baedeker łódzki: lipca 2020

piątek, 31 lipca 2020

środa, 29 lipca 2020

Z BRAM OTWARTYMI USTAMI/ ARCHIWUM TEMATYCZNE

BECZKI GROHMANA - SYMBOL FABRYCZNEJ ŁODZI

Brama

Brama Chaima i Gersza

Brama przy Piotrkowskiej

Brama przy ulicy Rewolucji 1905 roku

Gdańska

Gloria in excelsis Deo

... gruchotnik

(... im bardziej prószy śnieg...) Piotrkowska zimowo

Kamienica Karla Königa

KAMIENICA VICTORIA

... krasnale łódzkie 😊

LUSTRA ŁÓDZKIE 💙

Łódzkie bramy...

ŁÓDŹ - PRZYSTANEK 13.

Łódź - z bram otwartymi ustami

Main Gate

1 marca - Międzynarodowy Dzień Przytulania Bibliotekarzy 🙂

... miejski teatr dramatyczny

och off

Piotrkowska

PIOTRKOWSKA 67 – hotel Victoria, teatr Victoria...i jazda na wrotkach.

Piotrkowska 86... pracowitość, sztuki piękne i nauki techniczne.

... po deszczu

przy Ogrodowej

- przystanek Kamienna

... u Simensa

ULICA GDAŃSKA

Ulica Solna

Wystawa Zbigniewa Wichłacza - BRAMY MIASTA

... z bram otwartymi ustami

z bram otwartymi ustami

... zaświeciło

wtorek, 28 lipca 2020

Leopold (Lejb) Pilichowski

Leopold Pilichowski.

(Fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Leopold Pilichowski urodził się 23 marca 1867 roku w Pile (niewielkiej podsieradzkiej miejscowości) jako syn kupca Szai Pilichowskiego. W wieku kilkunastu lat przeniósł się do Łodzi pod opiekę wuja Dawida Hirszenberga, ojca Samuela i Leona. Być może to właśnie Samuel Hirszenberg był jego pierwszym nauczycielem rysunku.

Samuel Hirszenberg. Autoportret.

Leopold Pilichowski

Dzięki poparciu znanego pisarza Dawida Fryszmana i finansowemu wsparciu Silbersteinów Pilichowski rozpoczął studia artystyczne.

Dwór i ogród w Lisowicach, od 1884 roku własność rodziny Silbersteinów - Markusa Silbersteina i Teresy z Cohnów.

Przez wiele lat w Lisowicach realizowany był mecenat kulturalny poprzez plenery malarskie, na których przebywali młodzi, obiecujący malarze łódzcy pochodzenia żydowskiego: Samuel Hirszenberg, Leopold Pilichowski, Maurycy Trębacz oraz Jankiel Adler. Mieszkali oni po kilka tygodni w roku w niewielkich domach wybudowanych obok pałacu.

W 1886 roku Pilichowski podjął studia w warszawskiej klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona. Następnie wyjechał do Monachium, gdzie uczył się rysunku i tradycyjnego warsztatu. Podczas dwuletnich studiów rozwijał swój talent u Oskara Seitza i Simona Hollossy'ego. W latach 1889-1890 na krótko przeniósł się do Paryża, gdzie w liberalnej Academie Julien został uczniem Benjamina Constanta i Fernanda Cormona.

Leopold Pilichowski. Święto Namiotów (Sukkot).

W 1894 roku powrócił do Łodzi i zaprezentował swoje prace w miejscowym Grand Hotelu, a potem na Wystawie Sztuki Nowoczesnej we Lwowie. Rodzajowe przedstawienie "Przed egzaminem" zostało tam uhonorowane brązowym medalem. Dwa lata później pokazał płótno berlińskiej publiczności. W tym samym czasie zadebiutował też w warszawskim salonie Krywulta.

W 1897 roku wystawiał na XI Salonie na Polach Marsowych w Paryżu. W 1898 roku współorganizował łódzką wystawę obrazów na rzecz letnich kolonii dla dzieci żydowskich. Na tej ekspozycji zaprezentował 36 prac pochodzących ze zbiorów prywatnych.

"Rozwój", rok 1899.

Od końca grudnia 1899 roku do połowy stycznia następnego roku zorganizowano w Łodzi indywidualną wystawę jego obrazów, na której pokazano 19 dzieł (w tym cztery portrety).

Artysta pisywał do lokalnej prasy i wspomagał przedsięwzięcia charytatywne.

"Rozwój", rok 1900.

W 1900 roku prezentował obrazy na ekspozycjach w Berlinie, Lwowie i Paryżu, gdzie płótno "Robotnik" nagrodzono wzmianką honorową.

Leopold Pilichowski. Robotnik (ok. 1898)

W 1902 roku w salonie Krywulta zaprezentował akademicką kompozycję "Leda". W Łodzi projektował część dekoracji do wystawy higieniczno-spożywczej i malowidła ścienne w budynku nowej poczty.

Leopold Pilichowski. Szabat (1902).

W 1903 roku wziął udział w trzech łódzkich wystawach, a także paryskiej ekspozycji (Grand Palais). Rok później na tamtejszym Salonie Jesiennym pokazał portret żony. Zaprezentował się również na Wielkiej Wystawie Sztuki w Berlinie.

W 1905 roku po raz kolejny przedstawił swe płótna w Łodzi. Towarzyszyła mu wówczas żona Lena, także malarka. Mniej więcej w tym samym okresie opuścił Łódź, przenosząc się do Paryża, a następnie do Londynu. Nie zerwał jednak kontaktów z krajem, wracając często przy różnych okazjach. W kolejnych latach jego prace pokazywano na wystawach polskich i zagranicznych: w Łodzi (1905), Krakowie (1905), Warszawie (1905), Londynie (1905, 1906, 1907).

"Goniec Łódzki", rok 1903.

Leopold Pilichowski. Święto Jom Kippur (Dzień Pojednania). 1906.

W 1909 roku zorganizowano dużą prezentację dorobku twórczego artysty w Zachęcie. W 1910 roku ponownie wystawiał we Lwowie, a rok później w Berlinie. W 1912 roku jego prace pokazano na Wystawie Sztuki Polskiej we Lwowie. Zaangażowany politycznie, opowiadający się po stronie ideologii syjonistycznej malarz chętnie portretował działaczy pracujących na rzecz powstania państwa Izrael, wybitnych polityków i mężów stanu.

Leopold Pilichowski. Portret Theodora Herzla.

Theodor (Benjamin Ze'ew) Herzl (1860-1904) -

żydowski dziennikarz urodzony w Cesarstwie Austrii, twórca i główny ideolog współczesnego politycznego syjonizmu, a w efekcie państwa Izrael.

Portret damy z naszyjnikiem (1917)

Portret Eugenii Reinberg

"Nowy Kurier Łódzki", rok 1913.

W 1925 roku Pilichowski wziął udział w otwarciu Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Dwa lata później wystawiał we Lwowie i w Warszawie.

"Głos Polski", rok 1927.

Dziewczyna z kwiatami. Portret dziewczyny trzymającej kwiaty.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

Leopold Pilichowski. Żydzi podczas Święta Namiotów (Sukkot).

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

W 1931 roku artysta uczestniczył w corocznej prezentacji Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych.

Sztukmistrz Modlący się

Aktywnie działał w wielu organizacjach wspierających Żydów. Był między innymi prezesem Federacji Polskich Żydów w Wielkiej Brytanii, prezydentem Ben Uri Literary and Art Society, wiceprezesem Federation of Jewish Relief Organization. W 1927 roku został uhonorowany francuskim Orderem Legii Honorowej.

Portret Anatola France'a Jom Kippur

Leopold Pilichowski

Leopold (Lajb) Pilichowski zmarł 31 lipca 1933 roku w Londynie.

"Express Ilustrowany", rok 1933.

"Ilustrowana Republika", rok 1933.

Źródła:

Irmina Gadomska. Żydowscy malarze w Łodzi w latach 1880-1919.

Kazimierz Badziak, Leszek Olejnik, Bolesław Pełka. Grand Hotel w Łodzi 1888-1988.

Berstein-Wischnitzer. Problematyka sztuki żydowskiej w Polsce [w:] "Almanach Żydowski".

Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.

Źródła ilustracji:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Leopold_Pilichowski_

https://artinfo.pl/

https://www.invaluable.com/artist/pilichowski-leopold

oraz zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi i Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego.

Fot. współczesna pałacu w Lisowicach - Monika Czechowicz

Leopold Pilichowski. Modlący się młody Żyd.

Przeczytaj jeszcze:

SAMUEL HIRSZENBERG - i łódzki epizod malarza.

Maurycy Trębacz - artysta, który wybrał Łódź.

Zygmunt Bromberg-Bytkowski - łódzki orędownik ruchu syjonistycznego i kultury żydowskiej, nauczyciel.

PAŁAC W LISOWICACH

PIOTRKOWSKA 40. KAMIENICA SILBERSTEINÓW.

Artysta Marek Szwarc – od Zgierza, przez Łódź, do Paryża.

sobota, 25 lipca 2020

PIOTRKOWSKA 60 – kamienica Fryderyka Wilhelma Triebe.

W 1835 roku, plac przy ulicy Piotrkowskiej 504 (dzisiaj Piotrkowska 60) objął tkacz przybyły z Austrii, Franciszek Peltz. Deklaracją z kwietnia 1843 roku nieruchomość przeszła w ręce Fryderyka Lowke. Na mocy kontraktu urzędowego z lipca 1847 roku Lowke sprzedał nieruchomość Augustowi Teychmanowi. Na przestrzeni kolejnych lat, parcela zmieniała właścicieli.

Stosownie do protokółu spisanego w kwietniu 1858 roku Teychman sprzedał nieruchomość Fryderykowi Wilhelmowi Triebe.

Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie drewniany dom.

W drugiej połowie lat 70. Triebe wystawił dwupiętrową kamienicę frontową.

Okazała kamienica stojąca przy ulicy Piotrkowskiej 60 (w latach 1850-1891 nr hipoteczny 504) należała do Wilhelma Friedricha Triebe i pierwotnie była dwupiętrowa bez zdobień na fasadzie.

W latach 80. XIX stulecia J. Selferyn prowadził tu kawiarnię i rstaurację.

"Lodzer Tageblatt", 1881.

(nr. 504; dawna numeracja ul. Piotrkowskiej)

Od 1892 roku mieściła się tu popularna wśród łodzian cukiernia.

"Dziennik Łódzki", rok 1892.

Można też było zjeść domowy obiad:

"Rozwój", rok 1900.

I jeszcze jedna cukiernia, prowadzona przez J. Ganca, funkcjonowała tu w czasie I wojny i w okresie międzywojennym.

Jednodniówka "Ratujcie dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Od 1897 roku mieścił się tu duży magazyn eleganckiej konfekcji damskiej „Margot”, a także filia znanej warszawskiej fabryki obuwia Krystjana Ajassa.

Informator m. Łodzi na rok 1920.

"Rozwój", rok 1897.

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1893.

" Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1897.

W latach 80. i 90. XIX stulecia właścicielem nieruchomości był Meyer Weinberg, a od 1897-1898 roku Aron Izrael Uberbaum.

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

Ten ostatni w roku 1896 miał nadbudować kamienicę o jedną kondygnację według planów architekta Dawida Lande.

(źródło: Refotografie http://refotografie.blogspot.com/)

Przebudowy jednak nie zrealizowano czego dowodem jest fotografia z 1964 roku przedstawiająca obiekt jako dwupiętrowy.

Na początku XX stulecia mieściły się tu między innymi:

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Lodzer Tageblatt", 1900.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1905.

Obecne, bogate zdobienie fasady m.in. pilastrami, balustradą z tralkami oraz trzecią kondygnację kamienica pozyskała na przełomie XX i XXI wieku i jest duże prawdopodobieństwo, że wykorzystane zostały plany archiwalne Landego z 1894 roku.

Taryfa domów w Kalendarzu-Informatorze z 1919 roku podaje nadal małżeństwo Uberbaum (Cywia Fajga i Aron Izrael) jako właścicieli posesji przy Piotrkowskiej 60.

Kalendarz-Informator, rok 1919.

W 1920 roku nieruchomość należała już do Abrama Majera Kapłana.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Kalendarz Informator, rok 1923.

Abram Kapłan wraz ze wspólnikiem prowadzili tu najpierw skład, a potem także fabrykę wyrobów wełnianych i bawełnianych.

Dzisiejsze podwórze przy Piotrkowskiej 60 w niczym nie przypomina stanu sprzed lat.

"Rozwój", rok 1900.

W okresie II wojny światowej wyburzono oficyny po stronie północnej, oraz zniwelowano teren dawnej fabryki Izydora Birnbauma, zamykającej działkę od strony wschodniej.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Poza fabryką Birnbauma, w okresie międzywojennym mieściło się tu wiele magazynów i składów handlujących wyrobami bawełnianymi, wełnianymi i inn.

Kalendarz Informator, rok 1923.

Kalendarz Informator, rok 1924.

Kalendarz Informator, rok 1923.

Bracia Dworman wraz ze wspólnikiem prowadzili tu sprzedaż wyrobów firmy Karola Eiserta. Miało tu także swoją siedzibę Towarzystwo Ekspedycyjne D. Kupfer i Spółka.

Informator m. Łodzi z kalendarze, rok 1920.

Kalendarz Informator, rok 1923.

Obecna kamienica frontowa jest od ulicy trzypiętrowa, a od strony podwórza czteropiętrowa.

Jednodniówka "Ratujcie dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.

Kalendarz Informator, rok 1923.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.

"Najer Fołksbłat", 1933.

Prace remontowe były prowadzone na posesji współcześnie, na przełomie XX i XXI wieku.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1938.

Pod tym adresem w 1901 roku założony został dom modlitwy, którego starszymi byli Izrael (Wolf) Majerowicz i Izrael Wolberg. Synagoga mogła pomieścić około 30 osób. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali ją.

Do wybuchu II wojny światowej prowadził tu manufakturę wyrobów włókienniczych Szaja Hersz Rabinowicz.

"Głos Kupiectwa", rok 1927.

"Głos Kupiectwa", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1938.

"Głos Kupiectwa", rok 1939.

W latach 30. ubiegłego stulecia funkcjonowała tu wypożyczalnia książek o wdzięcznej nazwie "Renaissance", oferująca łodzianom "nowości w trzech językach":

"Głos Poranny", rok 1931.

...oraz Szkoła Rytmiki, Plastyki i Tańca Artystycznego:

"Głos Poranny", rok 1937.

... i skład wyrobów konopnych, lnianych i jutowych "Jutalen".

"Głos Poranny", rok 1930.

"Ilustrowana Republika", rok 1937.

W 1945 roku mieściła się tu hurtownia z galanterią skórzaną.

"Dziennik Łódzki", rok 1945.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

"Dziennik Łódzki", rok 1947.

Na początku 1948 roku otwarty został Centralny Dom Towarowy, a w 1951 roku powstał tu pierwszy w Polsce zradiofonizowany ośrodek szkolenia zawodowego Dyrekcji Okręgowej Poczt i Telegrafów (wyposażony w odbiornik „Aga”, mikrofon oraz sześć głośników).