Niemieckie Gimnazjum Reformowane przy ulicy Spacerowej w Łodzi.

2024

2014

30 października 1905 Mikołaj II wydał Manifest konstytucyjny (tzw. „manifest październikowy”), w którym obiecał poszanowanie podstawowych wolności obywateli, powołanie parlamentu oraz rządu z premierem (pierwszym premierem został Siergiej Witte). Manifest carski otworzył przed Polakami z zaboru rosyjskiego nowe możliwości społecznej, edukacyjnej i kulturalnej działalności, wcześniej surowo przez władze rosyjskie zabronionej. Łodzianie szybko te możliwości wykorzystali, powołując w 1906 roku do życia Towarzystwo „Uczelnia”, które za główny cel postawiło sobie utworzenie polskiego gimnazjum męskiego w Łodzi. Możliwości jakie dawał carski manifest w zakresie tworzenia szkół z narodowym językiem wykładowym wykorzystali nie tylko Polacy. Także ludność niemiecka Łodzi szybko podjęła myśl stworzenia własnej szkoły. Zdecydowano o powołaniu w Łodzi odrębnego gimnazjum niemieckiego z nowoczesnym programem nauczania. 

2024

2014

W końcu 1907 roku zawiązał się Komitet Budowy Niemieckiego Gimnazjum Reformowanego, w którym aktywnie działali znani łódzcy przemysłowcy, między innymi Ernst Leonhardt  i Louis Schweikert. 

2014.

Niemieckie Gimnazjum utworzono we wrześniu 1908 roku (ulokowano je w wynajmowanym budynku przy ulicy Pańskiej), a w niecały rok później przystąpiono do budowy własnej siedziby. 

2014

Projekt gmachu zamówiono, jak podaje okolicznościowa broszurka, u berlińskiego architekta Karla Herrnringa – w rzeczywistości chodzi tu zapewne o Otto Herrnringa, znanego berlińskiego specjalistę od gmachów szkolnych, który ma na swoim koncie kilka takich dzieł.

2014

Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nowy obiekt odbyła się w sierpniu 1909 roku, a gotowy budynek oddano do użytku we wrześniu 1910 roku. W późniejszym czasie wykończono jeszcze część północną budowli z salą gimnastyczną i aulą. Powstał najnowocześniejszy, obok siedziby Szkoły Zgromadzenia Kupców, budynek szkolny dawnej Łodzi.

2014

Obiekt, założony na obszernej narożnej działce u zbiegu ulicy Spacerowej i Karola (dzisiaj al. Kościuszki i Zamenhofa), wzniesiony został na planie litery L. Obszerny i nowoczesny gmach szkolny, określono jako „wzorcowy”. 

2014

2024

Reprezentacyjna klatka schodowa, szerokie korytarze, przestronne sale szkolne oświetlały duże okna, dobrze wyposażone pracownie, stwarzały uczącej się tam młodzieży bardzo dobre warunki. 

2014

Sala gimnastyczna i aula oraz duże boisko szkolne pozwalały na przeprowadzanie ćwiczeń sportowych i prezentacje spektakli szkolnych. Ciekawy element stanowiło własne obserwatorium astronomiczne ulokowane w okrągłej wieżyczce wieńczącej narożnik budynku.

2014

2024

Architektura gmachu odpowiadała tendencjom panującym w ówczesnej architekturze berlińskiej. Mocna masywna bryła z wysokim mansardowym dachem mieszczącym dodatkową kondygnację, zdecydowane podziały elewacji za pomocą pilastrów z poziomymi ciągami dużych okien to cechy już modernistyczne. 

2014

Zwraca ciekawy detal elewacji zewnętrznych z motywami klasycznymi, takimi jak meander czy postacie stylizowanych efebów w narożach górnej kondygnacji.

2014

Nad głównym wejściem do szkoły widzimy sowę i pszczoły: symbole mądrości i pracowitości, cech które z pewnością są uczniom bardzo potrzebne. 

2014

2024.

Akcent wieńczący budynek tworzy okrągła wieżyczka obserwatorium, w dolnej części z czerwonej cegły, wyżej tynkowana, zwieńczona małą czaszą kopuły.

2014

2024

Gimnazjum niemieckie mieściło się w budynku do 1945 roku. 

Gimnazjum niemieckie w latach 1939-1945. Na wieżyczce obserwatorium widoczna swastyka.

(źródło fotografii: FotoPolska.eu)

"Litzmannstädter Zeitung", 1941.

Po II wojnie światowej ulokowano w nim najpierw szkoły średnie, a później Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, który był właścicielem budynku. Uniwersytet sprzedał należące do uczelni zabytkowe budynki m.in. przy ulicy Piramowicza 3 (Wydział ekonomiczno-socjologiczny), Rewolucji 66 (Katedra Neurobiologii i Biologii), Gdańskiej, a także ten przy al. Kościuszki 65 (czytaj TUTAJ). Pieniądze ze sprzedaży budynków uniwersytet włożył w budowę siedziby Wydziału Filologicznego przy ulicy Pomorskiej.

2014

W latach 2020-2023 budynek przeszedł generalny remont. Obecnie jest siedzibą Sądu Apelacyjnego.

2024

Przeczytaj jeszcze:

Żydowska szkoła Rzemiosł - Talmud Thora
Miejskie Gimnazjum Męskie w Łodzi
Szkoła Zgromadzenia Kupców w Łodzi
Żydowskie Gimnazjum Męskie
Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa w Łodzi

źródło:

Krzysztof Stefański. Gmachy użyteczności publicznej w dawnej Łodzi.

Fot. z roku 2014 i 2024 Monika Czechowicz