baedeker łódzki: 01/10/22

poniedziałek, 10 stycznia 2022

Plac Wolności /MIASTO-MODA-MASZYNA/

Plac Wolności

Projekt: inż. arch. Witold Millo

Miejskie Biuro Projektów

Pracownia TB-3

MIASTO-MODA-MASZYNA

Wystawa w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

Fot. Monika Czechowicz

Budynek dawnego Prywatnego Gimnazjum Męskiego Towarzystwa "Oświata" im. ks. Ignacego Skorupki.

Przy ulicy Ks. Ignacego Skorupki 13 znajduje się budynek, w którym w latach 1918-1934 funkcjonowało Prywatne Gimnazjum Męskie.

ks. Ignacy Jan Skorupka (1893-1920)

- ksiądz katolicki, kapelan Wojska Polskiego.

Jego śmierć stała się jednym z symboli Bitwy Warszawskiej.

Od 1920 roku patronem gimnazjum został ks. Ignacy Skorupka, który w latach 1918-1919 pełnił funkcję prefekta i prezesa Rady Nadzorczej szkoły, bohater wojny polsko-bolszewickiej (1920 roku). Czytaj w baedekerze tutaj: Łódź sto lat temu - rok 1920 i... wojna polsko-sowiecka.

ks. Ignacy Jan Skorupka... jako gimnazjalista

Protokół egzaminacyjny Aleksandra Bardiniego, rok 1932.

Uczniami tej szkoły byli m.in. Aleksander Bardini, Ludwik Jerzy Kern, Jakub Goldberg, Leszek Kołakowski, Bronisław Leszczyński.

Na elewacji frontowej budynku znajduje się pamiątkowa tablica uroczyście odsłonięta 1 września 2014 roku.

W 1919 roku przez Łódzkie Towarzystwo "Oświata" zostało wykupione Prywatne Gimnazjum Mieczysława Witanowskiego i jego siedzibą stał się właśnie budynek przy ulicy ks. Ignacego Skorupki 13 (Worcella 13, dawna Placowa).

"Rozwój", rok 1905.

Założone w 1907 roku Prywatne Gimnazjum Filologiczne Męskie Mieczysława Witanowskiego - powstało wraz z kilkoma innymi szkołami średnimi po 1905 roku i było ustępstwem wymuszonym przez Polaków na caracie w czasie rewolucji.

"Rozwój", rok 1910.

"Gazeta Łódzka", rok 1915.

Jeszcze w czasach Gimnazjum Męskiego Mieczysława Witanowskiego, prefektem w szkole był ks. Ignacy Skorupka, działacz oświatowy i harcerski, pierwszy prezes Towarzystwa "Oświata".

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1939.

Ks. Ignacy Skorupka wśród skautów, Klińce koło Homla, 1917/1918.

Fot. z książki: Stanisław Helsztyński. Bohater Warszawy ks. Ignacy Skorupka. Poznań 1937.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1939.

Ksiądz Skorupka ze swoją grupą skautową w Klińcach (1917/1918).

"Rozwój", rok 1920.

"Kurier Łódzki", rok 1920.

Po wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, w której zginął ks. Skorupka szkoła - na mocy oświadczenia ministra WRiOP przyjęła jego imię i nosiła nazwę Prywatne Gimnazjum Męskie Towarzystwa "Oświata" im. ks. Ignacego Skorupki.

"Rozwój", rok 1921.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

W 1932 roku szkoła została przeniesiona do budynku przy ulicy Stefana Żeromskiego 10.

Dawny budynek szkoły przy ulicy Żeromskiego 10, dzisiaj obiekt prywatny.

"Głos Poranny", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1937.

Szkoła posiadała dobrze wyposażone pracownie i niezwykle pokaźną, jak na ówczesne czasy bibliotekę. Obowiązującym strojem była czapka ("czako francuskie") i mundurek z kołnierzykiem stójkowym.

Dawny budynek szkoły przy ulicy Żeromskiego 10

"Głos Poranny", rok 1937.

"Kurier Łódzki", rok 1938.

"Rozwój", rok 1925.

"Kurier Łódzki", rok 1939.

Dawny budynek szkoły przy ulicy Żeromskiego 10

W czasie II wojny światowej budynek zajęli okupanci. W tym czasie sztandar szkoły przechowywał woźny Józef Kempfe - zesłaniec polityczny z roku 1905. Wszystkie materiały dydaktyczne, pomoce naukowe, a także zbiory biblioteczne z narażeniem życia przechowywali uczniowie (wielu z nich zginęło, czynnie działając w ruchu oporu, a także w obozach koncentracyjnych i więzieniach na terenie całej Polski). Zachowały się dwa historyczne Sztandary (przechowywane obecnie w Muzeum Oświaty Łódzkiej).

Pierwszy - ufundowany zapewne na uroczystość nadania szkole imienia ks. I. Skorupki, drugi - prawdopodobnie dla upamiętnienia dwudziestolecia wznowienia działalności szkoły po wojnie, gdyż widnieją na nim daty 1945 – 1965.

Po wojnie szkoła wznowiła działalność 12 lutego 1945 roku i nadal patronował jej ks. Skorupka, lecz jej siedziba została chwilowo przeniesiona do Prywatnego Gimnazjum i Liceum Żeńskiego p. Pętkowskiej przy ul. Wólczańskiej 55.

"Rozwój", rok 1910.

"Praca", rok 1920.

"Rozwój", rok 1928.

Powodem takiej decyzji był fakt, iż przedwojenna siedziba szkoły (Żeromskiego 10) nie została jeszcze rozminowana. W pierwszym dniu po wznowieniu działalności szkoła liczyła czterech nauczycieli (włącznie z dyrektorem) i 79 uczniów.

Na początku marca 1945 roku szkoła została upaństwowiona, co stworzyło możliwość kształcenia się kolejnym 59 uczniom i 9 marca 1945 roku liczyła już 138 uczęszczających. Wraz z nadejściem nowego roku szkolnego 1945/46 szkoła zmieniła nazwę na XV Państwowe Gimnazjum i Liceum w Łodzi, stając się koedukacyjną.

Kolejny rok działalności placówki przyniósł nowe zmiany; "Piętnastkę" połączono z Państwowym Gimnazjum Męskim nr XVI (kiedyś prywatną szkołą Aleksandra Zimowskiego).

"Rozwój", rok 1910.

Piotrkowska 271, budynek dawnej Prywatnej Męskiej Szkoły Aleksandra Zimowskiego, później Państwowe Gimnazjum Męskie nr XVI

"Rozwój", rok 1912.

"Echo", rok 1929.

"Kurier Łódzki", rok 1939.

We wrześniu 1948 roku w wyniku reformy instytucję połączono ze Szkołą Podstawową nr 25 w jedenastoletnią Szkołę Ogólnokształcącą nr XV w Łodzi, a jej gmach przeniesiono na ul. Drewnowską 86/88 (stan szkoły 22 oddziały, 869 uczniów).

"Głos Chłopski", rok 1948.

Gmach szkolny przy ulicy Drewnowskiej 86/88.

Rok 1928.

W budynku szkoły oprócz "Piętnastki" mieściła się również SP nr 8, będąca fuzją SP nr 45 i SP nr 97 (razem 1709 uczniów w budynku !).

Rok 1929. Piękny taras gmachu szkolnego przy ulicy Drewnowskiej.

Więcej o szkole w baedekerze tutaj: Budynek szkoły przy ulicy Drewnowskiej 88. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Express Ilustrowany", rok 1949.

W dwa lata po reformie, w 1950 roku szkoła powróciła do dawnych ram organizacyjnych i jako XV Liceum Ogólnokształcące w Łodzi istnieje do dziś. W czerwcu 1958 roku dzięki staraniom p. dyr. mgr Haliny Korowajczyk szkoła otrzymała imię Jana Kasprowicza, patronującego szkole do dziś.

"Dziennik Łódzki", rok 1958.

Uroczystość nadania szkole imienia Jana Kasprowicza odbyła się w sali kina "Popularne" przy ulicy Ogrodowej (więcej o miejscu w baedekerze tutaj: Stołówka zakładów I.K.Poznańskiego, czyli... Teatr Popularny przy ulicy Ogrodowej (baedekerlodz.blogspot.com)

Na dwudziestolecie powojennej działalności 16 stycznia 1965 roku szkoła otrzymała od Komitetu Rodzicielskiego Sztandar z wyhaftowanym fragmentem poezji Kasprowicza brzmiącym : Jest Polska i będzie do końca jeśli Jej starczy twej siły.

"Dziennik Łódzki", rok 1969.

W sierpniu 1969 roku w wyniku dynamicznego rozwoju Bałut i i powstania osiedla "Teofilów" potrzeba zorganizowania dlań szkoły średniej sprawiła, iż siedzibę "Piętnastki" przeniesiono na ulicę Traktorową 77, gdzie mieści się do dziś.

Budnek XV LO im. Jana Kasprowicza przy ulicy Traktorowej 77.

Natomiast w budynku dawnego Gimnazjum Męskiego przy ulicy Skorupki mieści się dzisiaj Wydział Duszpasterstwa Młodzieży Archidiecezji Łódzkiej, Klub Inteligencji Katolickiej oraz Muzeum Archidiecezji Łódzkiej.