W
1834
roku
plac nr 115 (dziś
Piotrkowska 54), w nowej osadzie rękodzielniczej "Łódka",
objął tkacz przybyły z Czech,
Prokop
Luniak.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania
w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych składającej się z
3 warsztatów, przy których 2 czeladzi użytych będzie,
oraz do wystawienia domu
drewnianego za otrzymaniem bezpłatnie z lasów rządowych
potrzebnego na ten cel drzewa.
We
wrześniu 1839 roku
Luniak sprzedał połowę domu i placu Ignacemu
Lissnerowi.
Drugą
połowę nieruchomości sprzedał rok później, we wrześniu
1840 roku,
Krystianowi
Kunkelowi,
a ten po roku, we wrześniu 1841 roku,
sprzedał swoją część Franciszkowi
Pitschmanowi.
Na
froncie stał nieduży dom drewniany.
W
grudniu
1848 roku,
Lissner sprzedał swoją połowę Franciszkowi
Pitschmanowi,
który stał się, tym samym, właścicielem całej nieruchomości,
czyli
drewnianego domu frontowego z przybudówką oraz fabryczną oficyną.
Na
początku lat 50. XIX
stulecia
Pitschmann był jednym z większych łódzkich producentów tkanin
wełnianych.
W
lutym
1859
roku
Karolina
Pitschman,
wdowa po Franciszku, sprzedała tylną część nieruchomości Karolowi
Klosse, a
w sierpniu
sprzedała frontową część nieruchomości, rozciągającą się od
ulicy Piotrkowskiej do Dzielnej (dziś Narutowicza), Leopoldowi
Häntschelowi.
Na
początku lat 60. Häntschel sprzedał nieruchomość Franciszkowi
Fischerowi
seniorowi.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1901.
Tkacz
Franciszek
Fischer senior (1817 - 1862)
przybył
na ziemie polskie z Czech, z miasta Rumburk. Na początku lat 40-tych
XIX wieku
mieszkał w Pabianicach, gdzie w 1840 roku
ożenił się z Teresą
Rudolf
i gdzie przyszło na świat dwoje pierwszych dzieci. Około
1843 roku
Franciszek
senior
osiedlił się w Łodzi.
Po
śmierci Franciszka seniora,
w grudniu 1862 roku,
nieruchomość przeszła w ręce wdowy, Teresy, później syna,
Franciszka
Fischera juniora.
W
latach 70. XIX stulecia wykupiono grunt działki, a
w 1876 roku powstała dwupiętrowa
narożna
kamienica
według
projektu Hilarego Majewskiego.
Posesja
pozostawała w rękach rodziny Fischerów przynajmniej do lat 20-tych
XX wieku.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.
"Łodzianin", rok 1893.
W
latach 80. XIX wieku funkcjonował pod tym adresem skład fabryczny
firmy „Gampe
i Albrecht”.
Na
przełomie XIX i XX wieku
parter budynku Fischerów wypełniony był sklepami.
"Lodzer Tageblatt", 1881.
"Dziennik Łódzki", rok 1884.
"Dziennik Łódzki", rok 1884.
"Dziennik Łódzki", rok 1884.
"Dziennik Łódzki", rok 1884.
"Dziennik Łódzki", rok 1891.
"Rozwój", rok 1898.
Eleganckie
delikatesy Maurycego
Sprzączkowskiego
imponowały wyborem win i towarów kolonialnych. Sprzączkowski
prowadził również największe w Królestwie Polskim
przedstawicielstwo składów herbaty „Piotra Orłowa” i
nad wejściem do jego sklepu wisiał olbrzymi szyld tej firmy.
W prasie łódzkiej reklamy delikatesów Maurycego Sprzączkowskiego pojawiały się bardzo często, firma prosperowała bardzo dobrze przez wiele lat. Poniżej kilka:
Przewodnik Cezarego Richtera "Fuhrer Durch Lodz" z 1893 roku
"Łodzianin", rok 1893.
"Goniec Łódzki", rok 1904.
"Rozwój", rok 1898.
"Rozwój", rok 1900.
"Rozwój", rok 1902.
"Rozwój", rok 1903.
"Rozwój", rok 1905.
"Rozwój", rok 1908.
"Rozwój", rok 1912.
Od 1910 roku delikatesy i skład win w tym samym miejscu prowadził Stanisław Jaworski.
Kalendarz handlowo-przemysłowy, rok 1910.
"Rozwój", rok 1912.
"Rozwój", rok 1913.
"Kalendarz Kościuszkowski", rok 1918.
Jednodniówka "Ratujcie dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.
"Rozwój", rok 1918.
Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.
"Rozwój", rok 1920.
"Republika", rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1925.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Głos Poranny", rok 1932.
Pod
tym adresem znajdował się skład wędlin rodziny Rassalskich.
Informator handlowo-przemysłowy, rok 1909.
Główny
sklep
Ignacego Rassalskiego seniora
mieścił się na ulicy Konstantynowskiej 319 (późniejsza Konstantynowska
12, dziś
ulica Legionów)
w domu własnym.
Ignacy
Rassalski junior odszedł
od rodzinnej tradycji, rzeźnictwa i otworzył przedsiębiorstwo
powroźnicze, produkujące liny transmisyjne, okrętowe i przędzę
sizalową (więcej
o Rassalskich przeczytasz TUTAJ) W
okresie międzywojennym wybudował willę przy
ulicy Wigury 4 (dzisiaj
Wigury 4/6).
Dawna willa Ignacego Rassalskiego przy ulicy Wigury 4/6.
Wracamy na ulicę Piotrkowską.
W
okresie międzywojennym działał przy Piotrkowskiej 54 skład
(kantor) fabryki wyrobów włókienniczych Mozesa Klajmana (Kleimana).
"Głos Poranny", rok 1937.
Przedsiębiorstwo założone w 1921 roku
przy ulicy Zagajnikowej 31 (dzisiaj Kopcińskiego 31) produkowało tkaniny jedwabne i wełniane, zatrudniało 200
robotników i wykazywało roczny obrót na poziomie ponad 3 mln złp
(rok 1936). W latach 30. XX wieku firma Mozesa Klajmana była
prowadzona przez jego synów, Dawida i Lejba Klajmanów.
"Głos Poranny", rok 1938.
Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.
"Głos Poranny", rok 1931.
W latach 30. XX stulecia przy Piotrkowskiej 54 miała swoją siedzibę Spółdzielcza Wytwórnia Wędlin Koszernych Zjednoczonych Rzeźników Żydowskich, która prowadziła tu również bar.
"Głos Poranny", rok 1935.
Mieściła się tu kolektura popularnej w latach 30. loterii Kaftala:
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1935.
"Ilustrowana Republika", rok 1938.
... a od 1938 roku nowej kolektury "Zachęta"
"Ilustrowana Republika", rok 1938.
"Echo", rok 1938.
"Głos Poranny", rok 1938.
Warto jeszcze wspomnieć o dużym składzie dywanów i firanek J. Futermana, który mieścił się tutaj w latach 20. i 30. ubiegłego stulecia:
Kalendarz Informator, rok 1923.
"Republika", rok 1923.
"Republika", rok 1924.
"Głos Poranny", rok 1932.
"Głos Poranny", rok 1935.
Inne firmy mieszczące się pod tym adresem do wybuchu II wojny światowej:
Informator handlowo-przemysłowy, rok 1912.
Informator m. Łodzi, rok 1920.
Informator m. Łodzi, rok 1920.
Kalendarz-informator na rok 1923.
"Republika", rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
Od ulicy Narutowicza:
"Rozwój", rok 1899.
"Republika", rok 1923.
"Republika", rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
... i jeszcze Piotrkowska 54:
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
"Głos Poranny", rok 1930.
"Głos Poranny", rok 1938.
"Głos Poranny", rok 1937.
Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.
"Ilustrowana Republika", rok 1937.
"Głos Poranny", rok 1937.
Po II wojnie światowej:
Tygodnik "Pobudka", rok 1947.
"Dziennik Łódzki", rok 1947.
"Dziennik Łódzki", rok 1947.
źródła:
Sławomir
Krajewski, Jacek Kusiński. Ulica Piotrkowska. Spacer pierwszy.
Anna
Rynkowska. Ulica Piotrkowska.
Przeczytaj
jeszcze:
Fot.
współczesne Monika Czechowicz
Fot.
archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej
w Łodzi.
"Rozwój", rok 1906.