W miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się nowe osiedle mieszkaniowe D77, przy ulicy Drewnowskiej mieściła się farbiarnia i wykończalnia tkanin wełnianych założona w 1895 roku przez Aleksandra Hirsza Damskiego. Damski odkupił plac należący do rodziny Drewnowiczów.
"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1897.
Przeczytaj w baedekerze:
"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.
Zakład Damskiego zatrudniał 78 robotników, a roczna wartość jego produkcji wynosiła 155 tysięcy rubli.
Winieta zakładów Damskiego przy ulicy Drewnowskiej.
(źródło fotografii: Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławki, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi)
Przed 1902 rokiem fabryka została zamknięta, a po 1904 roku stała się własnością Hanftwurzela i S-ki i aż do i wojny utrzymywała dawny profil produkcji. Do 1906 roku teren przy Drewnowskiej nadal należał do Hirsza Damskiego, następnie nabyła go łódzka firma bankowa Landau & Co.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1907.
Przed I wojną światową teren przy Drewnowskiej wraz zabudowaniami fabrycznymi zakupiła firma "Bracia Kaszub".
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.
W latach międzywojennych budynki fabryczne znów zmieniły właścicieli - należały do Kalmana Kaszuba (współwłaściciela firmy "Bracia Kaszub"), Wilhelma Baua i Leona Kryłowieckiego. Wspólnicy w 1925 roku utworzyli spółkę komandytową, zajmującą się produkcją i sprzedażą tkanin ubraniowych.
Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.
W 1930 roku fabryka wyrobów włókienniczych należała do Kalmana Kaszuba i Leona Kryłowieckiego. Mieli oni przędzalnię wełny (3200 wrzecion zgrzebnych), tkalnię (40 krosien sukienniczych i 40 krosien angielskich) i wykończalnię, zatrudniali 160 osób.
Wytwarzane tu tkaniny wełniane i półwełniane sprzedawano na miejscu i poprzez przedstawicielstwo w Warszawie. Roczna wartość sprzedaży wynosiła około 900 tysięcy złotych.
"Ilustrowana Republika", rok 1933.
W 1950 roku zakład upaństwowiono. Był oddziałem Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Wiosny Ludów, w latach 90. były to Zakłady Tkanin Dekoracyjnych i Meblowych "Texo", a następnie Zakłady Tkanin Dekoracyjnych "Detex".
Dziennik Urzędowy Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, rok 1950.
W 1999 roku nieruchomość wraz z dawną willą Aleksandra Damskiego została sprzedana prywatnej firmie "Bee Colection".
Dzisiaj na terenach dawnej fabryki powstało osiedle mieszkaniowe D77.
Odrestaurowane zostały dwa budynki pofabryczne i zabytkowy komin.
Przeczytaj w baedekerze:
Pozostała także, obecnie wystawiona na sprzedaż dawna willa pierwszego właściciela fabryki Aleksandra Hirsza Damskiego.
Willa wybudowana w latach 1897-1898.
Architektura renesansu północnego ("niemieckiego") z uproszczonymi akcentami manierystycznymi.
Archiwalna kopia projektu willi została podpisana przez Dawida Landego.
Dawid Lande (1868-1928)
- urodził się w 1868 roku w Karlowych Warach. Jeden z najlepszych architektów łódzkich przełomu wieku XIX i XX, autor wielu projektów zrealizowanych w Łodzi - wielkomiejskich kamienic oraz obiektów użyteczności publicznej.
Przeczytaj w baedekerze:
Projekt frontowej elewacji willi Aleksandra Hirsza Damskiego.
(zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi)
Jest to obiekt na planie kwadratu z ryzalitami na osiach głównych, uzupełnionego od północy prostokątnym aneksem z ryzalitem od zachodu.
Pocztówka z początku XX wieku, fot. Bronisław Wilkoszewski.
(źródło fotografii: Dawna rezydencja Aleksandra Damskiego - Łódź)
Przeczytaj w baedekerze:
oraz
W dachach znajdują się okienka nakryte daszkami z iglicami wspartymi na drewnianych kroksztynach.
Willa posiada układ trójtraktowy z wejściem głównym i sienią od zachodu prowadzącymi do usytuowanego w trakcie środkowym prostokątnego holu ze schodami skomunikowanego z poszczególnymi pomieszczeniami.
W centralnej części znajduje się reprezentacyjny dwukondygnacyjny hol z drewnianymi schodami dwubiegowymi i galerią na wysokości piętra o balaskowych balustradach.
Wskutek licznych adaptacji wnętrza pozbawione są w większości pierwotnego wystroju, zachowała się stolarka okienna i drzwiowa.
Drzwi o dekoracyjnej stolarce, ujęte są drewnianymi obramieniami z ozdobnymi nadprożami.
W pokojach na parterze od strony południowej znajdują się dekoracyjne piece kaflowe o formach renesansowo-barokowych.
Piece znajdują się w rejestrze zabytków (wpis B/177, 1-2 z 22.12.1997).
Willa jest wystawiona na sprzedaż, poniżej wizualizacja, jak może być pięknie, gdy zostanie odrestaurowana:
źródło fotografii:
źródła:
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.
Krzysztof Stefański. Łódzkie wille fabrykanckie.
Przeczytaj jeszcze:
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Państwowego Archiwum w Łodzi oraz Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
oraz strony: Dawna rezydencja Aleksandra Damskiego - Łódź
Wizualizacja ze strony: D77 - Łódź, ul. Drewnowska 77, Tree Development Group Sp. z o.o.
Fot. współczesne Monika Czechowicz
.webp)
