baedeker łódzki: 03/05/24

wtorek, 5 marca 2024

REGION/ Kościół Starokatolicki Mariawitów w Lipce.

Lipka – wieś położona w województwie łódzkim, do 1954 roku siedziba gminy Niesułków, dzisiaj gmina Stryków. W Lipce znajduje się kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Wojciecha, będący siedzibą parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, a także mariawicki cmentarz.

Kościół Matki Boskiej Szkaplenrznej i św. Wojciecha
- parafia mariawicka w Lipce, w diecezji śląsko-łódzkiej Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.

Mariawityzm wyodrębnił się z polskiego Kościoła rzymskokatolickiego w 1906 roku. Powodem secesji było niezaakceptowanie przez hierarchię polską i papieża w Rzymie działalności Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów, które powstało na skutek objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia, jakie otrzymała siostra zakonna św. Maria Franciszka Kozłowska 2 sierpnia 1893 roku w Płocku.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Nazwa mariawityzm pochodzi od łacińskich słów Mariae vitam (imitantes), co w języku polskim oznacza Maryi życie (naśladujący). Nazwa ta wyraża naśladowanie życia Matki Bożej, jej pokory, miłości, czystości i modlitwy. Pochodzenie nazwy jest, według Marii Franciszki, uznawanej przez mariawitów za świętą, nadprzyrodzone i pochodzi z pierwszego objawienia w Dziele Wielkiego Miłosierdzia: „chcę aby powstało Zgromadzenie Kapłanów pod nazwą Maryawitów".

Siostry mariawitki. Płock, ok 1909.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Po rozłamie z Kościołem rzymskokatolickim, społeczność mariawitów stała się Kościołem, przyjmując nazwę Kościół Katolicki Mariawitów, zmienioną w późniejszych latach na Staro-Katolicki Kościół Mariawitów, co było wyrazem przynależności do Kościołów starokatolickich zrzeszonych w Unii Utrechckiej.W wydanym 31 października 1967 statucie dokonano zmiany nazwy na Kościół Starokatolicki Mariawitów.

W języku potocznym dla rozróżnienia dwóch polskich nurtów w mariawityzmie stosuje się określenie denominacja płocka lub mariawityzm tradycyjny.

Więcej o ruchu mariawickim w regionie łódzkim przeczytaj w baedekerze:

Wojna religijna w regionie łódzkim. (baedekerlodz.blogspot.com)

REGION/ Kościół w Dmosinie... i klątwa proboszcza. (baedekerlodz.blogspot.com)

Parafia Lipka jako pierwsza opowiedziała się za mariawityzmem. 8-go lutego 1906 roku wyodrębniła się z niesułkowskiej parafii rzymskokatolickiej.

"Rozwój", rok 1910.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1911.

Pierwszą siedzibą nowo utworzonej parafii był kościół rzymskokatolicki w Niesułkowie. Świątynia była w rękach mariawitów do grudnia 1906 roku, kiedy to w wyniku postanowienia sądu gminnego wszystkie budynki parafialne w Niesułkowie miały zostać zwrócone pierwotnemu właścicielowi – Kościołowi rzymskokatolickiemu.
Po przybyciu na probostwo kapłana mariawickiego Antoniego Tułaby (Antanas Tulaba 1873-1944, biskup Kościoła Katolickiego Mariawitów na Litwie), rozpoczęto budowę piętrowego, murowanego domu parafialnego z przeznaczeniem na szkołę i ochronkę na obecnym placu szkolnym, gdzie współcześnie znajduje się parking dla nauczycieli. Mariawici w wyniku sądu gminnego byli również zmuszeni opuścić nowo wybudowany budynek parafialny. W ciągu jednej nocy rozebrano gmach i ręcznie, bez pomocy wozów przeniesiono materiał budowlany na plac podarowany przez gospodarza Lipki – Jana Jachoła.
Na posesji wzniesiono drewnianą kaplicę, która służyła mariawitom za świątynię przez trzy lata. Nazywano ją „szopką”.

Kościół murowany we wsi Lipka, tuż obok Niesułkowa.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

W maju 1907 roku przystąpiono do budowy kościoła na gruntach darowanych przez lipkowskich gospodarzy. Budowa trwała ponad dwa lata.

Uroczystego poświecenia w dniu 17 października 1909 roku dokonał nowokonsekrowany w Utrechcie w Holandii biskup mariawicki ks. Jan Maria Michał Kowalski.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Ksiądz Jan Kowalski (1871-1942)

-duchowny, arcybiskup mariawicki, minister generalny Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów, zwierzchnik Kościoła Katolickiego Mariawitów w latach 1910-1919, zwierzchnik Starokatolickiego Kościoła Mariawitów w latach 1919-1935, założyciel i zwierzchnik Kościoła Katolickiego Mariawitów (denominacja felicjanowska) w latach 1935-1940, mistyk, teolog i reformator mariawityzmy, pisarz, publicysta, współautor projektu katedry mariawickiej w Płocku.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1910.

Parafia od początku swego istnienia była rozległą placówką. Początkowo należeli do niej wierni z terenu parafii rzymskokatolickich w Starych Skoszewach, Brzezinach, Kołacinku, Dmosinie i Bratoszewicach. Parafia w Woli Cyrusowej powstała w 1908 roku, organizowaniem jej zajął się proboszcz z Lipki (kapłan Kaczyński) wraz z wikariuszem Gromulskim.

Kościół Mariawicki w Woli Cyrusowej.

Przeczytaj w baedekerze:

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Woli Cyrusowej. (baedekerlodz.blogspot.com)

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Za przykładem parafii w Lipce powstała również zorganizowana społeczność Kościoła Katolickiego Mariawitów w Strykowie.

Mariawicki kościół w Strykowie, dzisiaj kościół św. Anny i św. Marcina. Wybudowany został przez strykowskich mariawitów w 1907 roku w stylu neogotyckim.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Od 1909 do 1939 roku istniała formalnie parafia mariawicka w Starych Skoszewach, którą zajmowali się proboszczowie z Lipki. Początkowo siedzibą wcześniej wymienionej placówki był Anielin, gdzie mieściła się kaplica domowa u rodziny Matuszewskich, która następnie została zlikwidowana.

Po I wojnie światowej siedzibę parafii mariawickiej Skoszewy przeniesiono do Jaroszek (kaplica domowa). Oprócz tego od 1906 roku do I wojny światowej w Warszewicach na terenie parafii mariawickiej Skoszewy istniała kaplica domowa u rodziny Piotrowskich.

Proboszcz z Lipki – kapłan Józef Maria Gabriel Kamer obsługiwał od 1935 do 1945 roku parafię w Grzmiącej.

Ksiądz Józef Maria Gabriel Kamer

(źródło fotografii: (mariawita.pl)

Parafianie z Lipki zorganizowali również kaplice domowe w Dąbrówce Małej i Dużej, w Poćwiardówce, w Nowostawach Górnych i Dolnych.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

Kościół Mariawicki w Lipce/ Niesułków

Doniosłym wydarzeniem w życiu parafii w Lipce były odwiedziny Marii Franciszki Kozłowskiej w 1910 roku.

Siostra Maria Franciszka Kozłowska, nazywana "Mateczką" (1862-1921)

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Przeczytaj w baedekerze:

Wojna religijna w regionie łódzkim. (baedekerlodz.blogspot.com)

Parafia mariawicka miała duży wkład w ożywienie duchowe mieszkańców Lipki i okolicznych wiosek, ale również w dziedzinie pracy oświatowo-charytatywnej i społeczno-zawodowej.
W budynku parafialnym - przeniesionym niedawno do skansenu w Nagawkach – istniała szkoła podstawowa, ochronka, sklep, internat dla sierot. Przytułek dla starców prowadzony był początkowo w domu przepisanym na parafię w Lipce, a następnie w budynku, gdzie znajdowała się piekarnia. Istniał do lat 80. Parafia utworzyła również własną straż pożarną, wybudowano murowaną piekarnię. Placówka prowadziła także gospodarstwo rolne, posiadała pasiekę i sad. Siostry zakonne pracujące w parafii prowadziły warsztaty rękodzielnicze: tkacki, szewski, krawiecki.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

1907 roku założono ochronkę w Lipce, a w 1908 roku w Poćwiardówce i w Nowostawach Dolnych. Ochronki te istniały do wybuchu I wojny światowej.

Dla młodzieży zakonnice prowadziły kursy przysposabiające do zawodu rzemieślniczego. W 1911 roku przy parafii w Lipce założono masarnię.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1909.

W 1914 roku kościół w Lipce w wyniku działań wojennych został doszczętnie zniszczony.

Ruiny kościoła Mariawitów w Lipce/ Niesułkowie.

Narcyz Witczak Witaczyński. Album z 1916 roku "Łódź i okolice".

(zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Zburzona została również plebania. Po zakończeniu walk w okolicy, przystąpiono do odbudowy zabudowań kościelnych. Najpierw wybudowano nową drewnianą plebanię połączoną z tymczasowym kościołem, który służył parafii do czasu odbudowania głównej świątyni.

W 1914 rozpoczęła się budowa nowego kościoła parafialnego i nowego budynku szkoły oraz ochronki dla dzieci. W 1926 dokonano wymiany dachu świątyni i remontu.

Od 1933 do 1939 roku przy parafii działał oddział Związku Młodzieży Męskiej i Żeńskiej Mariawickiej „Templariusz”. Po II wojnie światowej do lat 60. XX wieku istniało przy parafii kółko artystyczne, które objeżdżało z występami różne parafie Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
W 1935 roku parafia podzieliła się. Duża część wiernych zorganizowała się w obrębie parafii nowo powstałego Kościoła Katolickiego Mariawitów. Powstały wtedy parafie w Dąbrówce Małej, Poćwiardówce, Niesułkowie, Nowostawach Górnych i Dolnych (dwie ostatnie już nie istnieją).
Podczas II wojny światowej świątynia odniosła drobne zniszczenia.

Do 1948 roku miała siedzibę w budynku parafialnym jednostka straży pożarnej. Po II wojnie światowej oddział upaństwowiono. Sklep, jaki i piekarnia istniały przy parafii do początku lat 60. ubiegłego stulecia. Szkoła została połączona ze szkołą publiczną w Niesułkowie w 1939 roku, internat dla sierot i ochronka istniały do połowy lat 30. XX wieku. Wszystkimi wymienionymi instytucjami zajmowały się siostry czynne i służebne, a także bracia zakonni.

W 1946 w kościele reaktywowano istniejącą do dnia dzisiejszego orkiestrę oraz zrewitalizowano i uporządkowano cmentarz. W latach 1983-1984 poczyniono drobne prace remontowe, m.in. wymieniono organy na nowoczesne, a także zautomatyzowano mechanizm dzwonów.

Kalendarz mariawicki, wydany nakładem ks. Jana Kowalskiego, rok 1910.

Proboszczowie parafii
1906 – kapł. Antoni Maria Feliks Tułaba, późniejszy biskup Kościoła Katolickiego Mariawitów
1907–1926 – kapł. Jan Maria Kazimierz Kaczyński
1926–1930 – kapł. Stanisław Maria Andrzej Jałosiński
1930–1931 – kapł. Józef Maria Leon Miłkowski
1931 – kapł. Józef Maria Stanisław Szymanowski
1931–1934 – kapł. Cecylia Maria Stanisława Kraszewska
1934–1983 – kapł. Józef Maria Gabriel Kamer
1983–1984 – kapł. Zenon Maria Mirosław Polkowski
1984–2020 – bp Piotr Maria Bernard Kubicki
od 2020 – kapł. Paweł Maria Michał Wąsowski

W Lipce urodził się Maria Bernard Kubicki – biskup starokatolicki, zastępca biskupa diecezji śląsko-łódzkiej Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w RP, członek Rady Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w RP, reprezentant Kościoła w Komitecie Krajowym Towarzystwa Biblijnego w Polsce.

Bp Piotr Maria Bernard Kubicki (ur. 9 września 19 Lipce) – działacz ekumeniczny, z wykształcenia prawnik.

(źródło fotografii: (wikimedia.org)

Dziś do parafii należy około 1400 wiernych, skupionych w 470 rodzinach. Swym zasięgiem obejmuje 11 wiosek, do parafii należą też mariawici zamieszkali w Brzezinach i innych odleglejszych miejscowościach.

Do parafii w Lipce należą wierni zamieszkujący Anielin, Barolin, Byszewy, Brzeziny, Dąbrówkę Dużą, Dąbrówkę Małą, Gałków Duży, Głowno, Jeziorko, Kalinów, Lipkę, Lubowidzę, Łódź, Niesułków Kolonię, Nowostawy Dolne, Nowostawy Górne, Osiny, Poćwiardówkę, Przecław, Sierżnię, Skierniewice, Stare Skoszewy. Ponadto na jej terenie mieszkają wierni Kościoła Katolickiego Mariawitów należący do kustodii płockiej i parafii w Dąbrówce Małej, Poćwiardówce, Niesułkowie, gdzie znajdują się kaplice, będące siedzibami wspomnianych parafii.

16 lipca 2006 parafia obchodziła setną rocznicę istnienia.

16 lipca 2006 roku, w parafialne święto Matki Boskiej Szkaplerznej, odbyła się podniosła uroczystość 100-lecia istnienia parafii mariawickiej w Lipce. Podczas uroczystej Sumy Biskup M. Ludwik Jabłoński udzielił sakramentu bierzmowania 30-osobowej grupie młodzieży.
Po nabożeństwie odbyła się okolicznościowa akademia, w której wystąpili: dzieci i młodzież z Lipki, chór diecezji śląsko-łódzkiej i zespół folklorystyczny „Lipkowianki”. W Parafii Lipka od samego jej początku istnieje chór, od 1946 roku orkiestra dęta. Swym śpiewem i muzyką nadają podniosły nastrój odbywającym się w parafii okolicznościowym uroczystościom.
Parafia realizując swoja misję w Dziele Wielkiego Miłosierdzia, jakie Pan Jezus objawił Świętej Marii Franciszce w dniu 2 sierpnia 1893 roku szczególnie pielęgnuje miesięczną Adorację Przenajświętszego Sakramentu. Proboszczem parafii jest kapłan Paweł Maria Michał Wąsowski.
Drugiego dnia każdego miesiąca w Kościele w Lipce licznie gromadzą się mariawici, by upraszać łaskę miłosierdzia Bożego dla świata, kraju, parafii, rodzin i wszystkich ludzi dobrej woli.

Wierni parafii chowani są na cmentarzu mariawickim w Niesułkowie. Parafia opiekuje się też cmentarzem mariawickim w Wólce Jeruzalskiej.
Parafia stanowi stosunkowo zwartą społeczność, zamieszkującą sąsiadujące ze sobą miejscowości. Jest uznawana za największą parafię Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Polsce.