Izrael Szumacher, łodzianin...

... i łódzki przedwojenny aktor komediowy. Urodził się 20 maja 1908 roku w Łodzi. Był synem Jankiela, handlarza, właściciela sklepu przy ulicy Średniej 51 (dzisiaj Pomorska) i Fajgi Ruchli z domu Bok.

Izrael był uczniem hebrajskiego gimnazjum w Łodzi. Jego talent objawił się już na deskach szkolnego kółka dramatycznego. W 1927 roku zaangażował się do zespołu teatru rewiowego „Ararat” prowadzonego przez Mojżesza Brodersona, gdzie poznał Szymona Dżigana (1905-1980), z którym stworzył znakomity duet aktorski. Obydwaj komicy występowali wspólnie na scenie, wspólnie też grali główne role w filmie „Frejliche kabconim” (Weseli biedacy) z 1937 roku.

„Weseli biedacy”

- Tytuł alternatywny: „Frejliche kabconim”. Produkcja: Polska. Rok produkcji: 1937 (reżyseria: Leon Jeannot, scenariusz: Mosze Broderson).

Małomiasteczkowy zegarmistrz i jego przyjaciel lubią sobie pofilozofować, szczególnie w czasie długich spacerów. Podczas jednego zwraca ich uwagę duża, tłusta plama na ziemi. Kiedy zaczynają jej się dokładnie przyglądać i ją badać, okazuje się, że gleba nasiąknięta jest naftą. Nie posiadają się z radości. Są przekonani, że odkryli bogate złoże ropy naftowej. W tajemnicy przygotowują się do jego eksploatacji. Okazuje się, że nie jest to łatwa sprawa, więc po licznych perypetiach trafiają do domu wariatów. Po pewnym czasie wychodzą z niego, wyjaśnia się też tajemnica owego złoża. Otóż chłop wiózł na furmance nieszczelną bańkę z naftą, nafta w pewnym momencie się wylała, a naiwni ludzie uwierzyli w bogate złoża i w możliwość szybkiego wzbogacenia się…

FILM MOŻESZ OBEJRZEĆ TUTAJ

W latach 30. XX wieku wraz z teatrem „Ararat” Izrael Szumacher przeniósł się do Warszawy, gdzie stale występował w gmachu teatru „Nowości”. W 1937 roku sam jako reżyser wystawił po polsku w Teatrze Popularnym sztukę Abrahama Goldfadena  „Bar Kochba”, przetłumaczoną przez żonę Celinę Szumacher.

Izrael Szumacher z rodziną.

Na początku II wojny światowej przedostał się do Białegostoku i tam wraz z Dżiganem i Brodersonem reaktywowali Teatr Miniatur. Po agresji niemieckiej na Związek Radziecki został ewakuowany do Uzbekistanu, gdzie wraz z Dżiganem występowali w tak zwanych brygadach artystycznych Armii Czerwonej. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski (1941) i rozpoczęciu tworzenia

Armii Polskiej na wschodzie próbowali bezskutecznie dostać się do armii gen. Władysława Andersa. Zostali aresztowani jako dezerterzy z Armii Czerwonej i zesłani do Kazachstanu. Po zakończeniu działań wojennych starali się o repatriację do kraju, ale zostali ponownie aresztowani, tym razem jako „zwolennicy syjonizmu”.

Po powrocie do Polski w 1948 roku podjęli pracę w rewirowym Teatrze Żydowskim w Łodzi, razem też wystąpili w filmie fabularnym  „Unzere Kinder” (Nasze dzieci).

„Unzere Kinder” (Nasze dzieci), powstał w 1948 roku, miał wskrzesić niedający się już usłyszeć na polskich ulicach język jidysz, a okazał się być ostatnim filmem nakręconym w Polsce w tym języku. 

„Unzere Kinder” (Nasze dzieci)

Akcja rozgrywa się w sierocińcu dla dzieci żydowskich w Helenówku pod Łodzią. Para komików, którzy przeżyli wojnę w ZSRR (w tej roli duet – Szymon Dżigan i Izrael Szumacher), przedstawia sztukę na temat getta mającą niewiele wspólnego z rzeczywistością. Dzieci, które przeżyły koszmar okupacji domagają się przerwania występu. To z ich ust aktorzy usłyszą prawdziwe historie z getta opowiedziane w poruszający sposób. Tym bardziej poruszający, że w role dziecięcych aktorów wcielili się wychowankowie sierocińca, a historie przez nich opowiadane oparte były na ich własnych przeżyciach wojennych…

Szymon Dżigan i Izrael Szumacher w scenie z filmu „Unzere Kinder” (Nasze dzieci lub Nasze dzieciństwo - Undzere kinde-jornr ).

Szymon Dżigan i Izrael Szumacher brali udział w turnee po Ameryce Północnej i Południowej. W czasie kolejnego europejskiego turnee postanowili przenieść się do Izraela (1949), a stamtąd do Argentyny. W 1952 roku powrócili do Izraela, ale wkrótce duet rozpadł się i odtąd obaj artyści występowali osobno.

Czytaj także:
SZAUL BEREZOWSKI

źródła:

Marek Szukalak. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych.

Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski. Polski słownik judaistyczny.

Paweł Spodenkiewicz. Zaginiona dzielnica. Łódź żydowska – ludzie i miejsca.