Dzieje Widzewa sięgają czasów średniowiecznych. Powstał on w XIV wieku. Obszerniejsze dane o Widzewie znajdujemy w dokumencie z 1387 roku wydanym przez biskupa kujawskiego Jana Kropidło. Określał on powinności i obowiązki ludności na rzecz kapituły biskupiej we Włocławku, która była właścicielem wsi. Sołtys otrzymywał prawo wybudowania własnego młyna i wolne od opłat na rzecz kapituły dwa łany ziemi, cała wieś mierzyła 7,5 łana gruntu ornego.
Wieś Widzew (początkowo Widzewnica), położona w dolinie rzeki Jasień, miała początkowo kształt polany otoczonej lasami. Większość gruntów Widzewa należała do dawnego folwarku starowiejskiego, część zaś do wójtostwa łódzkiego. Od początku była gospodarczo i społecznie ściśle powiązana z Łodzią. Zaludnienie Widzewa było zawsze niewielkie. W okresie rozkwitu wsi, w roku 1582, było tu osiem gospodarstw chłopskich i folwark sołtysi, przejęty następnie przez wójta łódzkiego. Chłopi składali niewielką daninę w naturze (każdy po 30 jaj, 1 ser i 2 kury rocznie) oraz odrabiali 5 dni pańszczyzny w roku. W 1592 roku w Widzewie było już tylko sześć gospodarstw, zaś w 1623 - zaledwie trzy. W 1792 roku władze biskupie przeprowadziły oczynszowanie chłopów. Dotychczasowe daniny w naturze i robociźnie zamieniono na czynsz roczny, zależny od ilości uprawianej ziemi. W 1795 roku mieszkało tu tylko dwóch kmieci, jeden komornik, poddany wójtostwa i rodzina młynarza, w sumie 14 osób.
W okresie rządów pruskich klucz łódzki a wraz z nim i Widzew został przejęty na własność skarbu państwa. Zaczęła zmieniać się struktura wsi, przybywało mieszkańców. W 1821 roku mieszkały w Widzewie już 83 osoby. Podział ludności według zawodów przedstawiał się następująco: gospodarzy - 39, komorników - 32, wyrobników - 5, dwie rodziny młynarzy składające się z 7 osób. Domów mieszkalnych było 11...
Równocześnie z regulacją osady tkackiej i przędzalniczej Łódka po 1825 roku zupełnie zmienił się układ przestrzenny i demograficzny Widzewa. Wieś otrzymała regularny geometryczny układ pól i dróg. Włączono do niej także spory obszar rządowych lasów. W ten sposób stworzono miejsce dla mieszkańców wsi Wólka, którzy zostali przesiedleni do Widzewa i Zarzewa, bo na ich ziemiach wyznaczono działki dla nowych osadników Łódki, głownie pochodzących z Niemiec i ze Śląska. Znaczny wzrost zaludnienia Widzewa, rozwój terytorialny i ostateczne ukształtowanie wsi nastąpiło w latach 1830-1850.
Do 1866 roku Widzew należał do gminy Stara Wieś z siedzibą w Gałkówku. Ze Starej Wsi pozostała w połowie XIX wieku tylko nazwa. Po przeprowadzeniu reformy administracyjnej włączono Widzew w 1867 roku do gminy Chojny. Wtedy ludność Widzewa wynosiła już około 338 mieszkańców stałych i 36 osób niestałych. Niestali mieszkańcy wsi to ludzie, którzy znaleźli pracę w przemyśle łódzkim lub byli zatrudnieni dorywczo w mieście. Widzew stał się dla nich miejscem czasowego pobytu. Tu mogli znaleźć tańsze niż w mieście mieszkania oraz wyżywienie. Głównym zajęciem i źródłem dochodów ludności Widzewa było nadal rolnictwo. Jednakże nie zapewniało ono mieszkańcom dostatecznych środków utrzymania. Kilka osób zajmowało się kowalstwem, ciesielstwem, szewstwem. W Widzewie znajdowała się karczma rządowa. Dom karczemny i należące do niego dwie morgi ziemi nosiły nazwę Widzew - Osada Karczma.
Ziemie widzewskie nie należały do urodzajnych. Ludność szukała więc dodatkowych źródeł zarobkowania. Rozwój przemysłu włókienniczego, zwłaszcza w latach 80. XIX wieku spowodował duże przemiany w podłódzkich wsiach, również w Widzewie.
"Rozwój", rok 1907.
Budowa nowych ulic, dróg bitych i żelaznych stanowiła duże możliwości znalezienia dodatkowych zarobków. Budowa drogi do Rokicin, a następnie ciągła jej konserwacja spowodowana nadmierną eksploatacją, były okazją do zarobkowania dla okolicznej ludności. Większość prac związanych z budową, jak: niwelacje terenu, kopanie rowów, skarpowanie, budowa mostów, wykonywali najemni chłopi. Pracowali na dniówkę lub akordowo. W latach 70. XIX wieku w statystyce ludności wiejskiej pojawia się po raz pierwszy zawód "robotnik".
W 1868 roku było już w Widzewie 8 robotników (4 kobiety i 4 mężczyzn) oraz dwóch wyrobników. Robotnicy wywodzili się z rdzennej ludności Widzewa.
"Domki kunitzerowskie" - stary Widzew z osiedlem domków robotników.
Pod koniec XIX wieku nastąpił burzliwy rozwój przedmieść, którymi otoczona była Łódź, zwłaszcza gdy powstała Widzewska Manufaktura Juliusza Kunitzera zatrudniająca setki robotników.
Kunitzer zdawał sobie sprawę, że widzewski ośrodek przemysłowy stanowi integralną część przemysłu łódzkiego. Dlatego też starał się o włączenie Widzewa do Łodzi. Piotrkowski Urząd Gubernialny odrzucił jednak w 1881 roku projekt przyłączenia Widzewa do Łodzi. Projektu tego nie poparł także magistrat Łodzi, obawiając się, że będzie musiał ponieść dodatkowe wydatki ze skromnego budżetu miasta na utrzymanie nowej dzielnicy. Dopiero w 1906 roku Urząd Gubernialny zdecydował się o włączeniu Widzewa do Łodzi, jednakże przyłączono tylko osadę fabryczną. W 1915 roku włączono tereny do trasy kolei obwodowej.
Widzewska Manufaktura
W 1928 roku Magistrat Miasta Łodzi powołał komisję w celu opracowania projektu wcielenia terenów przylegających do miasta. Projekt przewidywał włączenie do Łodzi całej gminy Chojny, a więc i wsi Widzew. Do tego jednakże nie doszło. Komisja orzekła, że osady te nie są dostatecznie przygotowane do organizacji miejskiej. Dopiero uchwałą Kolegium Zarządu Miejskiego w Łodzi z 2 sierpnia 1945 roku włączono Widzew i całą gminę Chojny w obręb granic wielkiej Łodzi. Tym aktem zakończył się proces zespalania łódzkich przedmieść z miastem, trwający prawie pół wieku.
Przeczytaj jeszcze:
fot/rys. Monika Czechowicz
źródło:
Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik łódzki.
Joanna Papuzińska. Limeryki i inne łódzkie wierszyki.
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi i inn.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz