sobota, 27 kwietnia 2024

Doktor Halina Szwarc

Halina Kłąb-Szwarc (1923-2002)
(źródło fotografii: Pamięci pani prof. Haliny Szwarc | Uniwersytet Trzeciego Wieku (cmkp.edu.pl)
Halina Szwarc (z domu Kłąb), wybitna agentka AK-owskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. Po wojnie profesor doktor medycyny, gerontolog, w latach 1970–1971 prorektor Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.


Urodziła się w Łodzi  5 maja 1923 roku. Jej ojcem był Wincenty Kłąb, który po przybyciu do Łodzi nauczył się krawiectwa, a następnie działał w branży budowlanej (budował i sprzedawał domy). Halina Szwarc była uczennicą prestiżowego w Łodzi prywatnego Gimnazjum Żeńskiego Humanistycznego Heleny Miklaszewskiej przy ulicy Gabriela Narutowicza 61. 

"Rozwój", rok 1922.

Ucząc się w gimnazjum marzyła o karierze pianistki, ale kiedy usłyszała fantastyczną grę 12-letniego ucznia Konserwatorium, do którego też uczęszczała, porzuciła myśl o tej drodze życiowej.


Po wybuchu II wojny światowej, mając 16 lat, zgłosiła się na ochotnika do pracy w konspiracji Związku Walki Zbrojnej Okręgu Łódzkiego. Z polecenia dowództwa szybko i bardzo dobrze nauczyła się języka niemieckiego. Następnie, na polecenie tegoż dowództwa, podjęła starania o volkslistę powołując się na niemieckie korzenie babki (z d. Vogel). Aby odciąć się od środowiska łódzkiego wyjechała we wrześniu do Kalisza, gdzie podjęła naukę w niemieckim gimnazjum. Tu z rekomendacji dyrektora gimnazjum, do którego uczęszczała otrzymała volkslistę najwyższej grupy, zmieniając jednocześnie nazwisko na „Klomb”. Już wtedy realizowała zadania wywiadowcze w zakresie obserwacji ruchu jednostek niemieckich. W lutym 1942 roku zdała maturę z wyróżnieniem. 

Halina w niemieckim gimnazjum, Kalisz 1941.
(Fot. ze zbiorów rodzinnych prof. Andrzeja Szwarca,
źródło fotografii: Kobiety wywiadu: Halina Szwarc – najmłodsza agentka AK (1944.pl)

Po aresztowaniu w 1942 roku jej bezpośredniego przełożonego ps. „Jacek Pierwszy” otrzymała polecenie wyjazdu do rzeszy. W listopadzie 1943 roku wyjechała do Wiednia pod pseudonimem „Jacek II” i tu by nie wzbudzać podejrzeń zapisała się na studia medyczne. Jej zadaniem tutaj było pisanie raportów o nastrojach w mieście i kolportaż materiałów „akcji N”.
Działania wywiadowcze prowadziła m.in. w Wiedniu, Hamburgu, Berlinie i Monachium. Do jej największych sukcesów wywiadowczych należało ustalenie położenia obiektów wojskowych w Hamburgu, co umożliwiło aliantom ich zniszczenie, otrzymała za to angielskie odznaczenie (brązowy Krzyż Zasługi z mieczami). Następnie podjęła pracę w berlińskim Archiwum Medycyny Wojskowej, skąd pozyskiwała przekazywane aliantom informacje, na podstawie których można było wnioskować o rozmieszczeniu oddziałów niemieckich na froncie wschodnim.
Prowadziła również akcje dezinformacyjne wymierzone w niemiecką administrację oraz kolportaż prasy podziemnej na terenie Bawarii i Austrii w ramach Akcji N.
W 1944 roku została zatrzymana i przesłuchana po tym, jak posłużyła się fałszywą kartką żywnościową, ale nie zdekonspirowała się. W tym samym roku, po powrocie do rodzinnej Łodzi, została aresztowana przez Gestapo pod zarzutem działalności konspiracyjnej, torturowana i skazana na śmierć przez rozstrzelanie. Wyroku nie wykonano z powodu końca okupacji niemieckiej w Łodzi (19 stycznia 1945 roku). W tym czasie była przetrzymywana w więzieniu kobiecym przy obecnej ulicy Gdańskiej 13 (Polizeigefängnis für Frauen; Polizeigefängnis Danzigerstrasse; Frauen-Gefängnis, Danzigerstrasse 13, Litzmannstadt - dzisiaj w budynku znajduje się Muzeum Tradycji Niepodległościowych). 

Budynek dawnego więzienia przy ulicy Gdańskiej i tablica poświęcona pamięci Haliny Szwarc.


Z więzienia uciekła 18 stycznia 1945 roku w okolicy Pabianic podczas pieszej ewakuacji więźniarek. 
W 1948 roku ukończyła medycynę i rozpoczęła pracę w Klinice Akademii Medycznej w Poznaniu. Tu poznała swego męża, prawnika – Andrzeja Szwarca (ślub w 1949 roku). Pomimo szykan UB, oskarżenia o kolaborację, a następnie prześladowań przez reżim stalinowski za współpracę z Armią Krajową udało się jej z czasem kontynuować karierę naukową. W 1963 roku rozwiodła się i przeprowadziła z dziećmi (synem Andrzejem i córką Magdaleną) do Warszawy, gdzie podjęła pracę w Wyższej szkole Wychowania Fizycznego. Tu w 1966 roku uzyskała tytuł profesora nauk medycznych. Od roku 1974 była członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD. W 1975 roku przy Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie z jej inicjatywy powstał Uniwersytet Trzeciego Wieku będący pierwszą taką placówką w Polsce i jedną z pierwszych w Europie. Obecnie placówka nosi jej imię.
Halina Szwarc - profesor Wychowania Fizycznego w Warszawie.
(Fot. ze zbiorów Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. prof. H. Szwarc, 

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2000 r. za wybitne zasługi dla rozwoju medycyny polskiej oraz w działalności społecznej na rzecz ludzi starszych została przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.


Helena Szwarc zmarła 28 maja 2002 roku w Warszawie. Pochowana została na Cmentarzu Powązkowskim w grobie rodzinnym.


W 2003 roku upamiętniono ją tablicą umieszczoną w murze dawnego więzienia na Radogoszczu. W 2012 roku została upamiętniona tablicą umieszczoną w ścianie siedziby Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego przy ulicy Marymonckiej 99/103 w Warszawie.
Przeczytaj w baedekerze:

(źródło fotografii: Wspomnienia z Pracy w Wywiadzie Antyhitlerowskim ZWZ-AK - Szwarc Halina | Książka w Empik)

Na motywach jej życia oraz pamiętnika „Wspomnienia z pracy w wywiadzie antyhitlerowskim ZWZ-AK” powstał w 2007 roku spektakl Teatru Telewizji „Doktor Halina” według scenariusza Grażyny Treli i Marcina Wrony, w reżyserii Marcina Wrony, konsultacja historyczna Andrzej Krzysztof Kunert, IPN, Teatr TVP – Scena Faktu, który miał premierę 1 września 2008 roku. W tym samym roku spektakl został nagrodzony na 52 festiwalu produkcji telewizyjnych i radiowych „The New York Festivals” Srebrnym Medalem w kategorii „dramat”.


Na Bałutach, przy ulicy Organizacji WiN 10, powstał mural, którego autorami są Piotr Chrzanowski i Alan Osiecki. Jest on dedykowany Halinie Szwarc, która niegdyś zamieszkiwała w tym domu. Projekt powstał z inicjatywy społeczności lokalnej.

Bałuty w Łodzi - ulica Organizacji WiN 10, mural dedykowany Halinie Szwarc.

W 2021 roku przed Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi odsłonięto pomnik Haliny Kłąb-Szwarc. Przy ulicy Gdańskiej 13 w Łodzi znajdowało się więzienie, w którym przetrzymywano kobiety skazane za przestępstwo przeciwko III Rzeszy. W maju 1944 roku trafiła tu Halina Szwarc, wówczas nosząca nazwisko Kłąb.

źródła:
Urban Forms http://www.urbanforms.org/pl/aktualnosci/nowymuralnabalutach/
WIKIPEDIA https://pl.wikipedia.org
Halina Szwarc w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI)
Małgorzata Piwowar: Dziewczyna silniejsza od gestapo.
Kobiety wywiadu: Halina Szwarc – najmłodsza agentka AK (1944.pl)
Halina Szwarc – Wikipedia, wolna encyklopedia
Archiwalia prasowe pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Przeczytaj jeszcze:
Doktor Halina i poświęcony jej mural na łódzkich Bałutach. (baedekerlodz.blogspot.com)
MAUZOLEUM i MUZEUM NA RADOGOSZCZU – dawna fabryka Samuela Abbe. (baedekerlodz.blogspot.com)

Posted by Brak komentarzy:
Labels: ,

piątek, 26 kwietnia 2024

Willa Marianny i Kazimierza Rosiaków na Polesiu.

Dom rezydencja, w stylu klasycystycznym.


 Willa znajduje się przy ulicy 6 Sierpnia 61, róg Strzelców Kaniowskich na Polesiu. Zbudowana została około 1910 roku, dla Kazimierza i Marianny Rosiak. 

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1911.


Od 1912 roku właścicielami nieruchomości było małżeństwo Arndt.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.


W następnych latach właścicielami tego pięknego obiektu było małżeństwo Heleny i Stanisława Juźwiaków.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.


W latach 1929-1932 pod tym adresem funkcjonowała wytwórnia proszku mydlanego, której właścicielem był Michał Świrski.

Źródło:
Polska Niezwykła (polskaniezwykla.pl)
Archiwa/taryfy domów m. Łodzi/ pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Posted by Brak komentarzy:
Labels:

środa, 24 kwietnia 2024

Park im. Stefana Skrzywana.


Park Skrzywana jest terenem zieleni miejskiej między ulicami Stefana Skrzywana a Wólczańską w Łodzi.

Stefan Skrzywan (1876-1932)
- inżynier technolog, twórca kanalizacji w Łodzi.
(źródło fotografii: Plaster Łódzki (plasterlodzki.pl)
Przeczytaj w baedekerze:

Mural z wizerunkiem Stefana Skrzywana na terenie firmy SKRZYWANA FACTORY, ulica Skrzywana 6.


Przez park przebiega aleja łącząca ulice. 

Park jest niewielki, ale posiada piękny stary drzewostan, jest pozostałością po terenie zieleni otaczającym piękną willę znajdującą się przy terenach fabrycznych rodziny Hüfferów. 
Willa należała jednak do Karola Bennicha syna. Teren został sprzedany przez Hüfferów przed wybudowaniem obiektu.

Na terenie parku znajduje się willa Bennicha syna, zwana willą Huffera.
Przeczytaj w baedekerze:


Przy wejściu do parku od ulicy Wólczańskiej znajduje się dawny dom ogrodnika. Budynek przylega do dawnej granicy pomiędzy miastem Łodzią a wsią Nowe Rokicie przecinającej w tym miejscu ulicę.


Park położony jest w dzielnicy Górna. W pobliżu parku znajduje się targowisko Górniak.

Źródło:
Park Skrzywana w Łodzi – Wikipedia, wolna encyklopedia



Przeczytaj w baedekrze:

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE

Posted by Brak komentarzy:
Labels:
Subskrybuj: Posty (Atom)