2012
2025
Przy ulicy Rewolucji 1905 roku nr 44
(dawna Południowa) Leon Rappaport wybudował secesyjny dom mieszkalny, nazywany
willą z kantorem – tak określa ten dom Piotr Brukalski w opisie dla Towarzystwa
Kredytowego. Jest to rezydencja kupiecka, charakterystyczna dla warstwy ludzi
średnio zamożnych, dość licznej wówczas w Łodzi.
Lodzer Informations und Hause Kalender, 1910.
2012
2025
2025
Przedsiębiorstwo Leona Rappaporta
powstało w ostatnich latach XIX wieku i dysponowało niewielkimi składami
towarowymi. Firma od 1896 roku mieściła się przy ul. Południowej 10.
W 1904 roku Leon Rappaport przeniósł swój kantor i magazyn do nowego, specjalnie wybudowanego budynku mieszkalno-biurowego przy ulicy Południowej (dziś ul. Rewolucji 1905 roku) 44. Firma posiadała oddziały w Warszawie, Aleksandrowie, Toruniu, Katowicach, Szczypiornie, Skalmierzycach, Szczakowej (obecnie północna część Jaworzna w woj. Katowickim), Granicy, Sosnowcu, Wierzbołowie i Grajewie.
Leon Rappaport był członkiem rady Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, współzałożycielem przytułku dla kalek i paralityków, członkiem komitetu budowy szpitala dla umysłowo chorych Żydów.
W 1904 roku Leon Rappaport przeniósł swój kantor i magazyn do nowego, specjalnie wybudowanego budynku mieszkalno-biurowego przy ulicy Południowej (dziś ul. Rewolucji 1905 roku) 44. Firma posiadała oddziały w Warszawie, Aleksandrowie, Toruniu, Katowicach, Szczypiornie, Skalmierzycach, Szczakowej (obecnie północna część Jaworzna w woj. Katowickim), Granicy, Sosnowcu, Wierzbołowie i Grajewie.
Leon Rappaport był członkiem rady Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, współzałożycielem przytułku dla kalek i paralityków, członkiem komitetu budowy szpitala dla umysłowo chorych Żydów.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.
2025
2 lutego 1904 roku Leon Rappaport na
publicznej licytacji nabył plac przy ulicy Południowej 44-46, i przystąpił do
rozbudowy zakładu. Tereny te były dawnymi ogrodami leżącymi po wschodniej
stronie osady sukienniczej „Nowe Miasto”. Wytyczono je w kwartale ograniczonym
ulicami: Kilińskiego (d. Widzewska), Sterlinga (d. Nowotargowa), Rewolucji 1905
roku (d. Południowa) i Pomorską. Były to osobno położone dość rozległe tereny
przeznaczone na ogrody dla osadników (tkaczy, przędzalników, postrzygaczy,
farbiarzy, itp.), celem zapewnienia im pewnej samowystarczalności w zakresie
podstawowych produktów spożywczych. Ogrodów razem było 202. Z czasem zamieniono
je jednak na tereny budowlane, i w latach 1904-1905 w większości były już
zabudowane. Parcele przy ul. Południowej 44-46 należały do Starka i
Jasińskiego.
"Republika", rok 1925.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.
2025
Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
"Głos Polski", rok 1928.
2012
2025
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
Rappaport wybudował w
południowo-wschodniej części od ulicy, budynek mieszkalno-biurowy z wieżą,
połączony z oficyną na planie litery L, a w głębi posesji przedsiębiorstwo
handlowo-transportowe, z rzędami parterowych magazynów, wozowni i stajni.
Składy towarowe domu handlowego Leon Rappaport i spółka. Widok z początku XX wieku.
2012
2025
Budynek miał przeznaczenie
rezydencjonalne i biurowo-administracyjne, pierwsze piętro było mieszkaniem
właściciela, a drugie piętro, pierwotnie mansardowe (później przebudowane) –
pokojami dla domowników.
2012
2025
Oficyna miała przeznaczenie gospodarcze,
posiadała łazienki, urządzenia higieniczne, kuchnie i służbówki. Na parterze
mieścił się kantor firmowy.
"Głos Polski", rok 1919.
2012
2025
Leon Rappaport zmarł 26 listopada 1909
roku w wieku 61 lat i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej.
Grobowiec rodziny Rappaportów na cmentarzu przy ulicy Brackiej.
Rappaport był żonaty z Reginą Hentschel i miał synów: Maurycego Władysława (adwokata przysięgłego), Józefa (kupca) oraz córki: Olgę, żonę Hieronima Fajansa, Marię, żonę Edwarda Fajansa, i Stefanię, żonę Mieczysława Kaufmana. W grobie rodzinnym spoczywają żona Regina i syn Maurycy Władysław.
W latach 1916-1920 właściciele zaciągnęli
pożyczkę w Banku Handlowym w Łodzi i w bankach zagranicznych, ale niestety
zbankrutowali. Budynek wielokrotnie zmieniał właścicieli, m.in. od 16 stycznia
1920 roku było nim Warszawskie Towarzystwo Żeglugi i Handlu, od 1933 roku
Towarzystwo Kredytowe miasta Łodzi.
"Rozwój", rok 1910.
Rappaport był żonaty z Reginą Hentschel i miał synów: Maurycego Władysława (adwokata przysięgłego), Józefa (kupca) oraz córki: Olgę, żonę Hieronima Fajansa, Marię, żonę Edwarda Fajansa, i Stefanię, żonę Mieczysława Kaufmana. W grobie rodzinnym spoczywają żona Regina i syn Maurycy Władysław.
Syn Władysław przejął zakład po ojcu, znacznie go przebudowując. Gdy zmarł
31 marca 1916 roku, spadkobiercami majątku zostali: brat Józef i dwie siostry
Stefania Kaufman i Maria Fajans.
Informator adresowy m. Łodzi, rok 1920.
W latach trzydziestych ówcześni
właściciele Rywen Bratsztein i Gołda Szyper przerobili poddasze nad pierwszym
piętrem budynku mieszkalnego, nadbudowując drugie piętro.
Od 1 marca 1945 roku, przez bardzo wiele
lat budynek dzierżawiło Przedsiębiorstwo Surowców Wtórnych, wprowadzając duże
zmiany we wnętrzu, budując ścianki działowe i przepierzenia.
2012
2012
2025
Brama wjazdowa ma też secesyjną kratę.
2025
Na fasadzie południowej dwa prostokątne
balkony, z kwiatowymi sterczynami w narożnikach. Ściana balkonu na pierwszym
piętrze ozdobiona jest reliefem o tematyce związanej z transportem i
działalnością firmy. Po środku uskrzydlony płaz z inicjałami LR.
2012
2025
Dekoracyjny
sztukatorski fryz pod oknami drugiego piętra uformowany z liści i owoców
ananasa, a także szyszek i gałęzi drzew iglastych. Okna prostokątne
przedzielone szczeblinami, a w nich nadświetla dwunastopolowe. Od południowego
zachodu do frontowego budynku przylega, usytuowana asymetrycznie, zróżnicowana
kształtem i skalą, dwukondygnacyjna klatka schodowa.
2012
2025
W tej części zaprojektowano
asymetrycznie dwa wejścia: od ulicy, i od podwórza. Wejście od ulicy prowadzi
przez portal. Nad wejściem główki zwierzęce i nerkowate okno. Portal akcentują
dwie kolumny, których kapitele zdobią liście i owoce dębu.
2012
2025
Nad portalem okno,
zamknięte łukiem podkowiastym. W narożniku elewacji maska kobieca.
2012
2025
Wejście, po
ośmiu schodach marmurowych prowadzi do przedsionka, zdobionego po bokach
przyściennymi kolumnami, których bazy i kapitele mają dekorację roślinną. W
kapitelach wśród roślin trzy główki zwierzęce. Drugie wejście prowadzi od
strony zachodniej – od podwórza, przez portyk, też do przedsionka. Głowice
kolumn zdobią sztukaterie w formie liści i kwiatów kasztanowca.
2012
2025
W zachodniej ścianie wieża, z
interesującym oknem, dekorowanym liśćmi i kwiatami słonecznika. W szczycie
wieży trójdzielne okno o opływowych kształtach, a pod okapem i wokół okna
dekoracja sztukatorska z motywami igieł i szyszek sosny. Wieżyczka pokryta
dachem naczółkowym.
2012
Na zachodniej elewacji występują
płaszczyzny geometryczne z motywami roślinnymi w postaci krzewu i kasztanowca -
z liśćmi i pąkami.
2025
Z przedsionka na piętro prowadzi
dwubiegowa klatka schodowa z dekoracją o motywach roślinnych; wsporniki schodów
ozdobione są słonecznikami. Z przedsionka też możemy wejść do parterowych
pomieszczeń, w których ongiś mieścił się kantor – sala manipulacyjna, z długą
ladą. Obok cztery pokoje biurowe, dostępne z sali i skomunikowane ze sobą. W
części wschodniej hall, a w przedłużeniu korytarz, prowadzący do oficyny z
łazienką i urządzeniami higienicznymi, oraz dwa pokoje również z funkcją biura
związane.
Piętro jest reprezentacyjne, z
przedsionkiem i ogrodem zimowym, dostępne bezpośrednio i z klatki schodowej.
Zachowała się bogata dekoracja przedpokoju i pokoju zimowego. W pokoju zimowym
ornament tworzą gałązki i liście kasztanowca. Większe pokoje znajdują się od
południa, czyli od ulicy, a mniejsze od północy, skomunikowane z oficyną. W
pokojach zachowały się skromne dekoracje o falistych liniach. Mieszkania na
drugim piętrze, w dawnej mansardzie, o podobnym układzie, ale bez dekoracyjnego
wystroju.
Zachowały się niektóre drzwi o
kształtach opływowych, z dekoracją o motywach roślinnych. Klamki i okucia
drzwiowe są nowe, ale odtworzone w secesyjnym kształcie. Stylowe piece,
niestety, nie zachowały się. Zachowały się natomiast cztery kaloryfery z
motywami secesyjnymi, z których dwa widoczne są na parterze, przy wejściu na klatkę
schodową.”
Informator m. Łodzi, rok 1920.
źródła:
Stanisław Łukawski, „Łódzka secesja".
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Odział w Łodzi, „ZORA”, Łódź 1997.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
Stanisław Łukawski, „Łódzka secesja".
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Odział w Łodzi, „ZORA”, Łódź 1997.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
2012
2025
W budynku miała swoją siedzibę Wschód-Zachód Szkoła Wyższa im. Henryka Jóźwiaka w Łodzi (dawniej
"Wschód-Zachód" Wyższa Szkoła Humanistyczna w Łodzi) - Uczelnia
niepubliczna
założona w maju 2006 roku. Twórcą
uczelni był Henryk
Jóźwiak
(1946–2008), muzyk,
wieloletni wykładowca Akademii
Muzycznej w Poznaniu.
Uczelnia kontynuowała tradycje prowadzonej od roku 1997 przez
założyciela działalności edukacyjnej na poziomie szkolnictwa średniego.
2025
2025
Obecnie na terenie posesji mieszczą się pomieszczenia biurowe Rappa Port oraz centrum fitnesu "fitfabric".
2025
Fot. z lat 2012 i 2025 Monika CzechowiczFot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
