sobota, 1 marca 2014

ŁÓDŹ - CURRICULUM VITAE (lata 1900-1910)

Curriculum vitae (z łacińskiego bieg życia, przebieg życia) -  daty z życia Łodzi - sukcesywnie i... subiektywnie uzupełniane, czyli wszystko po kolei...



1900
- Umiera Izrael Poznański.  CZYTAJ
   CZYTAJ
   CZYTAJ
   CZYTAJ

- Oddanie do użytku budynku Ochronki dla Dziewcząt Wyznania Mojżeszowego. CZYTAJ

- Łódź liczy 92.286 mieszkańców stałych (283.206 ogółem stałych i niestałych), czyli ok. 300 tysięcy.
1901
-  Otwarcie przy ulicy Piotrkowskiej 15 „Theatre Optique Parisien” (właściciel i dyrektor Mani Hendlisz). CZYTAJ

- Uruchomienie tramwajów elektrycznych podmiejskich Łódzkiej Wąskotorowej Elektrycznej Kolei Dojazdowej z Łodzi do Pabianic.

- Uruchomienie tramwajów elektrycznych podmiejskiej Łódzkiej Wąskotorowej Elektrycznej Kolei Dojazdowej z Łodzi do Zgierza.
- Powstanie Kartelu Przędzalni Bawełnianych (z przerwami działał do 1904 roku).

- Zakupienie przez braci Krzemińskich projektora filmowego typu "Braci Pathe" oraz założenie „Teatru Żywych Fotografii” przy Nowym Rynku 4. CZYTAJ

 -Rozpoczęcie budowy największego kościoła katolickiego w Łodzi (pw. św. Stanisława Kostki), który w 1920 roku zostanie podniesiony do godności katedry, zaś w 1992 uznany archikatedrą. CZYTAJ

– Otwarcie przez Fryderyka Sellina Teatru Wielkiego na 1250 miejsc przy ulicy Legionów 14 (spłonął w 1920 roku). CZYTAJ i CZYTAJ 

- Oddanie do użytku nowoczesnej rzeźni miejskiej przy ulicy Inżynierskiej 1. CZYTAJ

- Zorganizowanie przez Henryka Malcera 50-osobowej orkiestry symfonicznej (działała przy Łódzkim Towarzystwie Muzycznym, założonym w 1899 roku).
1902
- Oddanie do użytku pierwszej na terenie zaboru rosyjskiego międzymiastowej linii telefonicznej łączącej Łódź z Warszawą.

- Linia kolejowa Kolei Kaliskiej z Warszawy do Kalisza przez Łódź.

- W podłódzkiej Kochanówce powstaje Szpital Psychiatryczno-Neurologiczny przy ulicy Aleksandrowskiej 159 (organizator dr med. Karol Jonscher, patronat – Łódzkie Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności).  CZYTAJ

- Powstanie Towarzystwa Śpiewaczego „Organ”  na Widzewie (założyciele: Franciszek Ciupiński, Wojciech Kowalczyk, Wincenty   Rybicki).

-  Ukazanie się pierwszego numeru dziennika „Neue Lodzer Zeitung”. CZYTAJ

- Uruchomienie linii Kolei Kaliskiej Warszawa-Łódź-Kalisz (początkowo, tak jak w Rosji, szerokość torów wynosiła 1.524 mm, podczas I wojny światowej zmieniono ją na standard europejski wynoszący 1.423 mm).

- Pojawienie się w Łodzi nowych tablic z nazwami ulic.
- Powstanie Łódzkich Zakładów Przemysłu Spirytusowego (późniejszy „POLMOS”). CZYTAJ

- Sprowadzenie do drukarni Jana Petersilgego pierwszej w Łodzi maszyny rotacyjnej przeznaczonej do druku gazet. CZYTAJ

- Udostępnienie publiczności Ogrodu Miejskiego przy ulicy Dzielnej (od 1918 roku park im. Stanisława Staszica). CZYTAJ

- Utworzenie Orkiestry Fabryki I.K. Poznańskiego.
1903
- Gmach przy ulicy Tuwima (Przejazd) staje się siedzibą Poczty Głównej.   CZYTAJ

- Architekt Gustaw Landau – Gutenberg zaprojektował i wybudował secesyjną willę fabrykanta Rudolfa Kindermana, która dziś służy za siedzibę Państwowej Galerii Sztuki (Wólczańska 31/33). CZYTAJ

- Powstanie dworca Łódź Kaliska. CZYTAJ

- Powstanie niemieckiego Towarzystwa Śpiewaczego „Danysz” (siedziba – ulica Orla 23).

- Zatwierdzenie przez Ministra Spraw Wewnętrznych w Petersburgu statutu Polskiego Towarzystwa Teatralnego (pierwsza w Królestwie Polskim organizacja wspierająca działalność teatralną).

- Uruchomienie iluzjonu przy ulicy Głównej 1.

- Założenie Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Teatralnego (prezes Emil Geyer).

- Powstanie Szkoły Muzycznej Nauma Podkaminera (Ulica Konstantynowska 31a, od 1906 ulica Zawadzka 6), szkoła istniała do roku 1914.

- Utworzenie Cechu Fryzjerów.
1904
- Oddanie  przy ul. Wólczańskiej – synagogi "Litwaków", wybudowanej w latach 1899-1904, według projektu Gustawa Landau-Gutentegera; zniszczona w listopadzie 1939 roku przez Niemców. CZYTAJ

- Rozpoczęto zakładanie w centrum podziemnych rur kanalizacyjnych, którymi odprowadzano wody z rynsztoków poza miasto. CZYTAJ i CZYTAJ

- Koncerty w Łodzi: Ignacego Paderewskiego i Karola Rubinsteina. CZYTAJ

- Powstanie Łódzkiego Związku Eksportowego.

- Demonstracja pod hasłem „Chcemy pracy – robót publicznych”.

- Pierwsza w Łodzi wystawa fotograficzna Amatorów w salonie Artystycznym Zygmunta Bartkiewicza.

- Powstanie dwuletniej Miejskiej Szkoły Handlowej przy ulicy Drewnowskiej.

- Powstanie szkoły Józefa Radwańskiego (jedna z pierwszych szkół, w której oficjalnie wykładano w języku polskim – obecnie II LO im. Gabriela Narutowicza).

- Powstanie pierwszej łódzkiej fabryki gramofonów przy ulicy Spacerowej 3 (właściciel J. Amstel).

- Powstanie Towarzystwa Akcyjnego „Grand-Hotel”. CZYTAJ

- Powstanie Towarzystwa Opieki nad Dzieckiem „Kropla Mleka”. CZYTAJ i CZYTAJ
1905
22-24 czerwca – strajk włókniarzy (przeobraził się w dwudniowe starcia, w efekcie których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób, pierwsze   w Imperium Rosyjskim powstanie zbrojne robotników). CZYTAJ

- Wybuch strajku szkolnego.

- Krwawe walki robotników na barykadach doprowadziły do nadania przez carskie władze pewnych praw Polakom, m. in. możliwość zakładania polskojęzycznych szkół średnich.

- Mobilizacja związana z wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej (przymusowe wyjazdy na front wielu łódzkich lekarzy).

- Wprowadzenie w Łodzi i powiecie łódzkim stanu wojennego.
- Powstanie narodowego Związku Robotniczego.

- Przełom października i listopada – początek długotrwałych strajków w przemyśle łódzkim. CZYTAJ

- Z fundacji małżeństwa Edwarda i Matyldy Herbstów uruchomienie jednego z najnowocześniejszych na terenie zaboru rosyjskiego wielodziałowego pediatrycznego szpitala im. Anny Marii przy ulicy Rokicińskiej 11. CZYTAJ 

- Powstanie Gniazda Łódź 1 Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. 

- Powołanie, z inicjatywy łódzkiej inteligencji, Towarzystwa Krzewienia Oświaty.

- Ukazanie się pierwszego numeru „Robotnika Polskiego” (organ łódzkiej organizacji NZR).

- Rozpoczęcie budowy gmachu Rosyjskiego Banku Państwa przy ulicy Spacerowej 14. CZYTAJ

- Powstanie Towarzystwa Popierania Szkół Średnich „Uczelnia”.

- Urodził się w Łodzi Władysław Hańcza. Naprawdę nazywał się Władysław Tosik.

- Oddanie na Zarzewiu neoromańskiego kościoła katolickiego pw. św. Anny, wybudowanego w latach 1904-1905 według projektu Pawła Rübensahma (przy współudziale Henryka Femenbacha).

- Założenie Oddziału Łódzkiego Związku Robotników i Robotnic Przemysłu Metalowego.

- Juliusz Kindermann buduje nową tkalni, elektrowni, farbiarni i wykańczalni. CZYTAJ

- Łódź liczy 117.341 mieszkańców
1906
- Początek budowy elektrowni przy ulicy Targowej 1, przez niemieckie Towarzystwo Elektryczne. CZYTAJ

- Powstanie Komitetu Organizacyjnego polskiej męskiej szkoły średniej w Łodzi pod przewodnictwem Ludwika Frankowskiego.

- Z wyroku sądu polowego zostaje straconych 5 robotników, uczestników antyrosyjskiego powstania łódzkiego.

- Rozpoczęcie pierwszego roku szkolnego w Gimnazjum Polskim w Łodzi.

- Oddanie przy ul. Franciszkańskiej mariawickiego kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu, wybudowanego według projektu Franciszka Chełmińskiego. CZYTAJ

- Powołanie Niemieckiej Partii Konstytucyjno-Liberalnej (członkowie – „Polacy mówiący po niemiecku”). CZYTAJ

- Ukazanie się pierwszego numeru nielegalnego czasopisma „Naprzód” (przeznaczone dla robotników narodowości niemieckiej).

- Wydanie przez władze przepisów o zakresie działania związków zawodowych oraz zasadach ich rejestracji.

- Powstanie Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich w Łodzi i powiecie łódzkim.

- Otwarcie pierwszego polskiego gimnazjum męskiego (obecnie I LO im. Mikołaja Kopernika). CZYTAJ

- Krwawa walka z kozakami stoczona przez bojowców łódzkiej organizacji PPS na polach w pobliżu wsi Bełdów pod Łodzią.

- Uruchomienie w tkalni przy ulicy Wólczańskiej 38 pierwszego silnika niskiego napięcia o mocy 7 kW.

- Przeprowadzenie przez władze carskie inkorporacji nowych terenów, przyłączenie do Łodzi całkowicie lub częściowo miejscowości: Brusa, Dąbrówki Małej, Chojen-Kolonii, Dołów, Karolewa, osady Rokicie Nowe, Rokicie Stare i Żubardzia.

- Akcja bojówki PPS na pociąg z pocztą w Rogowie pod Łodzią (akcją kierował Józef Montwiłł-Mirecki).

- Początek wielkiego lokautu tzw. lokautu łódzkiego, podczas którego bez pracy pozostawało 30 tys. ludzi (zamknięcie siedmiu największych fabryk łódzkich). CZYTAJ

- Powołanie Hilfsverein Deutscher Reichsangehoriger (Stowarzyszenie Pomocy Obywateli Rzeszy Niemieckiej).

- Powstanie Miejskiego Szpitala Zakaźnego przy ulicy Łąkowej.

- Powołanie Uniwersytetu Powszechnego przy Towarzystwie Krzewienia Oświaty.

- Powstaje firma włókiennicza Emila Haeblera. CZYTAJ

- Powstanie Stowarzyszenia Spożywczego Pracowników Towarzystwa Akcyjnego I. K. Poznańskiego „Rola” (siedziba – ul. Ogrodowa 26).

- Powstanie Szkoły Muzycznej, utworzonej z prowadzonych od 1903 roku przez Marię Bojanowską kursów fortepianowych.

- Włączenie Zdrowia w granice administracyjne Łodzi.
1907
- Wielka powódź w Łodzi.

- Powstanie teatru kabaretowego Urania, zbudowanego przez Teodora Junoda, ojca znanego aktora filmowego z okresu międzywojennego, Eugeniusza Bodo.  CZYTAJ i CZYTAJ

- uruchomienie elektrowni przy ulicy Targowej (Początki powszechnej sieci elektrycznej w mieście (głównie w przemyśle).  CZYTAJ

- Otwarcie przez Mani Hendlisza (pradziadek Jana Jakuba Kolskiego) kina Theatre Optic Parisien przy ul. Piotrkowskiej 15. CZYTAJ

- Powstanie „Gniazda Łódzkiego” Towarzystwa Opieki nad Dziećmi.

- Założenie Związku Zawodowego Pracowników i Pracownic Igły.

- Powstanie  Łódzkiego Niemieckiego Stowarzyszenia Popierania Oświaty (siedziba – ul. J. Kilińskiego 243).

- Otwarcie przy ulicy Widzewskiej 146 Pierwszej Wypożyczalni Książek dla Dorosłych Towarzystwa Krzewienia Oświaty. CZYTAJ

- Założenie Łódzkiego Towarzystwa Gimnastycznego „Achilles”.

- Pierwszy koncert Orkiestry Symfonicznej Towarzystwa Dramatyczno-Muzycznego „Hazomir” w Helenowie (dyrektor Naum Podkaminer).

- Powstanie Żydowskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Arfa”.

- Uchwała o zaprzestaniu trwających od tygodni walk bratobójczych.

- Otwarcie teatru „Illusion”. CZYTAJ

- Rozpoczęcie projekcji filmowych w sali Filharmonii przy ulicy Dzielnej 18. CZYTAJ

- Otwarcie przy ulicy Widzewskiej 36 Szkoły Śpiewu Marii Wilkoszewskiej.

- Otwarcie dwóch pierwszych sklepów spółdzielczych (przy ul. Gdańskiej i Piotrkowskiej).

- Powstanie Łódzkiego Komitetu do Walki z Rakiem.

- Powstanie Stowarzyszenia Właścicieli Drukarń i Litografii miasta Łodzi (siedziba – ul. Przejazd 8).

- Powstanie Towarzystwa Opieki nad dziećmi Wyznania Mojżeszowego. CZYTAJ i CZYTAJ

- Powstanie Towarzystwa Zawodowego Przemysłu Piwowarskiego w Łodzi (ul. Zachodnia 70).

- Ukazanie się pierwszego druku żydowskiego – popularnej broszury o Palestynie (wydawca – księgarnia „Pedagog”).

- Otwarcie przy ul. Piotrkowskiej 117, zorganizowanej przez rodzinę Stebelskich biblioteki pod patronatem Polskiej Macierzy Szkolnej (zbiory uległy niemal całkowitemu zniszczeniu w listopadzie 1914 roku).
1908
- Gościnne występy w Teatrze Wielkim słynnej tancerki, reformatorki tańca scenicznego Isadory Duncan  CZYTAJ TUTAJ

- Zatwierdzenie statutu założonego w styczniu 1908 roku Łódzkiego Klubu Piłkarskiego „Wiktoria” (Lodzer Fussball Club „Victoria”).

- Otwarcie kina „Theatre Moderne” przy Hotelu Grand. CZYTAJ
- Powstanie Towarzystwa Akcyjnego Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych.
- Otwarcie Niemieckiego Reformowanego Gimnazjum. CZYTAJ

- Projekcja filmu o tematyce łódzkiej „Wielki pożar fabryki Zilkego z udziałem wszystkich oddziałów straży ogniowej ochotniczej Scheiblera, Poznańskiego, Leonarda, jak również miejskiej” w kinematografie „The Bio-Express”.

- Oddanie do użytku w Szpitalu „Kochanówka” im. dr Karola Jonschera pawilonu dla chorych psychicznie mężczyzn. CZYTAJ

- Objęcie Sceny Polskiej przez Aleksandra Zelwerowicza. CZYTAJ

- Powstanie Towarzystwa Pomocy Ubogim i Chorym Żydom miasta Łodzi „Linas Hacedek”.

- Powstaje gmach Narodowego Banku Polskiego, wg projektu Dawida Landego   (al. Kościuszki 14, dawniej Spacerowa)  CZYTAJ

- Powstanie  Łódzkiego Klubu Sportowego pod nazwą Łodzianka.

- Zainstalowanie pierwszego elektrycznego oświetlenia ulic i placów (pierwsze elektryczne oświetlenie ulic i Rynku Nowego Miasta, gazowe istniało od 1867 roku).

- Uruchomienie kina Odeon przy ul. Przejazd (obecnie ulica Tuwima), od 1929 roku kino Gdynia. CZYTAJ i CZYTAJ

- Rozpoczęcie budowy kościoła przez Łódzkie Towarzystwo Baptystów na rogu ulic Rzgowskiej i Janka Krasickiego.

- Przyłączenie do Łodzi części wsi Doły (z kompleksem cmentarzy, katolickim, ewangelickim i prawosławnym). CZYTAJ i CZYTAJ
- Założenie Łódzkiego Klubu Sportowego (ŁKS).
1909
- Rozpoczęcie budowy świątyni ewangelicko – augsburskiej pw. św. Mateusza w stylu neoromańskim. Wspaniała akustyka wnętrza i sławne organy sprawiają, że obiekt ten często jest miejscem koncertów organowych i symfonicznych.

- Powstanie Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami.

- Powstanie prywatnej Kliniki Chorób Skórno-Wenerycznych przy ul. Wólczańskiej 36.

- Uruchomienie przez mieszkańców Brzezin: Lejbusa Fuchsa i Wolfa Rosena pasażerskiego ruchu samochodowego na trasie Brzeziny-Nowosolna-Łódź. 

- Założenie Szkoły Muzycznej Jakuba Winickiego.

- Założenie Szkoły Rysunków, malarstwa i Rzeźby przy ul. Nawrot 8 (właściciel i kierownik Jerzy Leman).

- Wiliam H. Lindley finalizuje umowę z 1901 roku i przedstawia projekt wodociągów i kanalizacji dla miasta. Realizację projektu rozpoczęto jednak dopiero w roku 1925 roku, a ukończono 20 lat później. CZYTAJ

- Powołanie łódzkiego oddziału ( Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (poprzednika PTTK)

- Zorganizowanie przez łodzianina Wojciecha Wojnę w szkole, którą ukończył, pierwszej w Łodzi i najprawdopodobniej pierwszej na ziemiach polskich, modelarni lotniczej.

- Otwarcie Teatru Polskiego w dawnych magazynach Towarzystwa Transportowego przy ul. Cegielnianej 63 (obecnie Teatr im. Stefana   Jaracza przy ul. Jaracza 27) CZYTAJ
1910
- Powstaje Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego na  Widzewie, którego kontynuatorem (od 1922 roku) jest Robotnicze Towarzystwo Sportowe Widzew Łódź (obecnie Klub Sportowy Widzew Łódź SA). 

-  Powstaje Łódzkie Towarzystwo Entomologiczne.

- Uruchomienie trzech nowych podmiejskich linii tramwajowych do Aleksandrowa i Konstantynowa i Rudy Pabianickiej. CZYTAJ

- Erygowanie parafii przy kościele św. Józefa (ul. Ogrodowa 22). CZYTAJ

- Zatwierdzenie ustawy Towarzystwa Muzeum Nauki i Sztuki (ul. Zielona 8).

- Założenie Radogoskiego Towarzystwa Sportowego (ul. Zgierska 150).

- Powstanie Łódzkiego Stowarzyszenia Atletów.

- Budowa Hotelu „Palast” przy ul. Dzielnej 36. CZYTAJ

- Otwarcie pierwszej w Łodzi Przychodni Przeciwgruźliczej. CZYTAJ

- Pojawienie się w Łodzi pierwszych filmów seryjnych z jednym aktorem w głównej roli ( były to obrazy z Maksem Linderem).

- Rozpoczęcie działalności drugiej w Łodzi Stałej Sceny Polskiej – Teatru Popularnego Andrzeja Mielewskiego.

- Uruchomienie Pogotowia Nocnego Linas Hacedek przy Towarzystwie Pomocy Ubogim Żydom w Łodzi (ul. Zachodnia 62).

- Uruchomienie w odbudowanym budynku teatru „Victoria” toru wrotkowego „Victoria Skating Palast”.

- Założenie szkoły dla głuchoniemych przy Łódzkim Towarzystwie Niesienia Pomocy Głuchoniemym „Ezras-Hmim” (ul. Zielona 23).

- Założenie Towarzystwa Muzycznego im. Fryderyka Chopina (ul. Piotrkowska 92).


źródła:
Grażyna Kobojek. Łódź – Kalendarium XX wieku.
Wacław Pawlak. Na łódzkim bruku.
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga Fabryk Łodzi.
Wacław Pawlak. W rytmie fabrycznych syren.
Marek Budziarek, Leszek Skrzydło, Marek Szukalak. Łódź nasze miasto.