Łódź, ulica Pomorska 46/48. Gmach dawnej Żydowskiej Szkoły
Rzemiosł „Talmud-Thora”, obecnie mieści Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu
Łódzkiego.
Pomysłodawcą powołania do życia Szkoły Rzemiosł było aktywnie działające na terenie Łodzi, Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności. Wystąpiło ono z inicjatywą zbudowania szkoły rzemieślniczej, w której wykształcenie mogłaby zdobywać uboższa młodzież żydowska.
Już w końcu XIX wieku działała żydowska szkoła religijna Talmud Tora. W 1900 roku ruszyła budowa nowego gmachu.
"Rozwój", rok 1898.
"Rozwój", rok 1900.
"Rozwój", rok 1900.
"Rozwój", rok 1907.
"Rozwój", rok 1907.
"Nowy Kurier Łódzki", rok 1911.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy 1912.
"Nowy Kurier Łódzki", rok 1916.
Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1919.
Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1920.
Kalendarz Informator na rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
"Najer Fołksblat", 1928.
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1930.
W okresie międzywojennym właścicielem budynku było Żydowskie Towarzystwo
Krzewienia Oświaty i mieściło się tu Gimnazjum Męskie o profilu technicznym.
Absolwenci klasy IIIb wydziału tkackiego Szkoły Przemysłowej Towarzystwa Krzewienia Oświaty i Wiedzy Technicznej wśród Żydów w Łodzi.
Na początku sierpnia 1939 roku, tuż po egzaminach i otrzymania tytułu majstra tkackiego, absolwenci wyjechali do miejscowości Ruda koło Skierniewic na trzytygodniowy obóz Przysposobienia Wojskowego (PW); stamtąd pochodzi załączona fotografia. Oto późniejsze losy widocznych na zdjęciu uczniów:
W pierwszym rzędzie od góry stoją (od lewej): Jakow Wyszegrodzki - zginął w Chełmnie nad Nerem po likwidacji getta w Łęczycy w kwietniu 1942. Jachiel (Chilek) Dawidowicz - chory na gruźlicę (zwaną w getcie "galopującymi suchotami") zmarł 21 maja 1942 w getcie łódzkim; został pochowany na cmentarzu przy Brackiej. Icchak Libicki - wysiedlony z getta w czerwcu 1944 do obozu w Skarżysku Kamiennej, gdzie zmarł w nieznanych bliżej okolicznościach. Mendel Tempel - do łódzkiego getta przybył na początku września 1942 roku ze Zduńskiej Woli, po likwidacji tamtejszego getta; zginął w obozie Kaufering. Izak (Izio) Cynamon - zmarł w getcie 26 września 1941 roku na "galopujące suchoty"; został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Plutonowy Czajkowski, instruktor PW, podoficer Wojska Polskiego. Mojżesz Rozynes - po ewakuacji obozu Dachau zastrzelony w dniu wyzwolenia 1 maja 1945 roku na trasie Garmisch-Partenkirchen-Mittenwald. Leon Bruzda - zginął w Oświęcimiu po likwidacji łódzkiego getta. Izak Cygelman - wraz z likwidacją getta wywieziony do Oświęcimia, stamtąd do obozu Althammer, gdzie zginął z głodu i wycieńczenia. Ruben Zachariasz - przed utworzeniem getta wyjechał wraz z rodziną do Warszawy; zginął w Treblince w roku 1942.
W drugim rzędzie od góry klęczą (od lewej): Josef Majer (Maniek) Kapłan - zginął zimą 1944 roku w jednym z podobozów Oświęcimia. Abram Mosze Klugman - zginął w styczniu 1945 roku w marszu ewakuacyjnym z jednego z podobozów (szczegóły nie są znane). Rachmil (Milek) Oberzanek - przed utworzeniem getta przedostał się na tereny okupowane przez ZSRR; zginął w Grodnie, zamordowany latem 1941 roku po zajęciu miasta przez wojska niemieckie. Dawid Szarf - wraz z likwidacją getta został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zginął w komorze gazowej. Jonas Pripis - urodzony na Łotwie, tuż po wybuchu wojny wrócił do Rygi; zginął w jednym z podobozów obozu Stutthof. Chaim (Heniek) Rozenowicz - zginął w styczniu 1945 roku, w dniu ewakuacji obozu Gleiwitz IV w podpalonym przez hitlerowców baraku dla chorych. Arie Princ - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Adolf (Adolek) Szenwald - wysłany podczas likwidacji getta do Oświęcimia, zginął w komorze gazowej. Izak Mojżesz Przygórski - przeżył wojnę, mieszka w USA.
W drugim rzędzie od dołu siedzą (od lewej): Eliasz Szapiro - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Lejb Praszkier - pochodził ze Zgierza, z rodziny właścicieli fabryki tekstylnej; przed utworzeniem getta w Zgierzu wyjechał z rodzicami do Warszawy; zginął wraz z rodziną w Treblince latem 1942 roku. Jakub (Kuba) Lubiński - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Meir Kinas - zastrzelony 9 września 1939 roku przez niemieckich mieszkańców Nowosolnej koło Brzezin (lub według innej wersji przez niemieckich żołnierzy); został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Chaim Kirszner - przed zamknięciem getta wyjechał z rodzicami do rodziny w Końskich, skąd w listopadzie 1942 roku został wysłany do Szydłowca, a następnie do ośrodka zagłady w Treblince. Wolf Rajzman (zwany Piotrusiem) - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane).
W pierwszym rzędzie od dołu leżą (od lewej): Icchak Kliger - na początku okupacji wyjechał do Warszawy; zginął w 1942 roku w Treblince. Szymon Rozensztrauch - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane). Abram Fajner - zimą 1939 roku przedostał się na tereny zajęte przez ZSRR; został zesłany do Gułagu na Kołymie, skąd nie powrócił (szczegóły jego śmierci nie są znane).
Przy gimnazjum działała także szkoła powszechna.
"Głos Poranny", rok 1933.
W 1933 roku otwarte zostało przedszkole.
"Głos Poranny", rok 1933.
Prowadzone były także kursy wieczorowe.
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1935.
"Głos Poranny", rok 1937.
Na początku sierpnia 1939 roku, tuż po egzaminach i otrzymania tytułu majstra tkackiego, absolwenci wyjechali do miejscowości Ruda koło Skierniewic na trzytygodniowy obóz Przysposobienia Wojskowego (PW); stamtąd pochodzi załączona fotografia. Oto późniejsze losy widocznych na zdjęciu uczniów:
W pierwszym rzędzie od góry stoją (od lewej): Jakow Wyszegrodzki - zginął w Chełmnie nad Nerem po likwidacji getta w Łęczycy w kwietniu 1942. Jachiel (Chilek) Dawidowicz - chory na gruźlicę (zwaną w getcie "galopującymi suchotami") zmarł 21 maja 1942 w getcie łódzkim; został pochowany na cmentarzu przy Brackiej. Icchak Libicki - wysiedlony z getta w czerwcu 1944 do obozu w Skarżysku Kamiennej, gdzie zmarł w nieznanych bliżej okolicznościach. Mendel Tempel - do łódzkiego getta przybył na początku września 1942 roku ze Zduńskiej Woli, po likwidacji tamtejszego getta; zginął w obozie Kaufering. Izak (Izio) Cynamon - zmarł w getcie 26 września 1941 roku na "galopujące suchoty"; został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Plutonowy Czajkowski, instruktor PW, podoficer Wojska Polskiego. Mojżesz Rozynes - po ewakuacji obozu Dachau zastrzelony w dniu wyzwolenia 1 maja 1945 roku na trasie Garmisch-Partenkirchen-Mittenwald. Leon Bruzda - zginął w Oświęcimiu po likwidacji łódzkiego getta. Izak Cygelman - wraz z likwidacją getta wywieziony do Oświęcimia, stamtąd do obozu Althammer, gdzie zginął z głodu i wycieńczenia. Ruben Zachariasz - przed utworzeniem getta wyjechał wraz z rodziną do Warszawy; zginął w Treblince w roku 1942.
W drugim rzędzie od góry klęczą (od lewej): Josef Majer (Maniek) Kapłan - zginął zimą 1944 roku w jednym z podobozów Oświęcimia. Abram Mosze Klugman - zginął w styczniu 1945 roku w marszu ewakuacyjnym z jednego z podobozów (szczegóły nie są znane). Rachmil (Milek) Oberzanek - przed utworzeniem getta przedostał się na tereny okupowane przez ZSRR; zginął w Grodnie, zamordowany latem 1941 roku po zajęciu miasta przez wojska niemieckie. Dawid Szarf - wraz z likwidacją getta został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zginął w komorze gazowej. Jonas Pripis - urodzony na Łotwie, tuż po wybuchu wojny wrócił do Rygi; zginął w jednym z podobozów obozu Stutthof. Chaim (Heniek) Rozenowicz - zginął w styczniu 1945 roku, w dniu ewakuacji obozu Gleiwitz IV w podpalonym przez hitlerowców baraku dla chorych. Arie Princ - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Adolf (Adolek) Szenwald - wysłany podczas likwidacji getta do Oświęcimia, zginął w komorze gazowej. Izak Mojżesz Przygórski - przeżył wojnę, mieszka w USA.
W drugim rzędzie od dołu siedzą (od lewej): Eliasz Szapiro - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Lejb Praszkier - pochodził ze Zgierza, z rodziny właścicieli fabryki tekstylnej; przed utworzeniem getta w Zgierzu wyjechał z rodzicami do Warszawy; zginął wraz z rodziną w Treblince latem 1942 roku. Jakub (Kuba) Lubiński - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Meir Kinas - zastrzelony 9 września 1939 roku przez niemieckich mieszkańców Nowosolnej koło Brzezin (lub według innej wersji przez niemieckich żołnierzy); został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Chaim Kirszner - przed zamknięciem getta wyjechał z rodzicami do rodziny w Końskich, skąd w listopadzie 1942 roku został wysłany do Szydłowca, a następnie do ośrodka zagłady w Treblince. Wolf Rajzman (zwany Piotrusiem) - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane).
W pierwszym rzędzie od dołu leżą (od lewej): Icchak Kliger - na początku okupacji wyjechał do Warszawy; zginął w 1942 roku w Treblince. Szymon Rozensztrauch - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane). Abram Fajner - zimą 1939 roku przedostał się na tereny zajęte przez ZSRR; został zesłany do Gułagu na Kołymie, skąd nie powrócił (szczegóły jego śmierci nie są znane).
Po drugiej wojnie światowej w budynku umieszczono Zespół Szkół Budowlanych. Później, z przyczyn praktycznych, dobudowano jeszcze jedną kondygnację, co zachwiało pierwotną, przemyślaną koncepcją architektoniczną gmachu. Obecnie w budynku ma swoją siedzibę Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.
Wydział Nauk o Wychowaniu wywodzi się pierwotnie z Wydziału Humanistycznego oraz przyłączonej do Uniwersytetu Łódzkiego w 1956 roku Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. W obecnym kształcie Wydział powstał w roku 1991, po wydzieleniu katedr pedagogicznych i psychologicznych z Wydziału Filozoficzno-Historycznego oraz inkorporowaniu do Uniwersytetu Łódzkiego łódzkiej Filii Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Wydział Nauk o Wychowaniu wywodzi się pierwotnie z Wydziału Humanistycznego oraz przyłączonej do Uniwersytetu Łódzkiego w 1956 roku Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. W obecnym kształcie Wydział powstał w roku 1991, po wydzieleniu katedr pedagogicznych i psychologicznych z Wydziału Filozoficzno-Historycznego oraz inkorporowaniu do Uniwersytetu Łódzkiego łódzkiej Filii Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Wśród zainteresowań naukowo-badawczych pracowników Wydziału
czołowe miejsce zajmuje proces wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży na
wszystkich szczeblach edukacji oraz uwarunkowania, zaburzenia i następstwa
procesu edukacji. Wydział prowadzi badania w kierunku opracowania – zarówno w
ujęciu historycznym, jak i współczesnym – teorii i praktyki procesu edukacji.
Bardzo ważnym tematem badawczym jest rozwój człowieka ujmowany w całym cyklu życia. Badany jest rozwój somatyczny, intelektualny, emocjonalno-motywacyjny, osobowościowy i społeczny, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, to jest środowiska rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego oraz miejsca pracy. Badania, zarówno o charakterze teoretycznym, jak i stosowanym – dotyczą prawidłowości i zaburzeń przebiegu procesów rozwojowych, ich optymalizacji, prewencji, profilaktyki, rehabilitacji czy też psychoterapii. Ważną i nową problematyką badawczą jest również psychologiczne podejście do pracy zawodowej i różnych form doradztwa zawodowego oraz zachowań organizacyjnych.
W ramach Wydziału prowadzone są studia na kierunkach: pedagogika (stacjonarne i niestacjonarne) i psychologia (stacjonarne i niestacjonarne jednolite studia magisterskie). Obydwa kierunki uzyskały pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Studia na wymienionych kierunkach, a w ich ramach w wielu specjalnościach proponują nowoczesną formułę kształcenia, która poza wykładami, ćwiczeniami i konwersatoriami pozwala studentom uczestniczyć w szerokim spektrum działań instytucjonalnych, a także sprzyja doskonaleniu kompetencji umożliwiających wielostronny indywidualny rozwój. Studia dostarczają tym samym zarówno głębokich podstaw wykształcenia w pracy zawodowej, jak i umożliwiają kontynuowanie drogi badawczej na studiach doktoranckich.
Bardzo ważnym tematem badawczym jest rozwój człowieka ujmowany w całym cyklu życia. Badany jest rozwój somatyczny, intelektualny, emocjonalno-motywacyjny, osobowościowy i społeczny, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, to jest środowiska rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego oraz miejsca pracy. Badania, zarówno o charakterze teoretycznym, jak i stosowanym – dotyczą prawidłowości i zaburzeń przebiegu procesów rozwojowych, ich optymalizacji, prewencji, profilaktyki, rehabilitacji czy też psychoterapii. Ważną i nową problematyką badawczą jest również psychologiczne podejście do pracy zawodowej i różnych form doradztwa zawodowego oraz zachowań organizacyjnych.
W ramach Wydziału prowadzone są studia na kierunkach: pedagogika (stacjonarne i niestacjonarne) i psychologia (stacjonarne i niestacjonarne jednolite studia magisterskie). Obydwa kierunki uzyskały pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Studia na wymienionych kierunkach, a w ich ramach w wielu specjalnościach proponują nowoczesną formułę kształcenia, która poza wykładami, ćwiczeniami i konwersatoriami pozwala studentom uczestniczyć w szerokim spektrum działań instytucjonalnych, a także sprzyja doskonaleniu kompetencji umożliwiających wielostronny indywidualny rozwój. Studia dostarczają tym samym zarówno głębokich podstaw wykształcenia w pracy zawodowej, jak i umożliwiają kontynuowanie drogi badawczej na studiach doktoranckich.
Wydział Nauk o
Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego
ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź
Tel. (042) 665 57 10
Fax. (042) 665 57 11
e-mail: wnow@uni.lodz.plwnow@uni.lodz.pl
Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź
Tel. (042) 665 57 10
Fax. (042) 665 57 11
e-mail: wnow@uni.lodz.plwnow@uni.lodz.pl
"Głos Poranny", rok 1933.
źródła: Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
Jednodniówka "Dzień ubogich w Łodzi", 17 września 1911 roku.
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz pracy Andrzeja Kempy i Marka Szukalaka - Żydzi dawnej Łodzi. Słownik Biograficzny.
Fot. współczesne: Monika Czechowicz.
