baedeker łódzki: Łódź w Królestwie Polskim (Kongresowym)

piątek, 9 kwietnia 2021

Łódź w Królestwie Polskim (Kongresowym)

Królestwo Polskie (Kongresowe) istniało w latach 1815-1916. Było to państwo o ograniczonej autonomii, pozostające w unii personalnej z Imperium Rosyjskim. Posiadało własną konstytucję, sejm, rząd, wojsko, monetę i polski język urzędowy. Królem Polski był car Rosyjski, w imieniu którego władzę sprawował namiestnik.

Car Aleksander I król Polski

(1777-1825)

Pierwszym namiestnikiem był Aleksander Łanskoj, a od 25 grudnia 1815 roku gen. Józef Zajączek herbu Świnka.

Wasilij (Wasyl) Siergiejewicz Łanskoj Józef Zajączek, książę herbu Świnka

(1754-1831) (1752-1826)

Królestwo utworzono podczas obrad kongresu wiedeńskiego w dniu 3 maja 1815 roku na mocy traktatu rosyjsko-austriacko-pruskiego. Artykuł V tego traktatu głosił, że: ziemie Królestwa, pozostające pod kontrolą rosyjską zostają połączone z Rosją nieodzownie przez swoją konstytucję i oddane na wieczne czasy w ręce Najjaśniejszego Cara Wszech Rosji.

W tym czasie był nim Aleksander I.

Mapa Królestwa Polskiego, 1821.

Łódź znalazła się w Królestwie Polskim, wchodząc w skład województwa mazowieckiego, którym administrował Prezes Komisji Województwa Mazowieckiego (wojewoda) Rajmund Hiacynt Rembieliński.

Rajmund Hiacynt Rembieliński

(1775-1841)

25 lipca 2015 roku podczas uroczystych obchodów 592 rocznicy nadania Łodzi praw miejskich miało miejsce odsłonięcie pomnika Rajmunda Rembielińskiego. Pomnik stanął przy skrzyżowaniu al. Politechniki i ulicy… również nazwanej imieniem Rajmunda Hiacynta Rembielińskiego.

Autorką pomnika jest Zofia Władyka-Łuczak.

Pomimo ograniczonej autonomii lata 1815-1830 były pomyślne dla Polski i Łodzi. Oskar Flatt napisał:

"...światłe umysły mężów kierujących wtedy sprawami kraju zbudowały nową, uśpioną dotąd stronę pomyślności narodu - zbudowały przemysł, otwarły bramy rękodziełom i fabrykom, a wynikłe rezultata przewyższyły bez wątpienia najśmielsze ówczesne oczekiwania".

Poza Rajmundem Rembielińskim, któremu baedeker poświęcił osobną notatkę (więcej o Rembielińskim przeczytasz TUTAJ) owymi mężami byli:

Generał Józef Zajączek

(1752-1826)

jako namiestnik Królestwa Polskiego wydał szereg dekretów sprzyjających rozwojowi kraju, w tym Łodzi. Należą do nich między innymi:

- dekret z 18 września 1820 roku w sprawie utworzenia grupy miast fabrycznych

- dekret z 21 listopada 1823 roku w sprawie szczegółowych pełnomocnictw dla Rajmunda Rembielińskiego dotyczących Łodzi.

Minister Skarbu Królestwa Polskiego Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki

(1779-1846)

Doprowadził do zniesienia bariery celnej między Rosją a Królestwem Polskim.

Było to niezmiernie ważne rozporządzenie, warunkujące rozwój przemysłu włókienniczego w Łodzi, zapewniło bowiem wyrobom włókienniczym z regionu łódzkiego nieograniczony dostęp do rosyjskich rynków zbytu.

Minister Spraw Wewnętrznych i Policji Królestwa Polskiego Tadeusz Antoni Mostowski

(1766-1842)

To on był odpowiedzialny za zatwierdzanie i podpisywanie najważniejszych dokumentów związanych z powstaniem Łodzi przemysłowej. W dniu 30 stycznia 1821 roku kierowany przez niego resort udzielił Rembielińskiemu pełnomocnictwa do "urządzenia" dwóch osad na południe od miasta Łodzi. Była to kluczowa decyzja pozwalająca na rozwój ośrodka przemysłu włókienniczego.

Minister Stanu Królestwa Polskiego Stanisław Staszic

(1755-1826)

Po utworzeniu Królestwa Polskiego został powołany na członka Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji w randze Ministra Stanu oraz na dyrektora Wydziału Przemysłu i Kunsztów. Kierując tym wydziałem, poświęcił wiele lat na rozwój przemysłu w Polsce, a szczególnie górnictwa i hutnictwa. Sprzyjał też rozwojowi tkactwa i zapoczątkował powstanie ośrodków włókienniczych w Łodzi i Zgierzu.

Pomnik Stanisława Staszica w parku jego imienia, odsłonięty w 1984 roku.

Autor Kazimierz Karpiński.

Po stłumieniu powstania listopadowego w 1831 roku i powstania styczniowego w 1864 roku nastąpiło stopniowe ograniczanie autonomii Królestwa, aż do formalnego zniesienia jego odrębności polityczno-administracyjnej w 1867 roku.