PARK NAD JASIENIEM

Spacer po parku Nad Jasieniem zaczynam przy kapliczce, która znajduje się na początku lipowej alei, tam gdzie zaczyna się brukowany odcinek ulicy Tymienieckiego dochodzący do Młyna Wójtowskiego i zabudowań dawnego folwarku Karola Scheiblera.

Karol Scheibler nabywając w 1872 roku tereny przemysłowe Księżego Młyna stał się także właścicielem pozostałej części dawnych posiadeł: Wójtowskiego Młyna i Arasztu. Postąpił z nimi tak, jak nakazywał rozsądek, postawił na gospodarkę rolną. 

Pomimo oficjalnego zakazu przeznaczania gruntów miejskich na cele rolnicze, Scheibler założył folwark o powierzchni ponad 100 ha, w granicach Łodzi znalazły się łąki, pola uprawne, oraz zabudowania gospodarcze folwarku.

Staw na rzece Jasień przy Wójtowskim Młynie.

Zresztą już poprzednicy Scheiblera uprawiali tu ziemię.

Tereny te należały niegdyś do biskupstwa włocławskiego, w 1823 roku przeszły na własność miasta, które następnie (w 1824) przekazało w wieczystą dzierżawę osadnikowi pochodzącemu z Saksonii – Krystianowi Fryderykowi Wendischowi obszar rozciągający się wzdłuż ulicy Emilii (obecnie Tymienieckiego) od ulicy Widzewskiej (obecnie Kilińskiego) aż do granic Widzewa czyli do wysokości ulicy Konstytucyjnej. Obszar posiadeł wodno-fabrycznych obejmował cztery młyny leżące nad Jasieniem: Księży Młyn, Lamus, Araszt oraz Wójtowski Młyn, ten ostatni na terenie dzisiejszego parku. 

Po śmierci Wendischa tereny przeszły w ręce zgierskiego fabrykanta Karola Moesa, a następnie były własnością Teodora Krusche który w 1870 roku  sprzedał cały teren wraz z fabryką Karolowi Scheiblerowi. 

Również teren obecnego parku należał do "królestwa Scheiblera", które obejmowało 1/6 powierzchni ówczesnej Łodzi. Park oraz tereny ogródków działkowych znajdujące się na południe od parku założone zostały na terenie folwarku Scheiblera.

Folwark założył tu w 1826 roku Wendisch, ale Scheibler go rozbudował i unowocześnił. Postawił w tym miejscu budynki gospodarcze i domy dla pracowników.

Z dawnego folwarku  Karola Scheiblera pozostały XIX wieczne budynki z czerwonej cegły (ulica Tymienieckiego 33), w których mieszkali kiedyś pracownicy folwarku. Nadal są tam lokatorzy. W budynkach gospodarczych funkcjonują teraz różne zakłady. Po rozmontowaniu pomnika Juliana Marchlewskiego na Starym Rynku potężny monument trafił na kilka lat do hal na terenie dawnego folwarku.

Wójtowski Młyn  i zabudowania dawnego folwarku Karola Scheiblera.

Nad stawem, w miejscu dawnego Młyna Wójtowskiego, przy jazie piętrzącym wodę, stoi XIX wieczny budynek, w którym znajdowała się turbina.

Wójtowski Młyn był pierwszym młynem na obszarze tzw. Klucza Łódzkiego. Został założony w końcu XIV wieku nad Jasieniem przez sołtysa wsi Łodzi i Widzew.

Dokument lokacyjny z 1387 roku dawał sołtysowi prawo budowy własnego młyna, który należał potem do uposażenia wójta łódzkiego i był oddawany w dzierżawę różnym młynarzom. Jednym z nich był niejaki Chrapowicz lub Chrapek, dzierżawiący osadę młyńską od końca XVI wieku.

Młynarstwo było chyba bardzo intratnym zajęciem, bo Chrapek po kilku latach wystąpił o zgodę na budowę kolejnego młyna i po jej uzyskaniu wystawił młyn oddalony o 300 metrów na wschód, położony także nad Jasieniem. Ten nowy młyn przeszedł potem w ręce Arasztów i działał do początku XVIII wieku. Opustoszały popadł w ruinę i tylko nazwa miejsca, w którym działał, przetrwała w pamięci kolejnych pokoleń.

Natomiast resztki Wójtowskiego Młyna przetrwały, teraz działa w nim szkutnia Szczepu 58. Łódzkich Wodnych Drużyn Harcerskich.

Szkutnia Harcerska w zabudowaniach dawnego młyna.

W latach powojennych część terenów dawnego folwarku zajęto pod pracownicze ogródki działkowe.

Na polach położonych po północnej stronie ulicy Tymienieckiego założono w latach 60. XX wieku park, znany jako park Nad Jasieniem.

Park rozciąga się od al. Rydza Śmigłego do granic dawnego kompleksu fabrycznego Anilana, wzdłuż byłych torów kolejowych, a od południa jest ograniczony kanałem, którym płynie rzeka Jasień i ulicą Tymienieckiego. 

Granica pomiędzy parkiem, a ogródkami działkowymi - brukowana część ulicy Tymienieckiego.

Park został utworzony w 1964 roku na polach i łąkach dawnego folwarku. Już wtedy na południe od ulicy Tymienieckiego (wówczas ulica 8 Marca) rozciągały się ogródki działkowe.

Południowa granica parku, czyli Jasień "skanalizowany".

W latach 60. XX wieku przy ulicy Zbiorczej powstało osiedle mieszkaniowe sąsiadujące z parkiem (na mapach z tamtego okresu park nazywany jest „parkiem przy Zbiorczej”).

Na początku lat 70. XX wieku park został całkowicie oddzielony od reszty „królestwa Scheiblera” ulicą Promińskiego (dzisiejsza Rydza-Śmigłego).

Pomimo różnego rodzaju prac wykonanych w ostatnich latach – budowa placu zabaw, siłowni pod chmurką, stołów do tenisa stołowego, a także czyszczenie stawu i remont budowli piętrzącej wodę – park sprawia wrażenie dzikiego. I jest to jego wielką urodą.

Ostatnio posadzono tu wiele nowych gatunków drzew.

Park jest bardzo przestronny i jasny (podobno mieszkańcy okolicznych bloków mówią na niego „pole”), nie ma w nim utwardzonych alejek. Można spacerować po wydeptanych ścieżkach, albo po trawnikach.

Park dzięki zniknięciu torów kolejowych (oddzielających park od osiedla) rozszerza się o ciągnący się wzdłuż bloków przy Zbiorczej pas zieleni z alejką. Bariera, jaką były tory, zniknęła i w kilku miejscach utworzyły się przejścia na północ, dzięki jednemu z nich park nad Jasieniem łączy się przesmykiem ze skwerem przy ulicy Paryskiej.

Stary drzewostan prezentuje się okazale.

W parku rezyduje dużo ptactwa. Także wodnego.

Park jest widny i przestronny. 

Widzimy rozległe przestrzenie z luźno porozrzucanymi kępami drzew. Tak skomponowany jest cały park – nazwa „pole” używana przez okolicznych mieszkańców jest jak najbardziej uzasadniona.

Wśród drzew głogu i klonu zwyczajnego znajdują się stoliki szachowe. 

Pomimo pięknej pogody dzisiaj nie spotkałam amatorów tej gry.

Dalej stoły do tenisa stołowego i plac zabaw dla m-łodziaków.

Grupa klonów srebrzystych, która przechodzi dalej w skupisko dębów szypułkowych.

Staw na Jasieniu.

źródła:

Ryszard  Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik łódzki.

WIKIPEDIA.pl.wikipedia.org/wiki/

Strona Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła” www.lodz.parki.org

Przeczytaj jeszcze:
Dom i przędzalnia Krystiana Fryderyka Wendischa i… co było dalej.
KAROL WILHELM SCHEIBLER – z Monschau, przez Ozorków… do Łodzi.
Wokół Księżego Młyna…
ZIELEŃ ZIEMI OBIECANEJ – PARK ŹRÓDLISKA I
ZIELEŃ ZIEMI OBIECANEJ – PARK ŹRÓDLISKA II

Zespoły fabryczne Karola Scheiblera.
TAJEMNICA W ŹRÓDLISKACH czyli jak duch fabrykanta bronił skarbu.
oraz
Bye, bye Julek...

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE