poniedziałek, 3 marca 2014

PIOTRKOWSKA 9

Taryfa domów z 1888 roku wymienia Loebela Sachsa jako właściciela nieruchomości przy Piotrkowskiej 9 (wcześniej właścicielem parceli był tokarz Fryderyk Zechlin, potem jego syn Wilhelm oraz jego żona Julianna podaję za stroną piotrkowska-nr.pl). Podobnie podaje "Kalendarz Łódzki" z 1888 roku, ale jako właściciel wymieniony jest Szymon Sachs (Zaks). 

Taryfa domów "Kalendarz Łódzki", rok 1888.

W roku 1898 "Führer dur Łódź", podaje jako właściciela Loebela Sachsa.

"Führer dur Łódź", 1898.


Loebel (Abel) Sachs był właścicielem murowanego budynku (wybudowanego najprawdopodobniej przez niego na przełomie lat. 70.i 80. XIX wieku w miejsce drewnianego budynku po rodzinie Zechlinów) przez wiele kolejnych lat, od 1899 roku w kalendarzu informacyjno-adresowym "Czas" jako współwłaścicielka posesji wymieniona jest Kępińska, (w latach 1900-1901 Kępiński/Kempiński), od 1902 do 1914 roku Ryfka Kempińska:

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1901.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1902.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.

W taryfie domów umieszczonej w "Czasie", kalendarzu informacyjno-adresowym z 1914 roku wymieniony jest jeszcze Loebel Sachs, razem z Ryfką Kempińską, a taryfa domów z 1920 roku wymienia małżeństwo Mojżesza i Marjem Aronowicz jako właścicieli nieruchomości.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

Na przełomie XIX i XX wieku w budynku przy Piotrkowskiej 9 działał zakład typolitograficzny którego właścicielami byli Hersz i Józef Eliaszon oraz drukarnia Loebla (Abla) Sachsa (Zaksa), później także Biuro Ogłoszeń Kassmana i Zaksa.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.

Miał tu również swoją siedzibę skład wyrobów jedwabnych firmy Dobrzyński&Kossowski.

 "Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1905.

Lodzer Informations und Hause Kelender, 1910.

Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1910.


Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1911.

Kalendarz handlowo-przemysłowy m. Łodzi, rok 1912.

Pod koniec XIX wieku mieściła się tutaj prywatna szkoła czteroklasowa Zofii Libiszowskiej, a przed pierwszą wojną szkoła muzyczna Jakuba Winieckiego (założona w 1856 roku, do ok. 1913 roku miesząca się przy Promenadzie (ulica Spacerowa) dzisiaj al. Kościuszki).

"Rozwój", rok 1898.

"Rozwój", rok 1898.

"Rozwój", rok 1898.
(więcej w baedekerze TUTAJ)

Wspomniany Jakub Winiecki był również prezesem Związku Łódzkich Muzyków zawodowych.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

"Rozwój", rok 1910.

"Rozwój", rok 1910.

"Rozwój", rok 1910.

Na przełomie lat 80. i 90. XIX wieku, w gabinecie na drugim piętrze, przyjmował znany łódzki dentysta Roman Saurer.

Kalendarz Łódzki, rok 1888.

Przewodnik po Łodzi (Führer Durch Łódź), rok 1893.

Roman Saurer pochodził ze Szwajcarii. Studia medyczne kończył w Monachium i Dorparcie. W 1880 roku, po wcześniejszym pobycie w Białymstoku, rozpoczął praktykę w Łodzi. Gabinet Saurera mieścił się początkowo przy Piotrkowskiej 9, później przeniósł się na drugą stronę ulicy Piotrkowskiej: najpierw pracował pod numerem 10, a następnie przy Piotrkowskiej 6.

Lodzer Informations und Hause Kalender, 1910.

Lodzer Informations und Hause Kalender, 1911.


Na początku XX wieku Saurer zainwestował w nieruchomości w Rudzie Pabianickiej, leżącej wtedy poza granicami Łodzi. Wystawił tam kilka willi letniskowych pod wynajem. Każdemu pensjonatowi nadał kobiece imię: "Jadwiga", "Louisa", "Natalia", "Elsa", "Eugenia", "Hygeia" (grecka boginii zdrowia). Willa "Hygeia" zachowała się do dzisiaj i stoi na obecnej ulicy Popioły 34/36 (dawna ulica Czarna Droga). 

Willa "Hygeia", należąca niegdyś do Romana Saurera, Ruda Pabianicka.
Przeczytaj w baedekerze:

Pod koniec XIX wieku przy Piotrkowskiej 9 miał swój gabinet lekarz-akuszer dr. Brzozowski. 

"Rozwój", rok 1898.

"Rozwój", rok 1899.


W okresie międzywojennym przy Piotrkowskiej 9 od frontu, posiadał swój duży i znany magazyn mebli J. Nasielski.
"Głos Poranny", rok 1929.

"Republika", rok 1925.

"Republika", rok 1925.


"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

"Głos Poranny", rok 1933.

"Głos Poranny", rok 1935.


Przez wiele lat prowadził tu znany przez łodzian sklep z obuwiem J. Nowakowski. 

"Rozwój", rok 1913.

"Godzina Polski", rok 1917.

"Rozwój", rok 1918.

"Kalendarz Kościuszkowski", rok 1919.

Sklep Nowakowskiego przetrwał zawieruchę pierwszej wojny światowej, reklamy pojawiają się jeszcze w prasie z lat 30.:
"Rozwój", rok 1931.

... wcześniej, od 1907 roku Michał Kapuściński:

"Rozwój", rok 1907.

Informator Handlowo-przemysłowy, rok 1911.

Informator Handlowo-przemysłowy, rok 1912.

Od 1910 roku przy Piotrkowskiej 9 swoją siedzibę miało Łódzkie Towarzystwo Kredytowe.



W oficynie mieściła się, założona w 1880 roku Fabryka Stempli Kauczukowych Józefa Albersteina.

Informator Handlowo-Przemysłowy m. Łodzi, rok 1909.

Informator Handlowo-Przemysłowy m. Łodzi, rok 1910.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.


Od frontu i w podwórzu mieściło się wiele firm i sklepów, : 

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1911.

"Rozwój", rok 1912.

"Rozwój", rok 1911.

"Gazeta Łódzka", rok 1913.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1911.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1912.

Informator Handlowo-Przemysłowy, rok 1914.

"Rozwój", rok 1914.

"Rozwój", rok 1914.

"Nowy Kurier Łódzki", rok 1916.

"Rozwój", rok 1920.

Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.

"Lodzer Informations und Hause Kelender", 1920.

Kalendarz Informator, rok 1920.

Kalendarz Informator na rok 1922.

Kalendarz Informator, rok 1923.

"Republika", rok 1923.

"Republika", rok 1924.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926. 

"Głos Poranny", rok 1930.

"Głos Poranny", rok 1937.
A gdyby ktoś nudził się wieczorem...

"Głos Poranny", rok 1930.


Piotrkowska 9. Zdjęcie zrobione w czasie okupacji ( inwentaryzacja fotograficzna zabudowy śródmieścia). Widoczne witryny: "Owocarnia" i "Odzież" (fot. ze strony MIASTOGRAF http://miastograf.pl).

"Głos Poranny", rok 1930.

....po II wojnie światowej:

Książka Adresowa 1947.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.

"Dziennik Łódzki", rok 1948.

źródło:
Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński. Ulica Piotrkowska (t. I Spacer pierwszy).
oraz strona: https://piotrkowska-nr.pl/
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
oraz strony MIASTOGRAF http://miastograf.pl

"Rozwój", rok 1910.

Fot. współczesne Monika Czechowicz


"Głos Poranny", rok 1938.

MAPA GOOGLE