baedeker łódzki: Cmentarz Prawosławny pw. św. Aleksandra Newskiego.

piątek, 15 marca 2024

Cmentarz Prawosławny pw. św. Aleksandra Newskiego.

Łódź była miastem wielonarodowym, wielokulturowym, a tym samym miastem różnych wyznań. Na mapie miasta dominują cmentarze rzymskokatolickie i komunalne, ale poza nimi są cmentarze dla mieszkańców miasta innych wyznań.

Szybki rozwój miasta i towarzyszący mu wzrost populacji w latach 90. XIX stulecia przyczynił się do braku miejsc na starym cmentarzu przy ulicy Ogrodowej. Postanowiono wtedy wyznaczyć nowe tereny pod ten cel. Wybór padł na wieś Doły, charakteryzującą się pagórkowatym terenem, wzgórzami oraz dołami powstałymi w wyniku różnych wyrobisk. Architektem odpowiedzialnym za projekt cmentarza był inżynier Ignacy Stebelski. W 1892 roku został przyjęty na stanowisko pomocnika łódzkiego architekta miejskiego, zastępował architekta Franciszka Chełmińskiego. Prowadził własne biuro techniczne przy ulicy Widzewskiej 45 (dzisiaj ul. Kilińskiego).

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1903.

Przeczytaj w baedekerze:

Franciszek Chełmiński, architekt Łodzi i… zięć Hilarego Majewskiego (baedekerlodz.blogspot.com)

Cmentarz "na Dołach" powstał w 1896 roku jako miejsce pochówku dla luteran i rzymskich katolików. W późniejszym czasie wyznaczono dodatkowe miejsca dla baptystów, prawosławnych, muzułmanów i mariawitów.

Cmentarz Prawosławny pw. św. Aleksandra Newskiego zlokalizowany jest w północnej części Łodzi na obszarze dzielnicy Bałuty. Wraz z cmentarzem rzymskokatolickim, komunalnym, mariawickim, baptystów, zielonoświątkowym oraz wojskowym stanowi większy kompleks cmentarzy nazywany "cmentarzem na Dołach".

Od północy ograniczony jest ulicą Smutną od południa ulicą Telefoniczną. Od zachodu graniczy z cmentarzem komunalnym a od wschodu z rzymskokatolickim.

Najstarsze groby w tej części nekropolii pochodzą z 1907 roku.

Niektóre są opuszczone i zapomniane, ale na wielu położone są kwiaty i palą się znicze.

Napisy na pomnikach są w języku polskim, widać też imiona i nazwiska pisane cyrylicą.

Tuż przy murze znajduje się grób Katarzyny Kobro, której prace do dziś inspirują innych artystów, zachwycają historyków sztuki i zwykłych śmiertelników.

Urodziła się w 1898 roku. Pochodziła z rodziny łotewsko-rosyjskiej. Pochowana jest tu również córka artystki Nika Strzemińska (1936-2001), córka artystki.

Na mogile jest replika jednej z rzeźb Kobro.

Przeczytaj w baedekerze:

Rosjanka z Łodzi – Katarzyna Kobro. (baedekerlodz.blogspot.com)

Niedaleko spoczywa Olga Olgina.

Olga Olgina Mackiewiczowa, światowej sławy artystka, wychowawca wielu pokoleń śpiewaków łódzkiej opery. "Profesor łódzkiego i warszawskiego konserwatorium. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta" - czytamy na jej grobie. Urodziła się w Jarosławiu nad Wołgą, studiowała w konserwatorium w Petersburgu, potem związała się z Wilnem, gdzie rozpoczęła karierę jako śpiewaczka operowa. Wówczas przyjęła pseudonim Olga Olgina. W 1945 roku przyjechała do Łodzi, gdzie podjęła pracę w szkole muzycznej. Pełniła nawet funkcję dziekana wydziału wokalnego Akademii Muzycznej. Wykształciła blisko 50 śpiewaczek, wśród nich między innymi Teresę Żylis-Gara. Olga Olga Olgina zmarła w 1979 roku.

Przeczytaj w baedekerze:

Olga Olgina (baedekerlodz.blogspot.com)

Za kaplicą można dostrzec stary pomnik w formie ściętej kolumny z wiankiem z róż. Stoi na grobie Walentyny Galczewskiej, która zmarła w 1979 roku, ale rzeźba pochodzi pewnie z początku ubiegłego wieku.

Groby rodziny Burłakow. Niewiele wiadomo o powodach, dla których ich los splótł się z Łodzią.

Nadzieja (Nadieżda?) Łopuchowa z domu Cierplicka, pedagog.

Grób Jewdokji Firlej, była magistrem farmacji.

Spoczywa tu wielu, którzy tworzyli historię naszego miasta, tych znanych i tych zupełnie już zapomnianych...

Uwagę przyciąga przede wszystkim piękna kaplica z czerwonej cegły.

Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny stanęła w 1904 roku na wysokim przyziemiu. Inicjatorem jej wzniesienia był ks. prot. Antoni Rudlewski, ówczesny proboszcz parafii. Wyświęcona została w roku 1914. Została wybudowana na planie kwadratu, w górnej części przechodzi w ośmiobok.

Jest zwieńczona cebulastym hełmem z prawosławnym krzyżem. W jej architekturze można dostrzec nawiązania do form bizantyjskich.

Od strony zachodniej do wejścia prowadzą wysokie schody. Jest też charakterystyczny, wsparty na kolumnach, ozdobny portal.

Cerkiew pełni funkcję kaplicy pogrzebowej, odbywają się tu nabożeństwa związane z kultem Marii Panny, nabożeństwa za dusze zmarłych, a także Święta Liturgia w okresie wielkanocnym, w dniu święta cerkwi 28 sierpnia i 1 listopada.

Wnętrze Cerkwi pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Marii Panny.

W 2020 roku przeprowadzono remont wnętrza cerkwi oraz wymieniono część uposażenia, w tym ołtarz, żertwiennik (stół ofiarny) i analogiony (analogion lub anałoj - w prawosławiu prostokątny i skośnie ścięty stół, służący jako podstawa dla wystawionych do adoracji ikon lub ksiąg cerkiewnych).

Przeczytaj w baedekerze:

CERKIEW ŚW. ALEKSANDRA NEWSKIEGO W ŁODZI (baedekerlodz.blogspot.com)

Cerkiew pw. św. Olgi przy ulicy Piramowicza w Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

Kościół garnizonowy pw. św. Jerzego (dawna cerkiew św. Aleksego Metropolity Moskiewskiego). (baedekerlodz.blogspot.com)

C jak CERKIEW (baedekerlodz.blogspot.com)

Zarówno cerkiew, jak i brama, która prowadzi na cmentarz - zostały zaprojektowane przez Franciszka Chełmińskiego.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1938.

W latach 1914-1915 na terenie nekropolii pochowano kilka tysięcy oficerów i żołnierzy rosyjskiej armii carskiej oraz żołnierzy niemieckich poległych podczas Operacji Łódzkiej. Spoczęli oni w 16 zbiorowych mogiłach.

Groby z I wojny światowej na prawosławnej części cmentarza na Dołach.

Przeczytaj w baedekerze:

Kwatera wojenna łódzkiego Cmentarza Prawosławnego na Dołach. (baedekerlodz.blogspot.com)

CMENTARZ WOJENNY - STARA GADKA (baedekerlodz.blogspot.com)

Operacja łódzka - wielka bitwa manewrowa I wojny światowej (baedekerlodz.blogspot.com)

Katedralna Parafia Prawosławna św. Aleksandra Newskiego w Łodzi
ul. Narutowicza 46/1, 90-135 Łódź
tel. 42 633 41 69
e-mail: parafiaprawoslawnalodz@wp.pl

źródła:
Joanna Podolska, Michał Jagiełło. Spacerownik. Rosyjskimi śladami po województwie łódzkim.
Krzysztof Stefański. Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta.
Cmentarz prawosławny, Łódź - Doły (cmentarze24.pl)
Parafia pw. Św. Aleksandra Newskiego w Łodzi (lodz-orthodox.pl)