baedeker łódzki: 05/30/13

czwartek, 30 maja 2013

PIOTRKOWSKA 6 - kamienica dawnej firmy "Hielle i Dittrich".

Piotrkowska 6.

"Führer Durch Łódź", 1898.

W latach 1883-1884 właściciele "Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Żyrardowskich Hielle i Dittrich" wystawili kamienicę, w której na parterze funkcjonował skład fabryczny i sklep.

"Dziennik Łódzki", rok 1884.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

"Dziennik Łódzki", rok 1887 (dawna numeracja ulicy Piotrkowskiej - nr 249 to dzisiejszy numer 6, przeczytaj TUTAJ)

"Dziennik Łódzki", rok 1890.

"Dziennik Łódzki", rok 1892.

"Lodzer Zeitung", 1895.

"Rozwój", rok 1906.

Führer durch Lodz, 1898.

"Führer durch Łódź", 1893.

"Rozwój", rok 1905.

"Rozwój", 1906.

Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1909.

"Rozwój", rok 1910.

"Tygodnik Łódzki Ilustrowany", rok 1912.

Następcą Magazynu Żyrardowskiego, był powstały w tym samym miejscu Dom Konfekcyjny prowadzony przez braci Bromberg.

"Rozwój", rok 1910.

"Rozwój", rok 1912.

W latach 1850-1891 (podawany w reklamach jeszcze dłużej) był to numer 249.

"Tydzień", rok 1890.

"Łodzianin", rok 1893.

W 1898 roku otworzył tu kolejną cukiernię Z. Konrad.

"Rozwój", rok 1898.

Mieszkania w pozostałej części budynku przy Piotrkowskiej 6 były przeznaczone pod wynajem.
W latach 30. XIX wieku mieścił się tu jeden z pierwszych szynków przy Piotrkowskiej, a w połowie XIX wieku jeden z pierwszych sklepów (w 1850 roku było ich 120 w Łodzi, a 24 przy Piotrkowskiej). Jakiś czas mieszkał tu (do 1900 roku) Ignacy Poznański, syn Izraela. Po śmierci ojca przeprowadził się do pałacu przy ulicy Ogrodowej.

W pierwszych latach XX wieku miała tu swoją siedzibę Fabryka Wyrobów Powroźniczych J. Milińskiego.

"Rozwój", rok 1903.

Jest to obiekt w stylu eklektycznym, wybudowany według projektu architekta Hilarego Majewskiego. W części parterowej funkcjonował skład sprzedażowy wyrobów firmy "Hielle i Dittrich".

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1912.

"Tygodnik Łódzki Ilustrowany", rok 1912.

Na ówczesne lata kamienica była luksusowo wyposażona. W lokalach mieszkalnych (powyżej parteru) znajdowały się toalety i łazienki z wannami. Kto chciał mógł sobie wynająć taki luksus za jedyne 550 rubli rocznie, w czasach gdy tygodniówka przeciętnego robotnika wahała się w granicach 4-5 rubli.
W latach dwudziestych XX wieku posesja należała do Abrama Dawida Eisnera.

W 1896 roku założył prywatną Szkołę Rysunku i Malarstwa Jakub (Icek) Kacenbogen (Katzenbogen). Katcenbogen urodził się w 1857 roku w Mińsku. Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu założył w Łodzi szkołę. Początkowo mieściła się przy ulicy Spacerowej 27 (dziś al. Kościuszki), od roku 1900 przy Piotrkowskiej 82, a następnie, w 1903 roku przeniesiono ją na ulicę Piotrkowską 6, do reprezentacyjnego domu Hiellego i Dittricha. Do szkoły uczęszczali głownie Żydzi, kurs nauki był czteroletni, osobno dla kobiet i osobno dla mężczyzn. Od niezamożnych uczniów właściciel nie pobierał opłat, zabiegając o pomoc u bogatych przemysłowców i kupców żydowskich. Jego uczniami i wychowankami byli między innymi Henryk (Henoch) Barczyński, Icchak (Wincenty) Brauner i Artur Szyk.

Artur Szyk. Autoportret.

Henryk (Henoch) Barczyński. Maski.

Icchak (Wincenty) Brauner. Pejzaż.

Ok. 1919 roku przy Piotrkowskiej 6 zamieszkał Izydor Bette, lekarz internista i pediatra.

Urodził się w 1869 roku w Kaliszu. Po uzyskaniu dyplomu lekarskiego w roku 1897, prowadził prywatną praktykę lekarską w Łodzi przy ulicy Zgierskiej 10 oraz w domu przy Starym Rynku 15.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1900.

Powołany do czynnej służby wojskowej, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako lekarz 4 batalionu sanitarnego. Przeszedł do rezerwy w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Po powrocie do Łodzi pracował w lecznicy przy ulicy Zgierskiej 17 i zamieszkał przy ulicy Piotrkowskiej 6.

Dr Izydor Bette był członkiem Izby Lekarskiej w Łodzi, pracował społecznie jako członek zarządu Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności "Pomoc".

W latach 30. mieszkał przy ulicy Dzielnej 7 (dzisiaj Narutowicza).

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919.

W łódzkim getcie, mimo sędziwego wieku, do ostatniej chwili ordynował jako internista w przedwojennej lecznicy przy ulicy Zgierskiej 17, przekształconej na ambulatorium. Zmarł 6 lub 7 lipca 1942 roku. Miejsca pochówku nie udało się ustalić.

"Rozwój", rok 1906.

W pierwszych latach XX wieku swoją siedzibę miała tutaj Fabryka wyrobów powroźniczych, lin transmisyjnych i pasów parcianych J. Milińskiego, oraz sklep Dawida Lenga.

"Głos Polski", rok 1922.

"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1923.

"Republika", rok 1923.

"Republika", rok 1924.

Meble można było kupić w firmie Markowicza i Nasielskiego:

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Głos Poranny", rok 1929.

"Ilustrowana Republika", rok 1929.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1913.

Pod tym adresem, w różnych latach znajdowały się m.in. administracja Fabryki Pończoch Kotonowych założonej w 1928 roku (fabryka znajdowała się przy ulicy Pojezierskiej 5), fabryka i skład czapek L. Szerma, dom konfekcyjny F. Bromberga, Skład Warszawskiej Destylarni Parowej K. Sznajdera...

"Czas", kalendarz na rok 1905.

"Goniec Łódzki", rok 1904.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1904.

... magazyn obuwia M. Kapuścińskiego oraz skład meblowy Markowicza i Nasielskiego:

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Głos Poranny", rok 1931.

Od 1912 roku miało tu swoją siedzibę Zarząd jednego z Towarzystw Kredytowych w Łodzi.

"Rozwój", rok 1912.

Przy Piotrkowskiej 6 znajdował się skład manufaktury A. M. Szterna, firma założona w 1891 roku i zajmująca się sprzedażą towarów największych zakładów łódzkich, między innymi Karola Scheiblera i Ludwika Grohmana.

"Głos Kupiectwa", rok 1937.

W latach 30. XX wieku swoją siedzibę w kamienicy przy Piotrkowskiej 6 miał Spółdzielczy Bank Handlowo-Przemysłowy.

"Ilustrowana Republika", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1937.

- a także przedsiębiorstwo przewozowe

"Głos Kupiectwa", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1938.

"Głos Poranny", rok 1931.

Nie mówiło się w Łodzi, że ktoś mieszka przy Piotrkowskiej 6, ale w domu Hiellego i Dietricha.

W pierwszych latach XX wieku otworzył tu swój gabinet dentysta R. Saurer...

Lodzer Informations und Hause Kelender", 1910.

Lodzer Informations und Hause Kelender", 1911.

... a Pani Dobrzyńska sklep z wyrobami jedwabnymi:

Lodzer Informations und Hause Kelender", 1910.

Mieściła się tu szkoła językowa i biuro tłumaczeń, które miało pomieszczenia również przy Piotrkowskiej 16 (lub przeniosło się pod ten numer w 1911 roku).

Lodzer Informations und Hause Kelender", 1910.

Lodzer Informations und Hause Kelender", 1911.

Przy Piotrkowskiej 6 miały jedną ze swoich kwiaciarni zakłady ogrodnicze "Marysin".

"Hasło Łódzkie", rok 1928.

Inne firmy, sklepy i składy mieszczące się niegdyś pod tym adresem:

"Lodzer Zeitung", 1867.

(dawna numeracja ulicy Piotrkowskiej - nr 249, to dzisiaj 6)

"Lodzer Tageblatt", 1881.

"Goniec Łódzki", rok 1898.

"Rozwój", rok 1903.

"Lodzer Informations und Hause Kelender", 1910.

Kalendarz Informator, rok 1923.

"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1923.

"Republika", rok 1924.

"Republika", rok 1923.

"Republika", rok 1924.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Ilustrowana Republika", rok 1931.

"Głos Poranny", rok 1932.

"Głos Poranny", rok 1933.

"Głos Poranny", rok 1936.

Po II wojnie światowej:

"Dziennik Łódzki", rok 1945.

Księga adresowa, rok 1947.

"Kurier Popularny", rok 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

"Dziennik Łódzki", rok 1947.

"Głos Kaliski", rok 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1949.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.

W 1956 roku zainstalowano w punkcie obsługi montażu telewizorów przy ul. Piotrkowskiej 6 pierwszą w Łodzi antenę telewizyjną (prezentowane tutaj telewizory cieszyły się dużym zainteresowaniem łodzian).

"Dziennik Łódzki", rok 1961.

"Dziennik Łódzki", rok 1988.

Źródła:

Sławomir Krajewski. Jacek Kusiński. Ulica Piotrkowska. Spacer pierwszy.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.

Polska Niezwykła. http://www.polskaniezwykla.pl

Miastograf. http://miastograf.pl

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi, Cyfrowej Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego
oraz ze stron:
http://www.planeteplus.pl/dokument-artur-szyk-iluminator_
ARCADIA http://www.arcadja.com

Przeczytaj jeszcze:
ARTUR SZYK
Henoch (Henryk) Barczyński
Icchok i Ida Braunerowie – życie artystyczne w dawnej Łodzi...