Łódź 100 lat temu - wizyta króla Saksonii w naszym mieście.

W rok po wizycie cesarza niemieckiego Wilhelma II, 15 lutego 1916 roku na Dworzec Kaliski „pociągiem dworskim” z Warszawy, o godzinie 15.50 przybył do Łodzi król Saksonii Fryderyk August III. 

"Gazeta Łódzka", luty 1916 roku.

Na dworcu powitały go władze wojskowe na czele z generał-gubernatorem wojennym Felixem von Barthem. Peron i gmach główny dworca przybrano girlandami z gałęzi świerka, wywieszono flagi saskie i niemieckie. Król po dłuższej rozmowie z generałem Barthem, wraz całą świtą udał się pieszo przez park Poniatowskiego i ulicę Karola (dzisiejsza ulica kpt. pil. Franciszka Żwirki) do siedziby gubernatora wojskowego przy ulicy Piotrkowskiej 219. Tam odbyło się spotkanie z przebywającymi w Łodzi i okolicy poddanymi saskimi, którym przewodził gubernator wojskowy Łodzi, Saksończyk Felix von Barth. Podczas uroczystości trzech oficerów otrzymało Order Albrechta, zaś samego von Bartha król udekorował mieczami do Krzyża Orderu Albrechta.

Wieczorem w apartamentach Grand Hotelu odbyło się uroczyste przyjęcie, wydane przez monarchę dla zaproszonych gości.

***

Felix von Barth (1851-1931) – generał piechoty Armii Cesarstwa Niemieckiego.

Urodził się 21 października 1851 w Niederwiesa, w Saksonii. Służbę wojskową rozpoczął w armii saskiej. Walczył w wojnie niemiecko-francuskiej w latach 1870-1871. Przeszedł wszystkie szczeble kariery wojskowej i w 1902 roku został szefem Sztabu Generalnego armii saksońskiej. W roku 1903 awansował na generała majora, a cztery lata później na generała porucznika. W latach 1907-1908 był dowódcą 40 Dywizji. Później został przeniesiony w stan spoczynku.

Po wybuchu I wojny światowej został przywrócony do służby. W 1915 roku po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie, został gubernatorem wojskowym stolicy. Po utworzeniu Polskiej Siły Zbrojnej (niem. Polnische Wehrmacht) 23 kwietnia 1917 objął dowództwo Inspektoratu Wyszkolenia przy Wodzu Naczelnym Wojsk Polskich, gen. Hansie Beselerze. Funkcję tę pełnił do 19 października 1918, kiedy został zastąpiony przez płk. Henryka Minkiewicza. Wedle opinii historyków gen. Barth dodatnio wpłynął na wyszkolenie i wyposażenie Polskiej Siły Zbrojnej. Na stosunek saskiego generała do polskich żołnierzy być może miało wpływ jego pochodzenie – Barth był Łużyczaninem z Górnych Łużyc.

"Gazeta Łódzka", rok 1916.

Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 roku, Barth powrócił do Niemiec gdzie objął dowództwo nad dywizją „Barth” strzegącą granic Saksonii.

Generał Felix von Barth na inspekcji wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej.

16 lutego, w drugi dzień wizyty w Łodzi król saski udał się na plac ćwiczeń przy ulicy Benedykta (dzisiejsza ulica 6 sierpnia), gdzie o godzinie 10 zaprezentowała się przed nim kompania karabinów maszynowych. Następnie odwiedził cmentarz wojskowy przy ulicy Konstantynowskiej (dzisiaj Legionów), po czym wraz ze świtą samochodami udał się do Konstantynowa oglądać ruiny spalonego miasta oraz okopy i transzeje w okolicy.

W tym czasie przed Grand Hotelem orkiestra landszturmu, batalionu „Beuthen” zagrała melodie ludowe i wojskowe marsze, a naprzeciwko wejścia do hotelu zgromadził się tłum żądny oglądania króla.

Orkiestra wojskowa przed gmachem Grand Hotelu.

Król powrócił do Łodzi po godzinie 13.00 w zakrytym samochodzie i udał się na posiłek w Grand Hotelu w wąskim gronie wyższych oficerów. O godzinie 15.00 król wyjechał autem do Rzgowa, by obejrzeć skupisko grobów na polu bitwy. O godzinie 18.50 królewski pociąg wyruszył z dworca Kaliskiego, kierując się w stronę Wrocławia.

***

Fryderyk August III Saski (Friedrich August Johann Ludwig Karl Gustav Gregor Philipp von Sachsen, 1865-1932) – ostatni król Saksonii panujący w latach 1904-1918, Generalfeldmarschall armii niemieckiej podczas I wojny światowej.

Syn króla Saksonii Jerzego I i infantki portugalskiej Marii Anny. Otrzymał staranne, ale i surowe wychowanie. W 1883 roku zdał maturę z wyróżnieniem. Po maturze w semestrze 1884/1885 studiował na Uniwersytecie w Strasburgu i jako pierwszy członek rodziny królewskiej w semestrze 1885/1886 na państwowym Uniwersytecie w Lipsku. Uczęszczał na kursy prawa, nauk politycznych i historii. Edukację na uczelni uzupełniał licznymi podróżami po Saksonii, Anglii, Włoszech, Grecji czy Bliskim Wschodzie.

W roku 1877 wstąpił do saskiego wojska. Z powodu swych koligacji rodzinnych szybko awansował. W 1898 roku został awansowany na generała-porucznika i dowódcę 1. Królewskiej Saksońskiej Dywizji. W cztery lata później, w 1902 roku został dowódcą 1. Saksońskiej Armii. Z dowództwa zrezygnował w momencie objęcia tronu. W 1912 roku został już jako król Fryderyk August III mianowany feldmarszałkiem. Król kochał wojsko i polowania. Często przebywał w wybudowanym przez siebie pałacyku w Dobrodzieniu (ówcześnie Guttentag), miasteczku w obecnym województwie opolskim. Otrzymał honorowy tytuł Wielkiego Łowczego Dobrodzienia, a po jego śmierci tamtejsi leśnicy upamiętnili Fryderyka Augusta III inskrypcją na głazie znajdującym się do dziś koło leśniczówki w Rzędowicach koło Dobrodzienia. Był także zapalonym alpinistą. Wspiął się na szczyt Großglockner oraz inne szczyty w Alpach.

Król saski Fryderyk August III z synami. Rok 1906.

Fryderyk August objął tron po swoim ojcu 15 października 1904 roku. W krótkim czasie zyskał sympatię i uznanie poddanych, dla których był ojcem ojczyzny. Był bardziej otwarty na kontakty i rozmowy z ludźmi. Współpracował z grupą konserwatystów w parlamencie. Po kolejnych wyborach siły konserwatystów zostały poważnie uszczuplone. Parlament stał się bardziej demokratyczny. Jako nominalny dowódca uczestniczył w I wojnie światowej. Osobiście nie dowodził armią. W następstwie wydarzeń rewolucji listopadowej 1918 roku dnia 13 listopada abdykował. Po abdykacji osiadł na zamku w Szczodrem gdzie zmarł.

Przeczytaj jeszcze:
Cesarz Wilhelm II z krótką wizytą w... Łodzi.

źródła:

Wacław Pawlak. Na łódzkim bruku.

Krzysztof R. Kowalczyński. Łódź 1915-1918. Czas głodu i nadziei.

Edward Goszyk. Łowiectwo Dobrodzienia, Echo Dobrodzienia.

pl.wikipedia.org

źródła fotografii:

pl.wikipedia.org

http://www.lodz.ap.gov.pl/

http://www.akpool.de/ansichtskarten 
oraz zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi