niedziela, 6 stycznia 2019

Natan (Nusen) Szpigel – malarz i rysownik z Łodzi.

Natan Szpigel urodził się w Łodzi w 1887 roku. 
Być może uczęszczał do którejś z miejscowych szkół rysunku. Zadebiutował na Wystawie Wiosennej SMiZSP (Stowarzyszenie Miłośników i Zwolenników Sztuk Pięknych) w Łodzi w 1918 roku. Pochlebne recenzje skłoniły go zapewne do podjęcia nauki.
W 1918 roku wyjechał do Rzymu, gdzie kształcił się między innymi u Henryka Glicensteina. 
Na początku lat 20., po powrocie do kraju, rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku w hebrajskim gimnazjum „Jabne” przy ulicy Cegielnianej 75 (dziś ulica Jaracza). 

W kolejnych latach odbywał podróże artystyczne do Berlina, Drezna, Paryża i Wenecji.
Był członkiem ugrupowania Srebrny Wóz oraz łódzkiego Startu, Grupy Łodzian i ZZPAP (Związek Zawodowy Polskich Artystów Plastyków).

Prezentował swoje prace na wystawach w Łodzi: Wiosennej i Zimowej (rok 1918), sztuki żydowskiej (1921), indywidualnej (1922), przy ulicy Zachodniej 63 (1925), Grupy Łodzian i Startu (1926), w Miejskiej Galerii Sztuki (1927), Startu przy Piotrkowskiej 74 (1929) i Warszawie: w lokalu Gminy Żydowskiej(w 1921 roku), na Salonie Wiosennym Sztuki Żydowskiej w Żydowskim Towarzystwie Krzewienia Sztuk Pięknych (1928, 1931, 1932), na Ogólnopolskim Salonie Plastyków Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków w Instytucie Propagandy Sztuki (rok 1936). W Krakowie uczestniczył w wystawach: w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1929 i 1934), Startu (1930), II Wystawie Plastyków żydowskich (1933), Zrzeszenia Żydowskich Artystów malarzy i Rzeźbiarzy (1934). Ponadto pokazał swoje prace w Kazimierzu Dolnym w 1934 roku, w Noworadomsku, w Wilnie na Wystawie Malarzy Żydowskich w 1935 roku i w Paryżu na Salonie Jesiennym w 1924 roku.

"Głos Poranny", rok 1935.

Dzięki pomocy Leopolda Pilichowskiego zorganizowano w Londynie indywidualną wystawę prac artysty w Ben Uri Literary and Art Gallery. 

Natan Spigel na wystawie swoich prac w Londynie. Lata 30. ubiegłego stulecia. Galeria Ben Uri, w tym czasie centrum żydowskiego życia artystycznego, zakupiła cztery jego dzieła. 

Według Księgi Pamięci Żydów z Radomska, w latach 30. osiadł w tym mieście wraz z drugą żoną Haną Fort.
Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w wilii przy ulicy Strzałkowskiej, którą na rozkaz Niemców musiał opuścić. W czasie okupacji współpracował z radomskim Judenratem. 

Źródła podają, że przebywał również w łódzkim getcie, gdzie wykonał wiele rysunków obrazujących niewolniczą pracę Żydów, nędzę i głód. Prace te zachowały się i znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Zginął po deportacji do Treblinki, prawdopodobnie w 1942 roku.

Twórczość Szpigla kształtowała się w kręgu tradycji ekspresjonistycznej, związanej z grupą „Jung Idysz” i poznańskim „Buntem”. W pierwszych pracach przeważała tematyka społeczna (np. Wyzyskiwany czy Nędza) oraz religijna. 

Później malował portrety, pejzaże i martwe natury. Często stosował technikę akwarelową. 

Często podejmował też tematy związane z gettem.

Jego twórczość oscylująca między impresjonizmem a niemieckim ekspresjonizmem, cechowała szczerość i sugestywność.

Niewiele prac artysty przetrwało wojnę, poniżej prezentuję jeszcze kilka, warto przypomnieć sobie te pełne uroku akwarele i rysunki, warto przypomnieć sobie o Natanie Szpiglu, polskim malarzu i rysowniku żydowskiego pochodzenia, którego losy tragicznie powieliły historię wielu młodych artystów łódzkich działających i tworzących w okresie między wojnami.


Źródła:
Irmina Gadomska. Żydowscy malarze w Łodzi w latach 1880-1919.
Natan Szpigiel https://natanspigel.com/


Prace artysty pochodzą ze strony:
oraz zasobów centralnej Biblioteki Judaistycznej
Wycinek prasowy pochodzi ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.