baedeker łódzki: PIOTRKOWSKA 70 – kamienica Schepsów... i inne historie.

wtorek, 14 września 2021

PIOTRKOWSKA 70 – kamienica Schepsów... i inne historie.

Piotrkowska 70. Wyróżniająca się neobarokowa kamienica, z prostym narożnikiem. Ma wyraźnie frontalny charakter.

Wykorzystany jest tu kontrast czerwieni klinkierowej cegły z jasnymi tynkowanymi elementami architektonicznymi.

W elewacji głównej znajdziemy centralny, dwukondygnacyjny wykusz, boczne balkony, attykę i trzy fantazyjne szczyty.

Najbardziej dekoracyjne obramienia okienne znajdują się na drugim piętrze, okna ujęte w formy edykuł z kolistymi zwieńczeniami, wspartymi na wolutowych konsolach, udekorowane są tarczami herbowymi i motywami roślinnymi.

W 1834 roku Joachim Roze nabył plac nr 107 przy ulicy Piotrkowskiej (dzisiaj Piotrkowska 70) od Wilhelma Hepfnera. Stosownie do kontraktu urzędowego, ze stycznia 1846 roku, Roze sprzedał nieruchomość Józefowi Simon. Kontraktem z sierpnia 1848 roku Simon sprzedał nieruchomość Wilhelmowi Lengerowi. W lipcu 1859 roku nieruchomość zakupił Jan Ramisch.

W 1862 roku Ramisch sprzedał nieruchomość Juliuszowi Schäferowi. W tym czasie na froncie Piotrkowskiej stał drewniany dom pokryty dachówką. Na jego miejscu Schäfer wystawił jednopiętrowy dom murowany i pod koniec lat 70. XIX stulecia wykupił grunt działki.

"Führer durch Łódź", 1898.

"Łodzianin", rok 1899.

W latach 80. XIX wieku, prawdopodobnie niedługo po wykupieniu gruntu przez Schäfera, nieruchomość przeszła w ręce małżeństwa Sury i Suchera Scheps.

"Dziennik Łódzki", rok 1884.

"Dziennik Łódzki", rok 1885.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1908.

Informator m. Łodzi, rok 1914.

Sucher Scheps był przemysłowcem, właścicielem fabryki wyrobów kamgarnowych. W końcu XIX wieku przy Piotrkowskiej 70 mieścił się skład fabryczny jego wyrobów.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

Na początku drugiej dekady XX wieku przedsiębiorstwo "S. Scheps i Spółka", posiadające już wtedy status towarzystwa akcyjnego, przystąpiło do budowy obiektów przemysłowych przy ulicy Południowej 68 (dzisiaj ulica Rewolucji 1905 roku, numer 68/70).

Apartamentowiec przy Rewolucji 68/70.

Kalendarz Handlowo-Przemysłowy, rok 1923.

Po I wojnie światowej powstało "Towarzystwo Łódzkiej Manufaktury - Ponizowski, Sp. Akc.", w którego kierownictwie zasiadał syn Suchera, Jakób (Jakub) Scheps.

Kalendarz Handlowo-Przemysłowy, rok 1924.

O wydarzeniach, jakie stały się udziałem spadkobierców Suchera Schepsa w latach 20. XX wieku., możemy przeczytać w ówczesnej łódzkiej prasie codziennej.

"Republika", rok 1924.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"ILustrowana Republika", rok 1925.

Już na początku lat 30. okresu międzywojennego funkcjonowały przy Południowej 68/70 inne podmioty, między innymi przędzalnia wigoniowa Abrama Berlińskiego i fabryka wyrobów bawełnianych Lejba Przygórskiego.

W 1935 roku miał miejsce groźny pożar, który doszczętnie zniszczył trzypiętrowy gmach fabryczny. Obecnie na terenie zakładów "S. Scheps i Spółka" powstał okazały, nowoczesny apartamentowiec.

Wracamy na ulicę Piotrkowską.

Informator m. Łodzi, rok 1920.

Taryfa domów z 1920 roku wymienia sukcesorów Suchera Schepsa jako właścicieli kamienicy przy Piotrkowskiej 70.

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.

Księga adresowa m. Łodzi, z lat 1937-39, wymienia przy Piotrkowskiej 70 czworo przedstawicieli rodziny Scheps: - Ludkę, Sinę,Wacława i Wolfa.

Kamienica w obecnym kształcie powstała pod koniec XIX lub na początku XX wieku.

Pomieszczenia przy Piotrkowskiej 70 służyły składowi fabrycznemu zakładów wełnianych Józefa Richtera, jednej z najstarszych łódzkich fabryk.

"Łodzianin", rok 1893.

Franciszek Józef Richter (1792-1873), przybył do Łodzi w 1827 roku z Czech. Był tkaczem. Osiedlił się początkowo w murowanym domu rządowym nr 47, przy obecnej Piotrkowskiej 180.

Piotrkowska 180 dzisiaj.

Franciszkowi towarzyszyła żona Teresa (1789-1869) i siedmioro dzieci: Franciszek (ur. 1817), Józef (ur. 1819), Ignacy (ur. 1820), Teresa (ur. 1822), Helena (ur. 1824), Karolina (ur. 1825) i Rozalia (ur. 1826). Już w Łodzi urodzili się: August (ur. 1828) i Teresa (ur. 1833).

Rodzinną nieruchomością Richterów, przynajmniej od połowy lat 30., była nieruchomość nr 266 przy ulicy Piotrkowskiej (później nr hip. 658, dzisiaj Piotrkowska 275), ze stojącym na froncie parterowym drewnianym domem.

Posesja pozostawała własnością rodziny Richter przynajmniej do śmierci Franciszka Józefa, czyli do 1873 roku. Frontowy drewniak zajmował front Piotrkowskiej 275 jeszcze pod koniec pierwszej dekady XX wieku.

Czteropiętrowa kamienica została wystawiona ok.1911 roku.

Piotrkowska 275 dzisiaj.

"Czas" kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

Podany numer 509, to dzisiaj Piotrkowska 70.

Przeczytaj w baedekrze:

NUMERACJA ULICY PIOTRKOWSKIEJ

Józef Richter (1819-1898) przyjechał do Łodzi wraz z rodziną w 1825 roku. W 1841 roku zakupił działkę przy ówczesnej ul. Placowej 17 (dzisiaj ul. Ks. Ignacego Skorupki 17/19), przy której rozpoczął ręczną produkcję tkanin wełnianych oraz wybudował parterowy dom. Jego zakład zatrudniał 31 osób i był wyposażony w 8 krosien.

Fabryka, która znajduje się przy zbiegu ulic Ks. Skorupki 17/19 (d. ul. Placowa) i Stefanowskiego.

Obiekt ten raczej dziś nie przypomina XIX wiecznej manufaktury i dlatego być może jest mijany bez zainteresowania. Pod tym adresem Józef Richter uruchomił swoją pierwszą, ręczną tkalnię wyposażoną w osiem krosien.

Dziś w odremontowanym budynku swoją siedzibę mają redakcje: "Dziennika Łódzkiego", "Expressu Ilustrowanego", "Nasze miasto.pl" oraz "Gratka.pl".

Syn Franciszka, Józef, który rozpoczął fabrykanckie dzieje rodziny Richter, poślubił w 1841 roku Juliannę Sieber. W latach 40. XIX wieku podjął decyzję o wyjeździe wraz z żoną głąb Rosji, gdzie w 1849 roku przyszedł na świat ich pierwszy syn – Zygmunt Richter (pierworodny syn Józefa i Julianny, również Zygmunt, urodzony w Łodzi, w 1844 roku, zmarł jako małe dziecko. Gdy Józef i Julianna przebywali na terenie Rosji, w 1846 roku przyszła na świat ich córka, Julianna, a 13 marca 1849 roku urodził się syn, który otrzymał imię po zmarłym bracie). Po powrocie do Łodzi Richter rozbudował przedsiębiorstwo, ulokował w fabryce 170 mechanicznych krosien, a następnie maszyny parowe. Jego fabryka w latach 80. XIX wieku zatrudniała ok. 450 osób. Józef Richter w latach 1856–1861 był członkiem Zgromadzenia Majstrów Tkackich w Łodzi, a ponadto był założycielem Towarzystwa Wzajemnego Kredytu Łódzkich Przedsiębiorców, ponadto był współzałożycielem i członkiem zarządu Banku Handlowego w Łodzi. W 1886 roku wycofał się z prowadzenia biznesu i wrócił w rodzinne strony. Został pochowany w Czeskiej Lipie. Ze swoją żoną – Joanną Sieber miał siedmioro dzieci: Juliannę, Lidię, Franciszkę, Karola, Zygmunta (1849–1921), Reinholda (1855–1930) i Józefa (1860–1926).

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1905.

W drugiej połowie lat 60. Józef Richter zamieszkał w nowym, murowanym domu wystawionym przy dzisiejszej ulicy Ks. I. Skorupki 10/12. Obok domu funkcjonowała pierwsza fabryka Józefa.

Dalszy rozwój przedsiębiorstwa Richtera nastąpił w połowie lat 70. Nowe obiekty fabryczne wzniesiono po drugiej stronie ulicy Placowej, przy obecnej ulicy Skorupki 17/19. Pod koniec lat 80., w miejscu obiektów wystawionych przez ojca, Józef Richter junior zbudował willę.

W 1879 roku Zygmunt Richter wystawił nowe obiekty fabryczne na działce o nr hip. 852, pod obecnym adresem - Radwańska 30.

Radwańska 30.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1911.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1912.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1914.

W 1922 roku całość rodzinnego przedsiębiorstwa połączono pod szyldem „Zakłady Przemysłu Włókienniczego Józef Richter w Łodzi”.

"Ilustrowana Rebublika", rok 1928.

W latach 30. XX wieku część obiektów przemysłowych Richterów przejęli bracia Naum i Borys Eitingon.

Naum Eitingon Borys Eitingon

- o Eitingonach w baedekerze tutaj: PIOTRKOWSKA 20 - start up Eitingonów.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

Richterowie wystawili w Łodzi piękne wille. Działki na których stoją kupił w 1841 roku Józef Richter Pierwsza, najskromniejsza, została zbudowana przez Zygmunta na nowym obszarze fabrycznym przy Radwańskiej (dzisiaj Stefanowskiego 19).

W latach późniejszych Zygmunt Richter wystawił drugą, bardziej szykowną willę przy ulicy Wólczańskiej (dzisiaj Wólczańska 199).

W sąsiedztwie pierwszej fabryki Richterów, przy ówczesnej ulicy Placowej, stanęły dwie kolejne wille – Józefa jr. (dzisiaj ulica Skorupki 10/12)

... i niezwykle malownicza willa Reinholda Richtera, dzisiaj siedziba rektoratu Politechniki Łódzkiej:

Willa Reinholda Richtera przy dawnej ulicy Placowej powstała w latach 1903-04.

Przeczytaj w baedekerze:

ŁÓDŹ. WILLE RODZINY RICHTERÓW.

Wracamy na Piotrkowską pod numer 70.

Dodatek ilustrowany "Głosu Porannego", rok 1931.

"Głos Poranny", rok 1931.

Pod tym adresem (od 1931 roku) mieściła się administracja "Głosu Porannego", dziennika wydawanego w latach 1929-1939. Redakcja gazety miała swoją siedzibę przy Piotrkowskiej 101.

"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1933.

„Głos Poranny” był dziennikiem o orientacji socjaldemokratycznej. Jego współwłaścicielem oraz głównym redaktorem był Jan Urbach, ojciec Jerzego Urbana.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1931.

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego 1937-1939.

Gazeta publikowała również dodatki specjalne, np. Łódź w ogniu rewolucji. Specjalny dodatek „Głosu Porannego” z okazji 25-lecia ruchu rewolucyjnego 1904–1908 z 1 stycznia 1930 roku, zawierający na ośmiu kolumnach wspomnienia znaczących uczestników tego okresu, m.in. Aleksego Rżewskiego, „Dodatek Ilustrowany”, w latach 1934-1939 „Rewię Ilustrowaną Tygodniową” oraz „Specjalny Dodatek Głosu Porannego” i „Mój Głosik”, dodatek tygodniowy „Głosu Porannego” dla dzieci.

"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1931.

"Mój Głosik", dodatek tygodniowy "Głosu Porannego", rok 1933.

Po II wojnie światowej miała tu również swoją siedzibę gazeta - "Kurier Popularny":

"Kurier Popularny", rok 1946.

W latach 30. XX wieku mieściła się tutaj cukiernia.

"Głos Poranny", rok 1935.

To elegancka, wielkomiejska kamienica - mieli tu swoje gabinety i przyjmowali pacjentów znani w Łodzi lekarze i dentyści, między innymi doktor Łagunowski, specjalista od chorób skórnych i wenerycznych...

"Głos Poranny", rok 1931.

"Ilustrowana Republika", rok 1933.

"Głos Poranny", rok 1937.

"Głos Poranny", rok 1936.

1960 roku w lokalu PTT-K przy ul. Piotrkowskiej 70 uruchomiła się Poradnia Turystyki Górskiej.

Łódzki Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego im. Jana Czeraszkiewicza, nawiązuje do świetlanych początków swej działalności, korzeniami sięgającej czasów Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (1909), oraz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (1921).

Jan Czeraszkiewicz (1867-1924)

– ważna postać w dziejach Łodzi i regionu łódzkiego, adwokat, nauczyciel, dyrektor jednej z najstarszych łódzkich szkół średnich – obecnego I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, działacz krajoznawczy. Patron Łódzkiego Oddziału PTTK. Był z tego pokolenia Polaków, których aktywność wieku dojrzałego przypadała w ostatnim 20-leciu panowania zaborców na ziemiach polskich i pierwszych latach II Rzeczypospolitej. Był wymieniany wśród znanych przedstawicieli polskiej palestry (który zawód adwokata zamienił na zawód nauczyciela), trwa pamięć o nim jako wybitnym pedagogu i jednym z najbardziej zasłużonych dyrektorów szkoły oraz działaczu Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (poprzednika PTTK).

Od 6 marca 1979 roku jego imię nosi Łódzki Oddział PTTK. W uroczystości nadania imienia i odsłonięcia tablicy pamiątkowej na ówczesnej siedzibie PTTK przy ul. Piotrkowskiej 70 uczestniczyła córka Jana Czeraszkiewicza, Janina. Kilkanaście lat temu tablica została przeniesiona na ścianę budynku CFK przy ulicy S.Wigury 12a, w którym mieści się dzisiaj Oddział PTTK.