Łódź, ulica Pomorska 46/48. Gmach dawnej Żydowskiej Szkoły
Rzemiosł „Talmud-Thora”, obecnie mieści Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu
Łódzkiego.
Pomysłodawcą powołania do życia Szkoły Rzemiosł było aktywnie działające na terenie Łodzi, Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności. Wystąpiło ono z inicjatywą zbudowania szkoły rzemieślniczej, w której wykształcenie mogłaby zdobywać uboższa młodzież żydowska.
Już w końcu XIX wieku działała żydowska szkoła religijna Talmud Tora. W 1900 roku ruszyła budowa nowego gmachu.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy 1912.
"Nowy Kurier Łódzki", rok 1916.
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1930.
W okresie międzywojennym właścicielem budynku było Żydowskie Towarzystwo
Krzewienia Oświaty i mieściło się tu Gimnazjum Męskie o profilu technicznym.
Absolwenci klasy IIIb wydziału tkackiego Szkoły Przemysłowej Towarzystwa Krzewienia Oświaty i Wiedzy Technicznej wśród Żydów w Łodzi.
Na początku sierpnia 1939 roku, tuż po egzaminach i otrzymania tytułu majstra tkackiego, absolwenci wyjechali do miejscowości Ruda koło Skierniewic na trzytygodniowy obóz Przysposobienia Wojskowego (PW); stamtąd pochodzi załączona fotografia. Oto późniejsze losy widocznych na zdjęciu uczniów:
W pierwszym rzędzie od góry stoją (od lewej): Jakow Wyszegrodzki - zginął w Chełmnie nad Nerem po likwidacji getta w Łęczycy w kwietniu 1942. Jachiel (Chilek) Dawidowicz - chory na gruźlicę (zwaną w getcie "galopującymi suchotami") zmarł 21 maja 1942 w getcie łódzkim; został pochowany na cmentarzu przy Brackiej. Icchak Libicki - wysiedlony z getta w czerwcu 1944 do obozu w Skarżysku Kamiennej, gdzie zmarł w nieznanych bliżej okolicznościach. Mendel Tempel - do łódzkiego getta przybył na początku września 1942 roku ze Zduńskiej Woli, po likwidacji tamtejszego getta; zginął w obozie Kaufering. Izak (Izio) Cynamon - zmarł w getcie 26 września 1941 roku na "galopujące suchoty"; został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Plutonowy Czajkowski, instruktor PW, podoficer Wojska Polskiego. Mojżesz Rozynes - po ewakuacji obozu Dachau zastrzelony w dniu wyzwolenia 1 maja 1945 roku na trasie Garmisch-Partenkirchen-Mittenwald. Leon Bruzda - zginął w Oświęcimiu po likwidacji łódzkiego getta. Izak Cygelman - wraz z likwidacją getta wywieziony do Oświęcimia, stamtąd do obozu Althammer, gdzie zginął z głodu i wycieńczenia. Ruben Zachariasz - przed utworzeniem getta wyjechał wraz z rodziną do Warszawy; zginął w Treblince w roku 1942.
W drugim rzędzie od góry klęczą (od lewej): Josef Majer (Maniek) Kapłan - zginął zimą 1944 roku w jednym z podobozów Oświęcimia. Abram Mosze Klugman - zginął w styczniu 1945 roku w marszu ewakuacyjnym z jednego z podobozów (szczegóły nie są znane). Rachmil (Milek) Oberzanek - przed utworzeniem getta przedostał się na tereny okupowane przez ZSRR; zginął w Grodnie, zamordowany latem 1941 roku po zajęciu miasta przez wojska niemieckie. Dawid Szarf - wraz z likwidacją getta został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zginął w komorze gazowej. Jonas Pripis - urodzony na Łotwie, tuż po wybuchu wojny wrócił do Rygi; zginął w jednym z podobozów obozu Stutthof. Chaim (Heniek) Rozenowicz - zginął w styczniu 1945 roku, w dniu ewakuacji obozu Gleiwitz IV w podpalonym przez hitlerowców baraku dla chorych. Arie Princ - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Adolf (Adolek) Szenwald - wysłany podczas likwidacji getta do Oświęcimia, zginął w komorze gazowej. Izak Mojżesz Przygórski - przeżył wojnę, mieszka w USA.
W drugim rzędzie od dołu siedzą (od lewej): Eliasz Szapiro - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Lejb Praszkier - pochodził ze Zgierza, z rodziny właścicieli fabryki tekstylnej; przed utworzeniem getta w Zgierzu wyjechał z rodzicami do Warszawy; zginął wraz z rodziną w Treblince latem 1942 roku. Jakub (Kuba) Lubiński - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Meir Kinas - zastrzelony 9 września 1939 roku przez niemieckich mieszkańców Nowosolnej koło Brzezin (lub według innej wersji przez niemieckich żołnierzy); został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Chaim Kirszner - przed zamknięciem getta wyjechał z rodzicami do rodziny w Końskich, skąd w listopadzie 1942 roku został wysłany do Szydłowca, a następnie do ośrodka zagłady w Treblince. Wolf Rajzman (zwany Piotrusiem) - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane).
W pierwszym rzędzie od dołu leżą (od lewej): Icchak Kliger - na początku okupacji wyjechał do Warszawy; zginął w 1942 roku w Treblince. Szymon Rozensztrauch - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane). Abram Fajner - zimą 1939 roku przedostał się na tereny zajęte przez ZSRR; został zesłany do Gułagu na Kołymie, skąd nie powrócił (szczegóły jego śmierci nie są znane).
Przy gimnazjum działała także szkoła powszechna.
"Głos Poranny", rok 1933.
W 1933 roku otwarte zostało przedszkole.
Na początku sierpnia 1939 roku, tuż po egzaminach i otrzymania tytułu majstra tkackiego, absolwenci wyjechali do miejscowości Ruda koło Skierniewic na trzytygodniowy obóz Przysposobienia Wojskowego (PW); stamtąd pochodzi załączona fotografia. Oto późniejsze losy widocznych na zdjęciu uczniów:
W pierwszym rzędzie od góry stoją (od lewej): Jakow Wyszegrodzki - zginął w Chełmnie nad Nerem po likwidacji getta w Łęczycy w kwietniu 1942. Jachiel (Chilek) Dawidowicz - chory na gruźlicę (zwaną w getcie "galopującymi suchotami") zmarł 21 maja 1942 w getcie łódzkim; został pochowany na cmentarzu przy Brackiej. Icchak Libicki - wysiedlony z getta w czerwcu 1944 do obozu w Skarżysku Kamiennej, gdzie zmarł w nieznanych bliżej okolicznościach. Mendel Tempel - do łódzkiego getta przybył na początku września 1942 roku ze Zduńskiej Woli, po likwidacji tamtejszego getta; zginął w obozie Kaufering. Izak (Izio) Cynamon - zmarł w getcie 26 września 1941 roku na "galopujące suchoty"; został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Plutonowy Czajkowski, instruktor PW, podoficer Wojska Polskiego. Mojżesz Rozynes - po ewakuacji obozu Dachau zastrzelony w dniu wyzwolenia 1 maja 1945 roku na trasie Garmisch-Partenkirchen-Mittenwald. Leon Bruzda - zginął w Oświęcimiu po likwidacji łódzkiego getta. Izak Cygelman - wraz z likwidacją getta wywieziony do Oświęcimia, stamtąd do obozu Althammer, gdzie zginął z głodu i wycieńczenia. Ruben Zachariasz - przed utworzeniem getta wyjechał wraz z rodziną do Warszawy; zginął w Treblince w roku 1942.
W drugim rzędzie od góry klęczą (od lewej): Josef Majer (Maniek) Kapłan - zginął zimą 1944 roku w jednym z podobozów Oświęcimia. Abram Mosze Klugman - zginął w styczniu 1945 roku w marszu ewakuacyjnym z jednego z podobozów (szczegóły nie są znane). Rachmil (Milek) Oberzanek - przed utworzeniem getta przedostał się na tereny okupowane przez ZSRR; zginął w Grodnie, zamordowany latem 1941 roku po zajęciu miasta przez wojska niemieckie. Dawid Szarf - wraz z likwidacją getta został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zginął w komorze gazowej. Jonas Pripis - urodzony na Łotwie, tuż po wybuchu wojny wrócił do Rygi; zginął w jednym z podobozów obozu Stutthof. Chaim (Heniek) Rozenowicz - zginął w styczniu 1945 roku, w dniu ewakuacji obozu Gleiwitz IV w podpalonym przez hitlerowców baraku dla chorych. Arie Princ - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Adolf (Adolek) Szenwald - wysłany podczas likwidacji getta do Oświęcimia, zginął w komorze gazowej. Izak Mojżesz Przygórski - przeżył wojnę, mieszka w USA.
W drugim rzędzie od dołu siedzą (od lewej): Eliasz Szapiro - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Lejb Praszkier - pochodził ze Zgierza, z rodziny właścicieli fabryki tekstylnej; przed utworzeniem getta w Zgierzu wyjechał z rodzicami do Warszawy; zginął wraz z rodziną w Treblince latem 1942 roku. Jakub (Kuba) Lubiński - przeżył wojnę, mieszka w Izraelu. Meir Kinas - zastrzelony 9 września 1939 roku przez niemieckich mieszkańców Nowosolnej koło Brzezin (lub według innej wersji przez niemieckich żołnierzy); został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej. Chaim Kirszner - przed zamknięciem getta wyjechał z rodzicami do rodziny w Końskich, skąd w listopadzie 1942 roku został wysłany do Szydłowca, a następnie do ośrodka zagłady w Treblince. Wolf Rajzman (zwany Piotrusiem) - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane).
W pierwszym rzędzie od dołu leżą (od lewej): Icchak Kliger - na początku okupacji wyjechał do Warszawy; zginął w 1942 roku w Treblince. Szymon Rozensztrauch - nie był w getcie łódzkim; nie przeżył wojny (szczegóły nie są znane). Abram Fajner - zimą 1939 roku przedostał się na tereny zajęte przez ZSRR; został zesłany do Gułagu na Kołymie, skąd nie powrócił (szczegóły jego śmierci nie są znane).
Po drugiej wojnie światowej w budynku umieszczono Zespół Szkół Budowlanych. Później, z przyczyn praktycznych, dobudowano jeszcze jedną kondygnację, co zachwiało pierwotną, przemyślaną koncepcją architektoniczną gmachu. Obecnie w budynku ma swoją siedzibę Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.
Wydział Nauk o Wychowaniu wywodzi się pierwotnie z Wydziału Humanistycznego oraz przyłączonej do Uniwersytetu Łódzkiego w 1956 roku Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. W obecnym kształcie Wydział powstał w roku 1991, po wydzieleniu katedr pedagogicznych i psychologicznych z Wydziału Filozoficzno-Historycznego oraz inkorporowaniu do Uniwersytetu Łódzkiego łódzkiej Filii Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Wydział Nauk o Wychowaniu wywodzi się pierwotnie z Wydziału Humanistycznego oraz przyłączonej do Uniwersytetu Łódzkiego w 1956 roku Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. W obecnym kształcie Wydział powstał w roku 1991, po wydzieleniu katedr pedagogicznych i psychologicznych z Wydziału Filozoficzno-Historycznego oraz inkorporowaniu do Uniwersytetu Łódzkiego łódzkiej Filii Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Wśród zainteresowań naukowo-badawczych pracowników Wydziału
czołowe miejsce zajmuje proces wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży na
wszystkich szczeblach edukacji oraz uwarunkowania, zaburzenia i następstwa
procesu edukacji. Wydział prowadzi badania w kierunku opracowania – zarówno w
ujęciu historycznym, jak i współczesnym – teorii i praktyki procesu edukacji.
Bardzo ważnym tematem badawczym jest rozwój człowieka ujmowany w całym cyklu życia. Badany jest rozwój somatyczny, intelektualny, emocjonalno-motywacyjny, osobowościowy i społeczny, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, to jest środowiska rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego oraz miejsca pracy. Badania, zarówno o charakterze teoretycznym, jak i stosowanym – dotyczą prawidłowości i zaburzeń przebiegu procesów rozwojowych, ich optymalizacji, prewencji, profilaktyki, rehabilitacji czy też psychoterapii. Ważną i nową problematyką badawczą jest również psychologiczne podejście do pracy zawodowej i różnych form doradztwa zawodowego oraz zachowań organizacyjnych.
W ramach Wydziału prowadzone są studia na kierunkach: pedagogika (stacjonarne i niestacjonarne) i psychologia (stacjonarne i niestacjonarne jednolite studia magisterskie). Obydwa kierunki uzyskały pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Studia na wymienionych kierunkach, a w ich ramach w wielu specjalnościach proponują nowoczesną formułę kształcenia, która poza wykładami, ćwiczeniami i konwersatoriami pozwala studentom uczestniczyć w szerokim spektrum działań instytucjonalnych, a także sprzyja doskonaleniu kompetencji umożliwiających wielostronny indywidualny rozwój. Studia dostarczają tym samym zarówno głębokich podstaw wykształcenia w pracy zawodowej, jak i umożliwiają kontynuowanie drogi badawczej na studiach doktoranckich.
Bardzo ważnym tematem badawczym jest rozwój człowieka ujmowany w całym cyklu życia. Badany jest rozwój somatyczny, intelektualny, emocjonalno-motywacyjny, osobowościowy i społeczny, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, to jest środowiska rodzinnego, szkolnego, rówieśniczego oraz miejsca pracy. Badania, zarówno o charakterze teoretycznym, jak i stosowanym – dotyczą prawidłowości i zaburzeń przebiegu procesów rozwojowych, ich optymalizacji, prewencji, profilaktyki, rehabilitacji czy też psychoterapii. Ważną i nową problematyką badawczą jest również psychologiczne podejście do pracy zawodowej i różnych form doradztwa zawodowego oraz zachowań organizacyjnych.
W ramach Wydziału prowadzone są studia na kierunkach: pedagogika (stacjonarne i niestacjonarne) i psychologia (stacjonarne i niestacjonarne jednolite studia magisterskie). Obydwa kierunki uzyskały pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Studia na wymienionych kierunkach, a w ich ramach w wielu specjalnościach proponują nowoczesną formułę kształcenia, która poza wykładami, ćwiczeniami i konwersatoriami pozwala studentom uczestniczyć w szerokim spektrum działań instytucjonalnych, a także sprzyja doskonaleniu kompetencji umożliwiających wielostronny indywidualny rozwój. Studia dostarczają tym samym zarówno głębokich podstaw wykształcenia w pracy zawodowej, jak i umożliwiają kontynuowanie drogi badawczej na studiach doktoranckich.
Wydział Nauk o
Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego
ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź
Tel. (042) 665 57 10
Fax. (042) 665 57 11
e-mail: wnow@uni.lodz.pl (Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć).
www.wnow.uni.lodz.pl www.psych.uni.lodz.pl
Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź
Tel. (042) 665 57 10
Fax. (042) 665 57 11
e-mail: wnow@uni.lodz.pl (Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć).
www.wnow.uni.lodz.pl www.psych.uni.lodz.pl
"Głos Poranny", rok 1933.
źródła: Dariusz Kędzierski. Ulice Łodzi.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
Jednodniówka "Dzień ubogich w Łodzi", 17 września 1911 roku.
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz pracy Andrzeja Kempy i Marka Szukalaka - Żydzi dawnej Łodzi. Słownik Biograficzny.
Fot. współczesne: Monika Czechowicz.
SUPER !!!
OdpowiedzUsuńCzemu tu znalazły się anonse o innej szkole przy pomorskiej 105 ?
OdpowiedzUsuń… baedeker pomylił się! - dziękuję za czujność, już usunięte :) Pozdrawiam.
UsuńBrak informacji o losach plutonowego Czajkowskiego, stojącego w pierwszym rzędzie od góry na zdjęciu z trzytygodniowego obozu Przysposobienia Wojskowego w Rudzie
OdpowiedzUsuńStudiowałem w tym budynku... taka historia tego miejsca. Dziękuję za ten post.
OdpowiedzUsuń