baedeker łódzki: 09/27/19

piątek, 27 września 2019

Viev-przeviev 😉

Fot. Monika Czechowicz

Elizer Gerszon Friedensohn - łódzki działacz oświatowy.

Elizer Gerszon Friedensohn (Frydenzohn)

- łódzki działacz oświatowy i społeczny.

Urodził się w 1899 roku w Wiskitkach, w ortodoksyjnej rodzinie. Był po kądzieli prawnukiem znanego łódzkiego rabina Mojżesza Lipszyca (1802-1872).
Od chwili założenia konserwatywno-religijnej partii Agudas Israel był jej aktywnym działaczem i w latach późniejszych członkiem kierownictwa na szczeblu centralnym.
Zajmował się głównie problematyką szkolnictwa powszechnego i stowarzyszeń ortodoksyjnych. Od 1924 roku był redaktorem miesięcznika "Beit Jaakow", poświęconego zagadnieniom oświatowym, zawierającego sporadycznie dodatek w języku polskim "Wschód", a w latach 1926-1929 miesięcznika "Kindergarten" (65 numerów), poświęconego wychowaniu przedszkolnemu. Opublikował też elementarz i kilka podręczników do nauki języka żydowskiego.
Friedensohn kierował łódzką sekcją żeńską "B' nos" przy Centrali "B' nos "Agudas Israel (w Polsce założoną w 1926 roku) oraz, od 1927 roku nieoficjalnie działalnością wydawniczą w Łodzi.

W czasach po I wojnie światowej Sara Schenirer (Szenirer), z zawodu krawcowa, oddana żydowskiej tradycji, opracowała pierwszy w historii system szkolny dla tradycyjnego wychowania i nauczania żydowskich dziewcząt. W przededniu II wojny światowej sieć zorganizowanych przez nią szkół obejmowała ponad dwieście pięćdziesiąt placówek z ponad czterdziestoma tysiącami uczennic, głównie w Europie wschodniej. Na zdjęciu druga klasa dyplomowa Bejt Jakow w Łodzi, rok 1934.

Friedensohn wchodził w skład kuratorium ortodoksyjnych szkół żeńskich Bejt Jakow w Łodzi, był także członkiem rady łódzkiej Gminy Żydowskiej.

Jego zaangażowanie w Bejt Jakow rozpoczęło się jeszcze zanim Aguda oficjalnie przyjęła system szkolny na Światowym Kongresie w 1923 roku. W 1936 roku założył w Łodzi dom wychowawczo-zawodowy dla dziewcząt "Ohel Sara", dla uczczenia pamięci Sary Scheinier. Wykształcił setki studentek judaistyki, wprowadzając do programu nauczania przedmioty i zajęcia zawodowe, takie jak krawiectwo, praca sekretarki, księgowość, opieka nad dziećmi, higiena i pielęgnacja chorych.

Przyjaźnił się z Arturem Szykiem, związanym z Łodzią malarzem i grafikiem (1894-1951, więcej w baedekerze tutaj: Artur Szyk), który członków jego rodziny uwiecznił w swej "Hagadzie" w trakcie uczty sederowej.

Uczta sederowa z "Hagady" Artura Szyka

Eliezer Gerszon (Lejzer) Friedensohn zginął w 1943 roku, okoliczności jego śmierci nie są dokładnie znane.

Jego syn Joseph (Josel) Friedensohn (1922-2013) kontynuował pracę ojca, zakładając i redagując w Stanach Zjednoczonych gazetę "Agudah Dos Yidishe Vort" oraz pisząc i publikując prace na temat ruchu Bejt Jakow.

źródła:
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
Izaak Kersz. Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej.
The Haggadah. Executed by Arthur Szyk.
THE BAIS YAAKOV PROJECT https://thebaisyaakovproject.com
Jewish Women's Archiwe https://jwa.org/

Fot. pochodzą ze stron:

THE BAIS YAAKOV PROJECT https://thebaisyaakovproject.com

Jewish Women's Archiwe https://jwa.org/