baedeker łódzki: 03/24/15

wtorek, 24 marca 2015

Pomorska 163, dawna fabryka pończoch braci Seidenwurm

W 1912 roku bracia Mozes i Jankiel Seidenwurmowie otworzyli w Łodzi niewielką wytwórnię pończoch przy ulicy Pańskiej 58 (dzisiejsza ulica Żeromskiego).

W 1922 roku przenieśli produkcję do nowego budynku fabrycznego przy ulicy Pomorskiej 163.

Jednodniówka "10-lecie Stowarzyszenia Urzędników Skarbowych Okręgu Łódzkiego 1918-1928"

Mozes (Mosze) Seidenwurm (Zajdenwurm) urodził się w 1894 roku w Łodzi, był synem Aszera Zeliga, właściciela wytwórni pończoch, założonej w 1894 roku. Pracował w przedsiębiorstwie ojca, a w roku 1912 z bratem Jankielem otworzył przy ulicy Pańskiej 58 (dzisiaj ulica Żeromskiego) niewielką fabrykę z 13 maszynami (działała pod firmą "Seidenwurm Bracia"), powiększoną po dwóch latach o kolejne 27 maszyn.

"Głos Poranny", rok 1938.

Firma eksportowała wyroby do krajów bałtyckich i Rumunii (1922-1923), a potem na rynek angielski. Posiadała swoją filię w Warszawie.

Mozes Seidenwurm był współzałożycielem, członkiem zarządu i wiceprzewodniczącym Związku Fabrykantów Pończoch w Łodzi oraz prezesem zarządu Zrzeszenia Przemysłu Pończoszniczego w Państwie Polskim. Wchodził w skład rady Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.

Aresztowany 1 grudnia 1939 roku za działalność antyniemiecką, prawdopodobnie wkrótce został skazany na śmierć i stracony.

Trzeci z braci, Szmul Mordka, zmarł w 1931 roku w Wiedniu.

Na początku XX wieku małżeństwo Edmund i Elfride Szwarcszulc zakupiło działkę przy ówczesnej ulicy Średniej. Zamierzali wybudować tutaj fabrykę pończoch, lecz wybuch pierwszej wojny światowej zniweczył ich plany.
Z powodu zadłużenia Szwarcszulcowie sprzedali budynek fabryczny Mozesowi Seidenwurmowi i jego bratu Jankielowi, którzy otworzyli tu Mechaniczną Fabrykę Pończoch pracującą do 1939 roku…

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

Nowoczesna fabryka zatrudniała około 190 robotników, którzy wytwarzali miesięcznie 120 tysięcy pończoch damskich z różnych surowców. Wartość sprzedaży w 1936 roku osiągnęła 1 410 tysięcy złotych.

"Głos Kupiectwa", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1938.

Obaj bracia Seidenwurmowie zginęli podczas niemieckiej okupacji. Z dziewięciorga potomstwa Jankiela wojnę przetrwała tylko córka Ida.

W części niewykorzystanych hal istniała od 1933 roku przędzalnia wełny i wigonii Mieczysława Wiślickiego, zatrudniająca 42 robotników.

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.

Po 1945 roku fabrykę upaństwowiono, pracowała nadal jako Zakłady Przemysłu Pończoszniczego im. Franciszka Zubrzyckiego.

Tutaj za czasów PRL-u rozpoczął swoją karierę przy ówczesnej ulicy Nowotki słynny w tej branży "FENIKS", który tu produkował do czasu przeprowadzki w 1977 roku na ulicę Brzezińską.

Obecnie jeden z budynków wykorzystany jest przez Uniwersytet Łódzki -

po przeprowadzonej rewitalizacji w pomieszczeniach mieszczą się Publiczne Liceum Ogólnokształcące Uniwersytetu Łódzkiego, noszące imię Sprawiedliwych wśród Narodów Świata oraz Studium Języków Obcych.

Publiczne Liceum Ogólnokształcące Uniwersytetu Łódzkiego upamiętniło dawnych właścicieli fabryki, w której znajduje się szkoła. Przed gmachem liceum odsłonięto tablicę poświęconą żydowskim rodzinom Seidenwurmów i Skurów. Ci pierwsi byli właścicielami fabryki rajstop przy ulicy Pomorskiej 161/163, zaś Skurowie skoligaceni z Seidenwurmami, administrowali firmą.

Na uroczyste odsłonięcie tablicy przybyła z Izraela dr Gili Schild (opuściła Łódz jako półtoraroczna dziewczynka), wnuczka Jankiela Seidenwurma, córka Idy, jego jedynego ocalałego z wojny dziecka. Do odsłonięcia tablicy w ogromnym stopniu przyczyniła się prof. Naomi Tadmor, historyk z Lancaster University w Wielkiej Brytanii.
Tablicę ufundowała uczelnia, która w 2009 roku pofabryczny budynek zaadaptowała do nowych celów. Remont obiektu pochłonął 6 mln zł.