poniedziałek, 26 listopada 2018

Fabryka mebli Karola Wutke - Jaracza 40/42.

Od 1878 roku posiadaczem placu przy ulicy Jaracza 40/42 (wówczas Cegielnianej 70) był Karol Wutke. Pochodził z Twardogóry (dawniej Festenberg) na Śląsku, a do Łodzi przybył w 1865 roku. Początkowo wzniósł tutaj niewielką stolarnię, którą następnie przekształcił w fabrykę mebli. 

"Führer durch Łódź", 1893.


Duży zakład wyposażony w maszynę parową i obejmujący także ślusarnię znajdował się w lewej oficynie.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1901.


W głębi nieruchomości był skład desek, magazyn gotowych wyrobów oraz gazownia. W 1913 roku fabryka zatrudniała 62 robotników.
Führer Durch Łódź. Przewodnik Cezarego Rychtera, rok 1893.

Po 1894 roku zbudowano tu charakterystyczną frontową kamienicę, oblicowaną czerwoną cegłą i przylegającą do niej oficynę mieszkalną.


Jubileuszowe wydanie "Lodzer Zeintung" 1863-1913.


Kamienica jest trzyosiowa z bocznymi ryzalitami i centralnym wykuszem. To, co ją wyróżnia to mansardowy dach, dekoracyjne szczyty wieńczące ryzality zewnętrzne i środkowy oraz materiał elewacyjny, którym jest czerwona, klinkierowa cegła.


Kamienica wykonana jest w duchu renesansu północnego z silnymi akcentami niderlandzkimi i niemieckimi.

O niemieckiej proweniencji mogą świadczyć dwa dekoracyjne tonda umieszczone w bocznych ryzalitach, które przedstawiają słynnych niemieckich malarzy renesansowych: Hansa Holbeina i Albrechta Dürera.


"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1904. 

Lodzer Informations und Hause Kalender, 1910.

Założyciel przedsiębiorstwa zmarł 6 kwietnia 1913 roku, po jego śmierci firmą kierował syn Otto. Po I wojnie światowej przedsiębiorstwo znacznie ograniczyło swoją produkcję. Główne źródło utrzymania właścicieli stanowiły czynsze pobierane od wynajmujących lokale mieszkalne. 

"Rozwój", rok 1921.

"Ilustrowana Republika", rok 1926.

Od 1933 roku znajdowała się tu między innymi Państwowa Szkoła Handlowa Żeńska.


 "Głos Poranny", rok 1933.


"Głos Poranny", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1935.

W okresie międzywojennym przedsiębiorstwo nosiło nazwę "Fabryka Mebli i Warsztat Tapicersko-Dekoracyjny Karol Wutke właściciel Otto Wutke". Ten ostatni zmarł w 1935 roku i firmę przejęła po nim córka Elza Seidel, co wiązało się także ze zmianą ostatniego członu nazwy. 


"Głos Poranny", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1935.
 "Głos Poranny", rok 1935.


"Głos Poranny", rok 1935.
Firma wystawiała swoje wyroby na wystawach rzemieślniczo-przemysłowych, między innymi na wystawie zorganizowanej w parku im. Stanisława Staszica, w 1936 roku.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1936.

"Głos Poranny", rok 1938.


Zakłady istniały nadal w latach II wojny światowej pod szyldem: " Möbelfabrik Karl Wutke, inhaber Else Seidel, Moltkestrasse 154".

Księga adresowa m. Łodzi i województwa łódzkiego, 1937-1939.

"Ilustrowana Republika", rok 1939.


Po 1945 roku był tu m.in. sklep Centrali Handlowej Przemysłu Drzewnego, wynajmowano pomieszczenia innym mniejszym przedsiębiorstwom.

"Głos Kaliski", rok 1947.

"Głos Kaliski", rok 1947.
źródła:
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.
Michał Domińczak, Arur Zaguła. Typologia łódzkiej kamienicy.

Fot. współczesne Monika Czechowicz (fotografie odrestaurowanej kamienicy pochodzą z 2020 roku, post został poprawiony).
Fot. archiwalne:
Zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi
Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik. Księga fabryk Łodzi.