Ta jednopiętrowa
kamienica powstała w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Już w 1881 roku przyjmował tu swoich pacjentów dr. Adolf Goldbaum, który przybył do Łodzi z Berlina.
"Lodzer Tageblatt", 1881.
(stara numeracja ulicy Piotrkowskiej - nr 256a to dzisiaj nr 22)
W
1893 roku powstał projekt nadbudowy drugiego piętra w budynku frontowym, ale
nie został zrealizowany.
Już
w latach 70. XIX wieku mieścił się w tym miejscu skład papieru i galanterii.
Prowadziła go rodzina Heindrich. Firmę kupił Cezar Richter, księgarz który sprzedawał
tu książki polskie, niemieckie i nuty, wydawał także pierwsze łódzkie
kalendarze, a 1893 roku opublikował pierwszy „Przewodnik po Łodzi” (firma Richtera mieściła się także przy Piotrkowskiej pod numerem 17).
Przewodnik po Łodzi (Führer Durch Łódź), rok 1898.
Juliusz
Cezar Richter był łodzianinem. Urodził się 28 czerwca 1846 roku ( zmarł
również w Łodzi w 1905 roku). Był synem zamożnego przemysłowca Józefa (1819-1898) i
Joanny Doroty z Aurichów.
Po
dziesięcioletniej praktyce w warszawskiej księgarni S. H. Merzbacha zdobył
uprawnienia do prowadzenia księgarni. W 1872 roku przybył do Łodzi i
kupił od L. Heidrichowej księgarnię i skład nut wraz z niewielką wypożyczalnią
niemieckich książek. Jego starania o zezwolenie na wydawanie polskiej gazety
„Dziennik Handlowy, Polityczny i Literacki” nie zyskały aprobaty władz
carskich.
Przy
księgarni uruchomił 13 grudnia 1874 ręczną prasę do drukowania biletów
wizytowych i formularzy.
Przewodnik po Łodzi (Führer Durch Łódź), rok 1898.
Na
składzie w księgarni w 1882 miał około 150 tytułów książek niemieckich i 50
polskich oraz przeszło 2 000 nut. W bibliotece oferował do wypożyczania prawie
400 publikacji w języku niemieckim.
Ponowne
zezwolenie na prowadzenie księgarni otrzymał 17 sierpnia 1884 i 30 sierpnia
1884 otworzył ją przy ulicy Południowej (obecnie ulica Rewolucji 1905 roku w
Łodzi) 18, przenosząc się w 1887 roku do własnego domu przy ulicy Cegielnianej 2
(obecnie ulica Stefana Jaracza).
Richter prowadził
także działalność nakładczą, wydawniczą. Był pierwszym w Łodzi księgarzem
prowadzącym na znaczną skalę działalność wydawniczą zaspakajającą potrzeby
kulturalne większości Niemców, a później również Polaków. Od 1880 roku wydawał
coroczny kalendarz w języku niemieckim „Lodzer Haus und Familien Kalender” oraz
od 1889 w języku polskim kalendarz „Łodzianin”.
Kalendarz "Łodzianin", rok 1893.
Kalendarz „Łodzianin” był bodaj
najpopularniejszą lekturą łodzian, ale poziom umieszczanych w nim publikacji
spotkał się w 1892 roku z ostrą krytyką na łamach „Dziennika Łódzkiego”
(którego w 1884 był współzałożycielem, być może ze względu na pokrewieństwo z
finansującym „Dziennik Łódzki” Karolem Wilhelmem Scheiblerem). 12 marca 1893
ukazał się w jego wydawnictwie przewodnik po Łodzi w języku niemieckim Führer
durch Lodz.
Führer durch Lodz.
W 1893 roku sprzedał Ludwikowi Fiszerowi (swojemu szkolnemu koledze) rozwijające się
wydawnictwo, pozostawiając sobie księgarnię. Po jego śmierci księgarnię
prowadził syn, także Juliusz Cezar. W 1914 roku księgarnia czynna była przy Piotrkowskiej
243, a w 1915 również przy ulicy Piotrkowskiej pod nr 209.
Wracamy
na ulicę Piotrkowską 22 - przez długi czas, począwszy od lat 80-tych XIX wieku,
posesja ta była w rękach rodziny Bechtoldów.
W
1882 roku Józef Gebel otworzył tu piątą w Łodzi aptekę, a w 1883 roku Abram
Beder otworzył księgarnię.
"Rozwój", rok 1898.
Od
ok. roku 1890 mieściło się tutaj przedstawicielstwo znanej firmy „Singer”,
oferującej maszyny do szycia i haftów artystycznych. Firma oferowała także bezpłatną naukę szycia oraz haftów artystycznych na oferowanych przez siebie maszynach.
"Lodzer Tageblatt", 1890.
"Lodzer Tageblatt", 1894.
"Rozwój", rok 1898.
Gazeta "Rozwój", rok 1903.
Rozwój, rok 1907.
Rozwój, rok 1908.
Rozwój, rok 1907.
W 1908 roku firma przeniosła się do okazałej kamienicy przy Piotrkowskiej 86.
Pod tym samym adresem można było zakupić maszynę do szycia "Pfaffa" w firmie "Pomorski i Ska".
"Rozwój", rok 1908.
Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1909.
Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1910.
"Rozwój", rok 1911.
Dwie firmy oferujące maszyny do szycia, nic dziwnego, że mieszkańcy kamienicy je kupowali, a potem... sprzedawali 😊
"Rozwój", rok 1910.
Na przełomie wieków swoją siedzibę miała tutaj filia "Rektyfikacji Warszawskiej", firmy zajmującej się sprowadzaniem i sprzedażą alkoholi oraz innych artykułów spożywczych. Filią łódzką zarządzał Henryk Gebhardt.
Przewodnik po Łodzi (Führer Durch Łódź), rok 1893.
Gazeta "Rozwój", rok 1898.
W 1898 roku R. Arnekker otworzył tu skład wyrobów żelaznych stalowych i naczyń kuchennych oraz skład broni i przyborów myśliwskich.
"Rozwój", rok 1898.
"Rozwój", rok 1898.
Gazeta "Rozwój", rok 1898.
"Rozwój", rok 1899.
Gazeta "Rozwój", rok 1898.
"Rozwój", rok 1899.
Przez wiele lat istniało pod tym adresem kino (kino-teatr) „Arkadia”.
"Rozwój", rok 1908.
"Gazeta Łódzka", rok 1913.
Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.
Po zakończeniu pierwszej wojny światowej, w roku 1918 istniało i funkcjonowało już w Łodzi 11 kin - właśnie Arkadia przy ulicy Piotrkowskiej 22...
"Lodzer Zeitung", rok 1910.
Urania przy ulicy Cegielnianej 34 (Jaracza)/ róg Piotrkowskiej,
"Głos Poranny", rok 1932.
Corso przy ulicy Zielonej 2,
"Głos Poranny", rok 1929.
Grand-Kino przy ul. Krótkiej 1 (Traugutta), Odeon przy ulicy Przejazd (dziś ulica Tuwima) i inne.
"Gazeta Łódzka", rok 1913.
W latach
1908-1914 wyświetlano najczęściej filmy francuskie, rosyjskie, duńskie,
włoskie, niemieckie. W repertuarze kin dominowały melodramaty, obrazy
sensacyjne i komedie.
"Głos Poranny", rok 1929.
W latach 20-tych coraz większą popularnością cieszyły się
westerny, opowieści kryminale i gangsterskie, a także filmy
sensacyjno-przygodowe.
W roku 1922 powołano do życia Miejski Kinematograf
Oświatowy, placówkę kulturalno-oświatową mającą propagować wśród młodzieży, za
pomocą odpowiednio dobranych filmów, oświatę i kulturę.
"Głos Poranny", rok 1929.
Kalendarz-Informator, rok 1922.
Według statystyk w
latach 1918-1920, frekwencja w kinach była pięciokrotnie wyższa niż w teatrach.
"Głos Poranny", rok 1930.
W roku 1921 łódzkie kina odwiedziło 2,6 mln. widzów. W roku 1938 liczba ta
wzrosła do 6 mln.
"Głos Poranny", rok 1938.
Wracamy na ulicę Piotrkowską. Od roku 1915 mieściła się tu siedziba Związku Zawodowego Pracowników i Pracownic Fryzjerskich Żydów.
Kalendarz Informator na rok 1919.
Pod numerem 22 mieściło się wiele firm i składów, większych i mniejszych:
"Ekspress Wieczorny Ilustrowany", rok 1923.
Kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1923.
Kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1923.
Kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1924.
"Republika", rok 1923.
"Republika", rok 1925.
"Republika", rok 1925.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
"Głos Poranny", rok 1931.
"Republika", rok 1924.
"Głos Poranny", rok 1930.
"Głos Poranny", rok 1931.
Miała tu swoją siedzibę kolektura bardzo popularnej w latach międzywojennych loterii:
... i salon fryzjerski prowadzony "pod osobistym kierunkiem warszawskiego specjalisty":
"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1926.
W 1932 roku otworzyła tu swój skład fabryczny towarów jedwabnych krakowska firma S. i M. Weinfeld.
"Głos Poranny", rok 1932.
W tym samym roku otwarta została tu perfumeria "Europejska".
"Głos Poranny", rok 1932.
.... i jej konkurencja:
"Republika", rok 1924.
"Republika", rok 1924.
"Republika", rok 1924.
"Najer Fołksbłat", 1927.
"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1928.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
"Nojer Fołksbłat", rok 1929.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
"Głos Poranny", rok 1930.
"Głos Poranny", rok 1931.
"Ilustrowana Republika", rok 1931.
... i po II wojnie światowej:
"Dziennik Łódzki", rok 1945.
"Dziennik Łódzki", rok 1946.
"Dziennik Łódzki", rok 1946.
"Głos Kaliski", rok 1947.
"Głos Kaliski", rok 1947.
Sławomir
Krajewski. Jacek Kusiński. Ulica Piotrkowska. Spacer pierwszy.
Jacek
Strzałkowski. Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku.
Janina
Jaworska: Początki księgarstwa w Łodzi.
Janina Krakowiak. Od Fiszera do "Pegaza".
Archiwum Państwowe w Łodzi http://www.lodz.ap.gov.pl
Janina Krakowiak. Od Fiszera do "Pegaza".
Archiwum Państwowe w Łodzi http://www.lodz.ap.gov.pl
Fot. Monika Czechowicz
"Republika", rok 1924.
"Głos Poranny", rok 1930.
