baedeker łódzki: 12/02/15

środa, 2 grudnia 2015

KINO ŚWIT, ARS, RAJ. BAŁUCKI RYNEK 5.

Bałucki Rynek ze względu na swój charakter był wymarzonym miejscem na prowadzenie kinematografu, jednak pierwsze kino powstało tutaj, o dziwo, dopiero w 1930 roku pod nazwą Raj.

"Hasło Łódzkie", rok 1930.

Założył je Franciszek Pfeifer, właściciel lokalu przy Rynku Bałuckim 5, który dostrzegł w tej formie rozrywki możliwość dobrego zarobku. W 1931 roku zmieniło nazwę na Ars.

"Dziennik Łódzki", rok 1931.

Budynek kina składał się z dwóch poczekalni, kabiny z aparatem firmy „Teofil Jarosz”, Sali projekcyjnej oraz balkonu. Przy wejściu znajdowała się kasa i kantor.

Sala liczyła 476 miejsc, co w porównaniu z innymi kinami z tamtych lat pozwala je klasyfikować jako jedno z większych.

"Dziennik Łódzki", rok 1931.

Filmy wyświetlano siedem razy w tygodniu, a repertuar był szeroko reklamowany. Informacje o najnowszych projekcjach pojawiały się zarówno w gazetach, jak i na plakatach w całym mieście.

Po zakończeniu działań wojennych kino pod nową nazwą Świt zostało otwarte w kwietniu 1946 roku. W połowie lat 60. gruntownie je zmodernizowano, przebudowano kabinę projekcyjną, odbyła się korekta dźwiękowa przeznaczonej dla 246 osób widowni, a także wymiana sieci elektrycznej oraz ekranu na dostosowany do filmów panoramicznych.

Od końca 1987 roku do końca 1989 roku wyświetlało także filmy wideo.

W 1995 roku kino zostało sprzedane i od tamtej pory pełni funkcję handlową.

Adam Ochocki (dziennikarz) w książce „Reporter przed konfesjonałem, czyli jak się przed wojną robiło gazetę”:

Seminaria złodziejskie odbywały się przeważnie w kinach, najczęściej w kinie Ars na Bałutach. „Profesorowie” zawsze towarzyszyli swoim „studentom”. Zadanie polegało na wyciągnięciu portfela ze spodni siedzącemu rząd bliżej widzowi. Student musiał pamiętać, że bywają ubrania nicowane i wtedy mają kieszenie z drugiej strony.[…] Egzamin przeprowadzano pod osłoną ciemności, w najbardziej frapujących momentach wyświetlanego filmu. Zdarzało się, że widz wyczuwał obecność czyjejś ręki w kieszeni i podnosił krzyk. Zapalano światło i na nieszczęsnego praktykanta sypały się razy.

Jan Machulski (aktor, pedagog) w książce „Spacerownik po Łodzi filmowej”:

Zaraz po wojnie ktoś mi powiedział „Zobacz! Gwiazdy spadają! Pomyśl sobie, co byś chciał”. I wtedy pomyślałem: „Chciałbym być aktorem”. Już wcześniej w kinie Świt na Bałuckim Rynku oglądałem największych aktorów. Przede wszystkim amerykańskich. Chciałem być taki jak oni. Do kina chodziłem w każdą niedzielę. Bilet kosztował 25 groszy, tyle ile pięć bułek. A ćwiartka wódki kosztowała 1,15 złotych. Oszczędzałem pieniądze, bo mama czy babcia nie zawsze mi dawały na bilet. Zamiast kupić bilet tramwajowy, szedłem do szkoły pieszo. Za to w szkole w poniedziałek moi koledzy przychodzili godzinę wcześniej tylko po to, żeby posłuchać jak opowiadam o tych filmach, które widziałem dzień wcześniej. O Flynnie, Weismullerze, Tarzanie, kowbojach. To tam się uczyłem aktorstwa.

Tadeusz Wijata (Łódzki Oddział Filmoteki Narodowej):

Chodziłem do kin od końca lat 60. Pamiętam jak na ekrany wszedł film „Markiza Angelika”. Można było zobaczyć kawałek pośladka Michele Mercier, dlatego film był przeznaczony od 16 roku życia. Miałem wtedy 15 lat. Z drżeniem serca podszedłem do kasy kina Świt, ale pani w okienku bez problemu sprzedała mi bilet.

Mieczysław Kuźmicki (wieloletni dyrektor Muzeum Kinematograffi):

W Świcie pracowałem około pół roku jako zastępca kierownika, od grudnia 1972 do wakacji 1973 roku. Było to kino dwuzmianowe, czyli seanse zaczynały się od godziny 10 rano i kończyły około 21. Takie kina miały dwuosobowe kierownictwo. Budynek kina był jednosalowy, ogrzewany piecami węglowymi. Na godzinę przed seansem przychodził palacz, który był jednocześnie dozorcą nocnym. W tygodniu należał mu się wolny dzień, wtedy zastępował go jeden z bileterów.

Drewnianą podłogę z surowych desek należało konserwować środkiem „Pyłochłon”. Po takim zabiegu w sali przez 2-3 dni unosił się lekki, chemiczny zapaszek.

Kiedy zaczynałem pracę, kolby, czyli lampy w projektorach, były już wymienione z łukowych na krenowe. Teoretycznie każda z lamp miała ściśle określony czas świecenia. W efekcie zdarzało się, że przy przejściach projekcji między aparatami na ekranie były widoczne różnice jasności obrazu.

Andrzej Zaręba (wieloletni kinooperator łódzkich kin):

W niedziele w Świcie odbywały się poranki z bajkami dla dzieci. Zazwyczaj wyświetlaliśmy filmy polskie, jednak kiedyś dojechała do nas kopia z japońską animacją. Włączyłem projektor, zerknąłem czy wszystko gra i wyszedłem do pokoju obok. Nagle usłyszałem krzyki. Okazało się, że ta japońska zawierała dość nietypowe dla dzieci sceny – bohaterowie urywali sobie głowy i kopali je jak piłkę. Szybko zatrzymałem projekcję i by ratować sytuację, wyświetliłem jakąś polską bajkę, którą miałem w kabinie.

BAEDEKER POLECA:

Piotr Kulesza, Anna Michalska, Michał Koliński. Łódzkie kina. Od Bałtyku do Tatr.

Obowiązkowa lektura dla wszystkich miłośników X muzy. Autorzy książki w sprawny sposób kreślą mapę łódzkiej kinematografii, zaznaczając na niej prawie wszystkie kina, które kiedykolwiek działały w mieście. W ciekawy sposób prowadzą Czytelnika przez kolejne dekady kinowej historii ziemi obiecanej.
Niezwykle obszerny zbiór niepublikowanych dotąd zdjęć, pamiątek, plakatów, reklam i notatek prasowych pozwoli Państwu przenieść się do najwytworniejszych kin, takich jak Odeon, Casino lub Luna, ale również do peryferyjnych kinematografów na Chojnach i Bałutach. Autorzy przypominają kina istniejące w czasach Polski Ludowej, a także opisują te czekające na widzów obecnie. Szczegółowe informacje o poszczególnych „świątyniach filmu” przeplatane są wspomnieniami bywalców X muzy, dzięki którym na kartach książki ożywają dawne obrazy.
Otwórzmy drzwi do przeszłości. Szelest przedzieranych biletów obudzi wspomnienia, światła znowu zgasną, szepty powoli ucichną, na ekranie pojawi się ulubiony film... Z teatrów świetlnych powoli przenosimy się do współczesnych multipleksów. Kameralne wnętrza zastępują przestronne i nowoczesne sale kinowe…

Ponad 100 lat kinowej historii – Łódź ma się czym pochwalić! Zapraszamy na seans wspomnień.

źródła:

Piotr Kulesza, Anna Michalska, Michał Koliński. Łódzkie kina. Od Bałtyku do Tatr.

Adam Ochocki. Reporter przed konfesjonałem, czyli jak się przed wojną robiło gazetę.

Joanna Podolska. Jakub Wiewiórski. Spacerownik. Łódź filmowa.