Bracia Ramischowie - od Piotrkowskiej do... Senatorskiej.

Od 1871 roku Edward Ramisch prowadził przy Piotrkowskiej 140 ręczną tkalnię chust wełnianych i kortów, w 1893 roku założył pod tym samym adresem niewielką przędzalnię.

Jednodniówka "10-lecie Stowarzyszenia Urzędników Skarbowych Okręgu Łódzkiego 1918-1928"

Kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

Piotrkowska 138/140, dziś lubiane przez łodzian miejsce zwane OFF'em (OFF Piotrkowska). 

W 1896 roku Edward Ramisch zatrudniał już pięćdziesięciu robotników, w tym trzydziestu tkaczy, osiągając obroty w wysokości 50 tysięcy rubli. Po przekazaniu swej posesji bratu Franciszkowi, przeniósł się na ulicę Senatorską.

Kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

W 1889 roku fabryka Franciszka Ramischa miała już maszynę parową i 64 krosna mechaniczne, zatrudniała 70 robotników. Projekt pierwszych budynków wykonał architekt miejski Hilary Majewski.

W 1893 roku wybudowano przędzalnię według projektu Fryderyka Miksa, a w późniejszych latach wzniesiono dodatkowe budynki, zaprojektowane przez Franciszka Chełmińskiego, z zastosowaniem secesyjnych dekoracji.

Fabryka wypełniła przestrzeń pomiędzy ulicami Piotrkowską i Mikołajewską (obecna ulica Sienkiewicza) na szerokości trzech działek osadniczych (dzisiaj Piotrkowska 138/140). 

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

W 1897 roku pracowało w niej 227 robotników, a w 1905 – 452, firma wykazywała wtedy 545 tysięcy rubli rocznego obrotu. I wojna światowa przyniosła zniszczenie maszyn, głównie krosien.

Informator handlowo-przemysłowy, rok 1911.

W 1924 roku powstała Spółka Akcyjna – Fabryka Wyrobów Bawełnianych „Franciszek Ramisch”, o kapitale 1 068 tysięcy złotych. 

Produkcja firmy ograniczała się do przędzy bawełnianej, przędzalnia wyposażona była w 23 tysiące wrzecion cienkoprzędnych i 4 520 wrzecion niciarkowych. Zatrudnienie w 1935 roku wynosiło około 500 osób.

Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1920.

W pomieszczeniach udostępnionych przez Ramischów mieściły się biura utworzonego w 1929 roku Zrzeszenia Producentów Przędzy Bawełnianej w Polsce. Działali w nim między innymi Gustaw Geyer, Stefan Osser, Arno Kindermann, Paweł Biedermann, Aleksander Piwkowski, Leon Albrecht.

Po 1945 roku mieściły się tutaj Łódzka Przędzalnia Przemysłu Bawełnianego im. gen. Waltera. Od 1999 roku budynki są wykorzystywane przez różne firmy, powstało tu miejsce szczególnie lubiane i chętnie odwiedzane przez łodzian, tzw. OFF – znane z licznych restauracji i pubów.

A drugi z braci Ramischów, Edward?

Ulica Senatorska 14/16, przędzalnia bawełny zbudowana przez Edwarda Ramischa, widok od ulicy Senatorskiej i od strony ogrodu willi Ramischów.

Po przeniesieniu się na ulicę Senatorską 19 (później 14/16) Edward Ramisch wybudował tu przędzalnię bawełny i wigonii, w której zatrudniał 175 robotników, osiągając roczny obrót w wysokości 292 tysięcy rubli. 

Informator handlowo-przemysłowy, rok 1911.

Po rozbudowie w 1909 roku zatrudnienie wzrosło do 230 robotników, a obroty do 400 tysięcy rubli. 

Informator handlowo-przemysłowy, rok 1911.

Po rekwizycjach i zniszczeniach wyniesionych z I wojny światowej spadkobiercy Edwarda Ramischa nie podjęli produkcji, a zakład wydzierżawili od 1924 roku Jakubowi Islerowi i Franciszkowi Cyganowi, którzy produkowali przędzę bawełnianą, zatrudniając 310 robotników. Roczna wartość sprzedaży w 1936 roku wynosiła 1 895 tysięcy złotych.

Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1920.

Po II wojnie światowej utworzono tu Zakłady Przemysłu Bawełnianego, a następnie powstał tu oddział przędzalni Bawełny im. gen. Waltera.

Dzisiaj obiekt zajmują firmy różnych branż.

Po przeciwnej stronie ulicy można podziwiać willę Edwarda Ramischa wzniesioną w latach 1899-1901. 

Willa zbudowana została na działce zakupionej przez Ramischa w 1899 roku wraz z budową nowych zakładów po przeciwnej stronie ulicy Senatorskiej.

Widok z ogrodu Ramischów na fabrykę.

Po śmierci Edwarda willę odziedziczyła w 1907 roku wdowa po nim, Alwina oraz szóstka dzieci. 

Informator m. Łodzi i województwa łódzkiego, rok 1920.

Budynek był użytkowany przez rodzinę Ramischów przypuszczalnie do 1945 roku. 

Następnie wraz z zakładami upaństwowiony i przekształcony w przedszkole. 

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

Od 2001 roku willa była użytkowana przez prywatną szkołę wyższą, dzisiaj to siedziba FAMILY GROUP, w skład której wchodzą:

Rodzinna Szkoła Podstawowa/FAMILY ELEMENTARY SCHOOL

Rodzinne Przedszkole/FAMILY PRE-SCHOOL

Szkoła Języków Obcych/FAMILY SCHOOL

Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna/PROGRESJA

Strona: www.familygroup.edu.pl

Dawny ogród rodziny Ramischów, dzisiaj pełni funkcję placu zabaw dla dzieci.

Willę zbudowano na planie zbliżonym do kwadratu, z ryzalitami na osiach, układ wnętrz jest trzytraktowy.

Wejście główne znajduje się od zachodu, prowadzi do klatki schodowej na osi niewielkiego holu na parterze i piętrze, skomunikowanej z innymi pomieszczeniami.

Zachowała się stolarka okienna, wewnątrz także drzwiowa oraz częściowo sztukaterie sufitowe. Na klatce schodowej metalowa balustrada.

Willa reprezentuje uproszczone formy dojrzałego renesansu włoskiego.

źródła:

Jacek Kusiński, Maciej Janik, Ryszard Bonisławski. Księga fabryk Łodzi.

Krzysztof Stefański. Łódzkie wille fabrykanckie.

Przeczytaj jeszcze:

DRUKARNIA/OFF PIOTRKOWSKA. Wystawa malarstwa Wojciecha Brewki. 

To ładnie, po łódzku... czyli dawna przędzalnia Franciszka Ramischa.

Fot. współczesne Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

MAPA GOOGLE