył Uniwersytet Łódzki. Wieloletni pracownik fabryki dywanów Dywilan, od 1994 roku wysoki urzędnik w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi; w latach 1998-2001 prezydent Łodzi. Pełnił mandat najpierw członka Rady Narodowej w Łodzi 1978-1990 a później radnego Rady Miejskiej w odrodzonym samorządzie (1990-2002), był również marszałkiem wojewódzkiego sejmiku samorządowego. 29 lipca 2002 roku został powołany na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, po dymisji Andrzeja Brachmańskiego przeszedł 9 czerwca 2005 na stanowisko sekretarza stanu w tym resorcie i pełnił tę funkcję do 2 listopada 2005. W 2006 roku kandydował na urząd prezydenta Łodzi, uzyskał 0,99% poparcia (2188 głosów), co dało mu 10 miejsce.

Działacz lewicy, był w gronie założycieli SdRP i SLD. 

Krzysztof Panas, prezydent miasta Łodzi od 7.03.2001 do 19.06.2002

Krzysztof Panas – polski lekarz i polityk, prezydent Łodzi od 13 marca 2001 do 19 czerwca 2002 roku, prezes Narodowego Funduszu Zdrowia od 7 października 2003 do 6 marca 2004 roku.

Z wykształcenia jest lekarzem ginekologiem, rozpoczynał karierę zawodową jako lekarz wojskowy w Szpitalu Klinicznym swojej macierzystej uczelni - Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. 

Gdy Leszek Miller był ministrem spraw wewnętrznych, Panas został jego doradcą, a następnie dyrektorem Centralnego Zarządu Służby Zdrowia MSWiA. Zajmował się m.in restrukturyzacją służb medycznych resortu Po powrocie SLD do władzy w 2001 roku został wiceprezydentem, a później, po rezygnacji z tej funkcji Tadeusza Matusiaka, prezydentem miasta. Wsławił się fatalnymi kontaktami z mediami i aroganckim stylem rządzenia. Zrezygnował z tej funkcji, by zostać, w marcu 2002 roku, podsekretarzem stanu w Ministerstwie Środowiska i głównym geologiem kraju. Ponieważ Panas jest z wykształcenia lekarzem, wkrótce dokonano zmiany w statucie urzędu, tak aby głównym geologiem mógł zostać sam szef resortu Stanisław Żelichowski, z wykształcenia leśnik.

7 października 2003 roku otrzymał nominację na Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Na początku marca 2004 na wniosek ministra zdrowia Leszka Sikorskiego został odwołany przez premiera. Sikorski zarzucał Panasowi eskalowanie konfliktów ze środowiskiem lekarskim: chodziło przede wszystkim o spory z porozumieniem zielonogórskim  i instytutami medycznymi.

Krzysztof Jagiełło, prezydent miasta Łodzi od 3.07.2002 do 19.11.2002

Krzysztof Ryszard Jagiełło - polski polityk, samorządowiec, prezydent miasta Łodzi od czerwca do listopada 2002 roku.

Urodził się w rodzinie robotniczej. W 1980 należał przez tydzień do "Solidarności". W latach 1980–1990 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.Od 1976 roku działał w Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. W 1983 został jego przewodniczącym w łódzkiej dzielnicy Widzew, a w 1985 w łódzkim KW PZPR. W latach 80. studiował w Akademii Nauk Społecznych przy KC PZPR,  jednak tytuł magistra uzyskał w 2002 roku na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. W czerwcu 2002 roku objął obowiązki prezydenta Łodzi (od 2001 był jej wiceprezydentem). Bez powodzenia ubiegał się o reelekcję w wyborach bezpośrednich w 2002 roku (przegrał w II turze z Jerzym Kropiwnickim). Kierował strukturami miejskimi Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W wyborach samorządowych w 2006 roku bezskutecznie kandydował do sejmiku województwa łódzkiego z listy SLD.Później opuścił SLD, a od 2008 do 2010 roku był wiceprzewodniczącym Polskiej Lewicy i szefem okręgu łódzkiego tej partii.

Jerzy Kropiwnicki, prezydent miasta Łodzi od 19.11.2002 do 22.01.2010

Jerzy Janusz Kropiwnicki – polski polityk, ekonomista, działacz opozycji w czasie PR, minister w kilku rządach, poseł na Sejm I i III kadencji, od 2002 do 2010 prezydent Łodzi.

Ukończył w 1968 studia na Wydziale Handlu Zagranicznego SGPiS w Warszawie. Doktoryzował się następnie na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W latach 1968–1981 i od 1989 pracował naukowo na UŁ. W latach 1980–1981 był członkiem MKS NSZZ "Solidarność" Regionu Ziemia Łódzka, później wiceprzewodniczącym zarządu regionu oraz członkiem Komisji Krajowej związku. Został aresztowany w dniu wprowadzenia stanu wojennego i skazany na karę 6 lat pozbawienia wolności za zorganizowanie akcji protestacyjnej przeciwko stanowi wojennemu. Był wtedy objęty opieką Amnesty International jako "więzień sumienia". 

W 1984 roku zwolniono go na mocy amnestii, zaangażował się w kierowanie tajnym Ośrodkiem Badań Społeczno-Zawodowych "Solidarności" w Łodzi.W latach 1977–1978 i 1990–1991 był stypendystą w Instytucie Badań Problemów Ubóstwa na amerykańskim Uniwersytecie Wisconsin. W latach 1991–1993 sprawował mandat posła na Sejm z listy Wyborczej Akcji Katolickiej, zasiadał w klubie parlamentarnym Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Pełnił funkcję ministra pracy i polityki socjalnej w rządzie Jana Olszewskiego oraz ministra – szefa Centralnego Urzędu Planowania w rządzie Hanny Suchockiej. Od 1997 do 2001 roku ponownie zasiadał w Sejmie (z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność). W rządzie Jerzego Buzka był kierownikiem Rządowego Centrum Studiów Strategicznych, a od 2000 roku ministrem rozwoju regionalnego i budownictwa. W 2001 nie uzyskał ponownie mandatu posła.

W latach 1991–1993 był wiceprezesem zarządu głównego ZChN, funkcję tę pełnił ponownie od 2000 roku. Od 2002 do 2006 zajmował stanowisko prezesa tej partii. W roku 2003 utworzył nową organizację polityczną pod nazwą Chrześcijański Ruch Samorządowy. W 2002 roku w wyborach samorządowych z listy Łódzkiego Porozumienia Obywatelskiego z powodzeniem ubiegał się o urząd prezydenta Łodzi. W 2004 roku współorganizował obchody 60. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto, w ramach których odsłonięto pomnik na stacji kolejowej Radegast. W trakcie sprawowania funkcji prezydenta w czerwcu 2005 roku ogłosił, że lekarze wykryli u niego nowotwór jelita grubego. W trakcie kadencji odmówił wyrażenia zgody na organizację Parady Wolności (tzw. Techno Parady) na ulicach miasta. W wyborach samorządowych w 2006 jako kandydat komitetu wyborczego PiS w II turze (26 listopada) pokonał kandydata PO Krzysztofa Kwiatkowskiego, uzyskując stanowisko prezydenta miasta na drugą kadencję wynikiem 55,69% głosów.

W 2009 roku zebrano około 85 tys. podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum odwoławczego, które odbyło się 17 stycznia 2010 roku. Frekwencja wyniosła 22,2%, wobec czego wyniki głosowania były wiążące. Według oficjalnych rezultatów ponad 95% głosujących opowiedziało się za przedterminowym odwołaniem Jerzego Kropiwnickiego z urzędu prezydenta miasta. Urząd przestał pełnić 22 stycznia 2010 roku, tj. z dniem ogłoszenia wyników referendum w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego.

We wrześniu 2010 został doradcą prezesa Narodowego Banku Polskiego, Marka Belki. 

Tomasz Sadzyński, prezydent miasta Łodzi od 2.02.2010 do 29.11.2010

Tomasz Sadzyński, urodził się 12 listopada 1976 roku w Łodzi - polski samorządowiec, urzędnik administracji publicznej, w roku 2010 pełniący funkcję prezydenta Łodzi. W 2004 roku ukończył administrację na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Był pracownikiem agencji reklamowej, następnie przeszedł do pracy w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego. Przez rok prowadził zajęcia z zakresu marketingu na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ.W wyborach samorządowych w 2006 roku z listy Platformy Obywatelskiej uzyskał mandat radnego łódzkiej rady miejskiej. Po objęciu stanowiska marszałka województwa przez Włodzimierza Fisiaka został powołany na sekretarza województwa łódzkiego.

Po odwołaniu Jerzego Kropiwnickiego w referendum lokalnym ze stycznia 2010 roku premier Donald Tusk powierzył mu od lutego tegoż roku pełnienie funkcji prezydenta miasta.

W wyborach w 2010 roku ponownie został radnym Łodzi, rezygnując 26 listopada tego samego roku z funkcji komisarza. W 2011 roku objął stanowisko prezesa zarządu Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, odchodząc z rady miasta. 

Paweł Paczkowski, pełniący funkcję prezydenta miasta Łodzi od 1.12.2010 do 13.12.2010

Powołał go na tę funkcję premier Donald Tusk na wniosek wojewody Jolanty Chełmińskiej. Głównie z powodu... ataku zimy. Paweł Paczkowski rządził miastem zaledwie pięć dni przed wyborami prezydenta Łodzi.Paczkowski jest z wykształcenia ekonomistą, ukończył Wydział Ekonomiczno- Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego (kierunek: analiza i diagnostyka działalności gospodarczej). 

Przez 4 lata (do kwietnia 2010 roku) był dyrektorem łódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, wcześniej pracował m.in. w Wólczance. Był dyrektorem finansowym w Szpitalu Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego w Łodzi i na czas pełnienia funkcji prezydenta wziął tam urlop bezpłatny. Bezpartyjny.

Hanna Zdanowska, prezydent miasta Łodzi od 13.12.2010

Hanna Elżbieta Zdanowska z domu Aleksandrzak – polska inżynier środowiska, samorządowiec, polityk, posłanka na Sejm VI kadencji, od 2010 roku prezydent Łodzi.Ukończyła studia na Wydziale Budownictwa i Architektury Politechniki Łódzkiej. Prowadziła własną działalność gospodarczą w przemyśle odzieżowym. Przez sześć lat była dyrektorem biura Łódzkiej Izby Przemysłowo-Handlowej. W 2006 roku uzyskała mandat radnej Rady Miejskiej w Łodzi, w styczniu 2007 zrezygnowała z zasiadania w niej w związku z powołaniem na stanowisko zastępcy prezydenta miasta ds. związanych z edukacją, sportem, a także funduszami unijnymi.

W 2007 roku została wybrana do Sejmu z listy Platformy Obywatelskiej. Kandydując w okręgu łódzkim, uzyskała 11 506 głosów. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Polsko-Tajwańskiego Zespołu Parlamentarnego. 

W wyborach samorządowych w 2010 roku została zgłoszona jako kandydatka na prezydenta Łodzi z ramienia Platformy Obywatelskiej. W pierwszej turze wyborów z 21 listopada 2010 zdobyła 69 613 (34,04%) głosów, zajmując pierwsze miejsce wśród kandydatów. 5 grudnia tego samego roku zwyciężyła w drugiej turze wyborów z Dariuszem Jońskim z wynikiem 60,65% głosów, a 13 grudnia została zaprzysiężona na stanowisko prezydenta miasta.

Poznaj kandydatów na stanowisko prezydenta miasta Łodzi:

TUTAJ

Zobacz również TUTAJ

źródła:

Monika Pawlak. Karol Tangermann: ostatni burmistrz, pierwszy prezydent.
Kto jest kim w polityce polskiej. Warszawa 1993.

Kto jest kim w Polsce. Warszawa 1993 i 2001
Monika Pawlak. Karol Tangerman, ostatni burmistrz, pierwszy prezydent. "Dziennik Łódzki".
Krzysztof. R. Kowalczyński. Łódź przełomu wieków XIX/XX.

Joanna Podolska, Przemysław Waingertner. Prezydenci miasta Łodzi.

Marian Nartonowicz-Kot, Polski ruch socjalistyczny w Łodzi w latach 1927–1939.

Dorota Urzyńska. Polski ruch socjalistyczny na obczyźnie w latach 1939–1945.

Monika Pawlak. Poczet prezydentów Łodzi.

Tadeusz Mołdawa. Ludzie władzy 1944-1991.