poniedziałek, 1 czerwca 2020

Dzień Dziecka - wizerunki małych łodzian z przełomu XIX/XX wieku.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego „A. Piotrowski” w Łodzi przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności), przedstawiająca chłopca z zabawkową bronią palną, starszą dziewczynę z lalką w ręku i młodszą siedzącą na stoliku. W tle znajduje się tapeta imitująca naturalny pejzaż. Zakład fotograficzny przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności), został założony w 1893 roku. Należał do rodziny Piotrowiczów i skoligaconej z nimi, poprzez małżeństwo Marii Piotrowicz i Antoniego Piotrowskiego, rodziny Piotrowskich. W obrębie tych rodzin zakład często zmieniał właścicieli. Funkcjonował w latach 1893-1939, a fotografie w nim wykonane były sygnowane w następujący sposób “A. Piotrowski”, “Piotrowski”, “S. Piotrowicz”. Zakład nagrodzony medalami w Rosji, Francji, Austrii ,a także wieloma Krzyżami Zasługi. Budynek w którym mieścił się zakład fotograficzny powstał w 1880 roku, według wskazówek Dominika Zonera jednego z pierwszych łódzkich fotografów. Zbudowana kamienica posiadała na poziomie III piętra oszkloną altanę stojącą na wykuszu poza bryłą. Altana ta przeznaczona na atelier dawała niezwykle dużo światła niezbędnego w pracy fotografa. Zakład miał filie przy ulicy Piotrkowskiej 95.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego "A. Piotrowski" w Łodzi, znajdującym się przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności), przedstawiająca dziecko przytrzymywane sznurkiem w pozycji siedzącej na fotelu przykrytym ozdobna tkaniną. Z adnotacji na odwrocie fotografii wynika, że jest to Stefan Pudpełski.

Fotografia wykonana w atelier zakładu fotograficznego "A. Piotrowski" w Łodzi, mieszczącego się przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności).Przedstawia dziewczynkę w ciemnej sukience z dużym koronkowym, białym kołnierzykiem stojącą przy stoliku i trzymającą w rękach książkę. Dziewczynka ma włosy związane w dwie kitki z ciemnymi kokardkami. Za nią znajduje się malowane tło.

Fotografia wykonana w atelier zakładu fotograficznego „B. Szmuklarowski” w Zduńskiej Woli. Przedstawia dwie dziewczynki w białych sukienkach. Młodsza siedzi na ozdobnym krześle, starsza obejmuje ją, stojąc obok. W tle widoczna namalowana na płótnie kotara.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego "B. Wilkoszewski" w Łodzi, przedstawiająca małego chłopca w stroju odświętnym siedzącego najprawdopodobniej na stoliku. Fotografia została wykonana przed 1914 rokiem. Na rewersie ozdobny druk reklamowy. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (ur. 1847- zm. 1901) był znanym łódzkim fotografem. Urodził się w Szczekocinach w powiecie wieluńskim. W 1878 roku wraz z Józefem Grodzickim prowadził zakład fotograficzny w Kielcach pod nazwą "Fotografowie warszawscy Wilkoszewski i Grodzicki". W 1887 roku przybył do Łodzi, a 19 lutego następnego roku otworzył własne atelier fotograficzne w willi „Trianon” w pasażu Meyera 5 (ob. ulica Moniuszki). Po dwóch tygodniach reporter gazety odwiedził jego lokal oglądając "aparaty najnowszego systemu i matowe zdjęcia" napisał też, że zakład należy do "pierwszorzędnych artystycznych pracowni". Intensywna reklama w miejscowej prasie, powtarzana w kilkudniowych odstępach, podkreślająca nowoczesność stosowanych technik, wytworny lokal w domu przy prywatnej ekskluzywnej ulicy pomagała Wilkoszewskiemu pozyskać zamożnych klientów. Urządził swój zakład na europejskim poziomie, odbiegającym położeniem i wyposażeniem od pozostałych miejscowych firm. Filia (zakład fotograficzny „Murillo”) znajdowała się przy Nowym Rynku 2 (ob. Plac Wolności). Reklamował się w następujący sposób: "Zakład fotograficzny B. Wilkoszewskiego w Łodzi. Urządzony elegancko. Zdjęcia sposobem momentalnym. Wykończenie artystyczne. Aparaty najnowsze. Portrety różnej wielkości. Koloruje olejno. Zdejmuje wszelkiego rodzaju widoki. Ceny dla wszystkich przystępne". Był wykonawcą licznych zdjęć ulic miasta, reprezentacyjnych budynków Łodzi między innymi: fabryki, rezydencje, budynki użyteczności publicznej itp., co chętnie odnotowywała miejscowa prasa. Większość jego widoków Łodzi znana jest z reprodukcji na kartach pocztowych drukowanych od około 1896 roku do 1914 roku. Wilkoszewski był również pionierem fotografii sportowej: w 1891 roku wykonał zdjęcia zawodów cyklistów aparatem rewolwerowym z 12 kliszami. Wydał liczne albumy ze zdjęciami, między innymi „Widoki m. Łodzi” i album z wystawy przemysłowej, na której miał własne stoisko, pod tytułem „Pierwsza Wystawa Przemysłowa 1895 r.”. W 1900 roku nie mogąc sprostać wzrastającej konkurencji ze strony istniejących już 11 zakładów wykonujących zdjęcia, planował nabyć drukarnię. Poza pracą fotografa Wilkoszewski zajmował się również działalnością społeczną i kulturalną. Był współzałożycielem Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” i członkiem Towarzystwa Cyklistów. W swoim zakładzie urządzał liczne wystawy artystyczne i koncerty. Zmarł nagle na atak serca 11 czerwca 1901roku, podczas gry w wista w „Grand Hotelu”. Pochowany został na części katolickiej Starego Cmentarza przy ulicy Ogrodowej w Łodzi.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego "H. Petri" w Łodzi, przedstawiająca siedzące na krzesełku dziecko w białym ubranku. Na rewersie fotografii ozdobny druk reklamowy. Zakład fotograficzny “H. Petri” funkcjonował w kamienicy przy ulicy Piotrkowskiej 46. Jego właścicielem był urodzony w Berlinie Herman Adolf Petri, którego wspólnikiem został Władysław Hauser-Majewski. Zakład powstał na początku XX wieku i funkcjonował do lat 30. XX wieku. Był to jeden z największych i najbardziej reprezentacyjnych zakładów w mieście.

Fotografia wykonana w atelier zakładu fotograficznego "J. Nowikow" w Łodzi, przedstawia małą dziewczynkę w białej sukience, stojącą na ozdobnym fotelu. Zakład fotograficzny "Nowikow i Ska" lub "J. Nowikow & Co, wykonujący fotografie przy świetle elektrycznym” został otworzony przy Piotrkowskiej 147 w wrześniu 1911 roku. Właścicielem był doświadczony fotograf Iwan Nowikow, który na początku XX wieku był współwłaścicielem razem z Szadke zakładu fotograficznego przy Promenadzie 27 (od 1917 aleja Kościuszki). W latach 1914 - 1917 reklamował się jako "Kunstportretmaler" pracujący w lokalu przy Piotrkowskiej 32, a w 1920 roku pisał, że jest właścicielem "specjalnej pracowni portretów z każdej fotografii po cenach przystępnych".

Fotografia portretowa w owalu, przedstawiająca czwórkę dzieci: dwie dziewczynki, chłopca oraz około roczne dziecko. Dziewczynki i siedzące na ozdobnym stoliku dziecko ubrane w białe sukienki. Chłopiec w ciemnym garniturze. Wykonana na przełomie XIX i XX wieku w atelier zakładu fotograficznego "J. Tyraspolski" mieszczącego się w Warszawie przy ulicy Mazowieckiej 12. Jakub Tyraspolski od 1894 roku prowadził zakład w Odessie na ulicy Moskiewskiej. Dnia 21 kwietnia 1899 roku złożył podanie jako "Nadworny fotograf wyróżniony nagrodą Ich Cesarskich Królewskich Wysokości” do kancelarii gubernatora piotrkowskiego. Prosił w nim o zezwolenie na otwarcie zakładu w Łodzi, w domu Arona Wienera przy ulicy Piotrkowskiej 76 i już 20 lipca 1899 roku otrzymał zgodę. Specjalnie dla jego potrzeb przebudowano fasadę i wnętrza niedawno wybudowanej kamienicy, dostosowując trzecie piętro do jego atelier. W 1908 roku Tyraspolski sprzedał zakład Feliksowi Buchcarowi. Od 1920 roku właścicielem był Jan Buchcar prowadząc firmę pod dawną nazwą do 1939 roku.


Fotografia portretowa wykonana w zakładzie fotograficznym "L. Zoner" w Łodzi, przedstawiająca małego chłopca z kapeluszem w dłoni, siedzącego na tle tapety imitującej krajobraz. Dominik Zoner – ojciec Leopolda Zonera -(ur. 8 kwietnia 1815 roku we Lwowie, zm.14 czerwca 1883 roku w Krakowie) był właścicielem najstarszego zakładu fotograficznego w Łodzi, prawdopodobnie założonego w 1861 roku, przy Konstantynowskiej 3 (parcela 328). Przypuszcza się, że najstarsza fotografia Nowego Rynku (placu Wolności) pochodząca z lat 50. XIX stulecia jest jego autorstwa. Zasady dagerotypii poznał po 1840 roku w Wiedniu. Następnie Pracował jako wędrowny fotograf na terenie Galicji i Rosji. W latach 1844–1847 w Krakowie miał pracownię w pałacu Steinkellera. W latach 50. i 60. XIX wieku jeździł po Polsce organizując „pokaz miniatur z wyobrażeniami przedmiotów, krajobrazów i gmachów przedstawionych za pomocą optycznego przyrządu”. Prawdopodobnie w 1861roku osiedlił się w Łodzi i otworzył zakład fotograficzny. Jak mówią ogłoszenia z lat 60. XIX wieku, jego zakład zajmował się wyrabianiem fotografii bez retuszu w różnych rozmiarach, biletów wizytowych. Usługi świadczył w ogrzewanym pawilonie w godzinach od 9 rano do 2 po południu. Do lat 80. XIX wieku jego zakład należał do największych w Łodzi. Około 1880 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie kupił dom. Jego syn Leopold Zoner (ur. 5 listopada 1839 roku we Lwowie – zmarły 24 września 1915 roku w Łodzi) uzyskał zgodę na prowadzenie działalności w 1863 roku. Od około 1880 roku do 1901 roku był właścicielem zakładu przejętego po ojcu, w którym pracował od jego założenia. W 1881 roku przeniósł zakład z Konstantynowskiej 3 do nowo wybudowanej kamienicy F. Meyera przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności). Na trzecim piętrze wybudowano oszklone atelier, pięć pokoi zajmowała pracownia, poczekalnia i mieszkanie. W 1886 roku dysponował pięcioma aparatami fotograficznymi. Wykonywał wyłącznie portrety głównie dla zamożnych klientów. W 1894 roku wybudował dom na ulicy Dzielnej 13 (ob. Narutowicza). Na parterze mieszkał z rodziną, na piętrze urządził zakład fotograficzny, natomiast w oficynie mieściło się wydawnictwo, magazyny książek i zakład litograficzno-drukarski. Prowadził szereg pobocznych działalności: wydawał i redagował gazety "Lodzer Tageblatt" i "Lodzinskij Listok”, kierował drukarnią, księgarnią, sprzedawał fortepiany. Przez pewien czas był też właścicielem zakładu na Piotrkowskiej 108, który sprzedał w 1900 roku. W 1875 roku był współzałożycielem ochotniczej straży pożarnej i jej długoletnim działaczem. Na rewersie ozdobna reklama zakładu fotograficznego.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego "Marja" w Łodzi, przedstawiająca chłopca w jasnej marynarce i spodniach za kolana, stojącego na tle ciemnych kotar. Na rewersie odręczna odnotacja : ”Zdjęcie było dnia 9 marca 1913 r.”. Zakład fotograficzny "Marja" początkowo mieścił się przy ulicy Przejazd 2 (ob. Tuwima). 10 sierpnia 1911 roku przeniesiony na przy Piotrkowską 95. Reklamowany jako "wykonujący zdjęcia przy świetle dziennym i elektrycznym". Na rewersie ozdobna reklama zakładu fotograficznego.

Fotografia portretowa wykonana w zakładzie fotograficznym "Othello" w Łodzi, przedstawiająca małego chłopca ubranego w strój regionalny. Rewers fotografii zawiera dedykację. W tle ozdobne tło fotograficzne. W 1910 roku przy ulicy Rzgowskiej 2 funkcjonował zakład fotograficzny „L. Tudella”. Pod tym samym adresem w drugiej dekadzie XX wieku mieścił się zakład fotograficzny" Othello" (Ottelo), którego właścicielem był Adam Michel, wcześniej prowadzący zakład przy ulicy Zgierskiej 64. Ogłaszał się on w następujący sposób: „Wykonywa wszelkie roboty wchodzące w zakres fotograficzny, portrety kredkowe, akwarele, fotografie na płytach pomnikowych od 4 rubli. Fotografie na filiżankach, talerzach, wazach itp. Ceny stałe, lecz bardzo przystępne”. W latach 20 XX wieku jego firma pod tym adresem używała nazwy „Apollo”. Na rewersie ozdobna reklama zakładu fotograficznego.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego „Raffael” w Łodzi, przedstawiająca cztery dziewczynki oraz jednego chłopca odświętnie ubranych. Z odręcznych adnotacji na odwrocie fotografii wynika, że są to dzieci Romany i Walentego Garbaczyków. Chłopiec to Wiktor Anastazy, późniejszy urzędnik Izby Skarbowej w Łodzi, jego siostry to Maria i Stefania (które ukończyły Żeńską Szkołę Handlową), Alicja Janina (która ukończyła gimnazjum Adeli Skrzypkowskiej) i Kazimiera, która w latach późniejszych była malarką. Zakład fotograficzny"Raffael" (Raphael) jako zakład wykonujący fotografie artystyczne, był czynny od 1908 roku. w domu przy ulicy Głównej 6 (ob. ulica Piłsudskiego), a w drugiej dekadzie XX wieku na ulicy Główna 1. Na winietkach fotografii umieszczał napis "Nagrodzony podarunkiem jego cesarskiej wysokości Wielkiego Księcia Michała Aleksandrowicza w roku 1901".

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego „Rembrandt” w Łodzi , przedstawiająca dwójkę dzieci (prawdopodobnie rodzeństwo). Jedno z dzieci leży na szezlongu, drugie stoi obok. Z adnotacji na odwrocie zdjęcia wynika, że prawdopodobnie są to dzieci Pudpełskich. Zakład fotograficzny “Rembrandt” został założony 1898 roku. Od około 1900 roku miał też filię w Pabianicach. W latach 1899-1909 funkcjonował przy ulic Piotrkowskiej 97, w kamienicy należącej do Edwarda Lüngena, w nadbudowanym od strony Andrzeja (ob. ulica Struga) atelier. Po przeniesieniu "Rembrandta" na ulicę Piotrkowską 63, gdzie funkcjonował do 1914 roku, na jego miejsce wprowadził się zakład Stanisława Zaborskiego “Moderne”.

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego "S. Piotrowicz" w Łodzi przy Nowym Rynku 6 (ob. Plac Wolności), przedstawiająca chłopca w stroju komunijnym, w białych rękawiczkach, trzymającego w dłoni długą, białą świecę .

Fotografia portretowa wykonana w atelier zakładu fotograficznego „Victoria” w Łodzi, przedstawiająca dziewczynkę, chłopca oraz małe dziecko – prawdopodobnie rodzeństwo. Na rewersie ozdobny druk reklamowy . Zakład fotograficzny "Victoria" nazywany również zakładem "Fotografia Artystyczna" , istniał od 1888 roku przy ulicy Nowomiejskiej 4. Stanowił własność Haimana Arbuza. Według reklamy na rewersie fotografii, firma została "nagrodzona podarunkiem Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Michała Aleksandrowicza w 1900 roku”. Zakład został zamknięty w drugiej dekadzie XX wieku.

Wszystkie fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Miasta Łodzi.