baedeker łódzki

wtorek, 16 października 2018

"Koncerta po obiedzie nie są szkodliwe"

Koncertowa altana w Parku Źródliska

Wśród mieszkańców dawnej Łodzi, odczuwających potrzebę rozrywki kulturalnej, dużą popularnością cieszyły się koncerty ogrodowe. Już w latach czterdziestych XIX stulecia egzystowała w Łodzi orkiestra złożona z dwudziestu dwóch muzykantów, którzy pod kierownictwem Józefa Kretschmera koncertowali w parku miejskim Źródliska (utworzonym z części terenów należących do Karola Scheiblera) oraz w prywatnych ogródkach "piwnych", takich jak Paradyz, Elisium, czy Meisterhaus (dom mistrzów tkackich).

"Rozwój", rok 1907.

"Rozwój", rok 1909.

W dni galowe orkiestra Kretschmera dawała bezpłatne koncerty przed ratuszem, a podczas uroczystości świąt kościelnych uświetniała swymi występami nabożeństwa w obu miejscowych świątyniach. Członkowie orkiestry grywali także na balach i różnych uroczystościach rodzinnych.

Prezydent miasta zalecał mieszkańcom publiczne koncerty, mówiąc:

"Koncerta po obiedzie raz na tydzień, zwłaszcza uczęszczane przez możniejszych fabrykantów, nie są szkodliwe, owszem - niejednego odprowadzą od innych i mniej przyzwoitych towarzystw".

"Rozwój", rok 1900.

W latach siedemdziesiątych XIX wieku Łódź dotowała symfoniczną "orkiestrę miejską", a po jej rozwiązaniu korzystała z dwóch orkiestr teatralnych, istniejących przy teatrach polskim i niemieckim.

"Rozwój", rok 1907.

W mieście działały także orkiestry amatorskie, jak na przykład przy zakładach Scheiblera.

W parkach i ogrodach publicznych koncertowały orkiestry wojskowe.

"Rozwój", rok 1907.

Helenów. Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego,

"Widoki m. Łodzi".

Szczególnym uznaniem wielbicieli muzyki cieszyły się koncerty ogrodowe w Helenowie. Korzystać mogli oni zarówno z popołudniowych koncertów kapeli wojskowej, jak i z rannych przechadzek "przy koncercie", trwającym od 6 do 9 rano! Podziwiać należy ówczesnych łodzian, którzy dla wysłuchania koncertu nie wahali się zerwać z łóżek o tak wczesnej godzinie.

"Rozwój", rok 1901.

"Rozwój", rok 1908.

Nie wszyscy melomani byli zadowoleni z popisów kapeli wojskowej.

"Orkiestra względnie zgrana, repertuar obfity - pisał sprawozdawca "Rozwoju" - ale zawsze to trębacze i zawsze jeden i ten sam koloryt melodii, więc nudny, zamknięty w ciasnej skali instrumentów dętych, bez urozmaicenia, jakie daje orkiestra kombinowana smyczkowa i dęta".

Park Helenów dzisiaj.

Trzeba przyznać, że rosnące wymagania bywalców Helenowa zarząd parku starał się w miarę możności zaspokajać. W latach następnych koncertowała tu łódzka orkiestra symfoniczna pod dyrekcją Bronisława Szulca, Teodora Rydera i kapitana Adamczyka.

"Nowy Kurier Łódzki", rok 1917.

Łódź poczęli odwiedzać coraz częściej artyści i wirtuozi o sławie europejskiej. Miasto nie posiadało jednak odpowiedniej sali koncertowej. Potrzebie tej uczynił zadość Ignacy Vogel, budując w 1887 roku przy ulicy Dzielnej 18 (dziś ulica Narutowicza) "koncertowy dom", w którym mieściła się wspaniała sala balowa i koncertowa.

Sala koncertowa Ignacego Vogla przy ulicy Dzielnej 18 (dziś w tym miejscu znajduje się Filharmonia Łódzka).

Ulica Narutowicza, budynek Filharmonii Łódzkiej.

W inauguracyjnym koncercie wzięli udział: zasłużona dla polskiej opery śpiewaczka Julia Leichnitz, miejscowe niemieckie towarzystwo śpiewacze pod dyrekcją Antoniego Wirtha i łódzka orkiestra wojskowa pod batutą Edwarda Dietricha. Dochód z tej imprezy przeznaczono na rzecz Towarzystwa Dobroczynności i Ochotniczej Straży Pożarnej.

"Rozwój", rok 1911.

Już w pierwszych latach istnienia sali koncertowej Vogla występowało na jej estradzie wielu znakomitych pianistów, jak Aleksander Michałowski, Maria Wąsowska-Badowska, Józef Śliwiński, Józef Hofman i inni. W czasie późniejszym koncertował tu także przy szczelnie wypełnionej sali Ignacy Paderewski (w latach 1899, 1904, 1913).

Ignacy Jan Paderewski

Tutaj wreszcie rozpoczął swoją wspaniałą karierę pianistyczną łodzianin Artur Rubinstein.

Artur Rubinstein, rok 1910.

Po jego koncercie, danym w 1904 roku, krytyk muzyczny stwierdził, że wobec gry 18-letniego Rubinsteina "musi wszelka krytyka zamilknąć, bo można go tylko podziwiać".

"Głos Poranny" z 1929 i 1930 roku.

W łódzkiej sali koncertowej występowali też w różnych latach najsławniejsi ówcześni skrzypkowie polscy i obcy: Fritz Kreisler, Stanisław Barcewicz, Paweł Kochański, Pablo Sarasate, Jan Kubelik, Bronisław Hubermann i wielu innych.

Alfred Strauch (w środku) w towarzystwie pianisty Artura Rubinsteina i skrzypka Pawła Kochańskiego. Fotografia wykonana z okazji tysięcznego koncertu jaki Agencja Koncertowa Alfreda Straucha zorganizowała w dawnym "Łódzkim Domu Koncertowym", który wówczas nosił nazwę "Filharmonji" (Internetowy Słownik Biograficzny http://www.ipsb.nina.gov.pl)

"Głos Poranny", rok 1930.

Spośród znakomitych wokalistów, którzy w sali Vogla zbierali rzęsiste oklaski, trzeba wymienić przede wszystkim najsłynniejszą polską śpiewaczkę Marcelinę Sembrich-Kochańską, znakomitego basa Adama Didura i jedną z najlepszych polskich śpiewaczek Janinę Korolewicz-Waydową.

Marcelina Sembrich-Kochańska

Adam Didur w towarzystwie Jana Kiepury (w środku) i śpiewaczki Olgi Didur-Wiktorowej, rok 1932.

Janina Korolewicz-Waydowa

Ponieważ łódzki Dom Koncertowy nie posiadał własnej orkiestry, więc już od 1887 roku próbowali dyrygenci dwóch łódzkich orkiestr teatralnych - Gustaw Balcerek i Otton Heyer - stworzyć orkiestrę symfoniczną, która do 1892 roku dała szereg koncertów.

"Rozwój", rok 1903.

W latach 1899-1906 w sali koncertowej występowała stale orkiestra symfoniczna Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego pod dyrekcją Henryka Melcera, Tadeusza Joteyki, Jana Górskiego i A. Turnera.

"Godzina Polski", rok 1916.

Stałą orkiestrę symfoniczną otrzymała Łódź dopiero w 1915 roku, czyli z chwilą utworzenia Filharmonii Łódzkiej.

Łódzka Orkiestra Symfoniczna w muszli koncertowej w Helenowie w sezonie letnim, rok 1916.

"Rozwój", rok 1903.

Niemałą rolę w upowszechnianiu muzyki i śpiewu wśród szerokiej rzeszy łodzian spełniały towarzystwa śpiewacze. W tej dziedzinie najdłuższą działalnością wykazać się mogło niemieckie towarzystwo śpiewacze założone w 1846 roku. Z polskich stowarzyszeń propagujących muzykę i śpiew najstarszym była "Lutnia", powstała w 1892 roku.

"Rozwój", rok 1898.

"Rozwój", rok 1899.

Towarzystwo to w odrębnej sekcji skupiało także miłośników teatru amatorskiego. "Lutnia" poza tym organizowała wiele koncertów publicznych, przedstawień i zabaw towarzyskich.

"Rozwój", rok 1903.

Nieco później związały się towarzystwa śpiewacze "Lira" i "Harmonia". Wszystkie zrzeszały w głównej mierze inteligencję i urzędników.

"Rozwój", rok 1907.

"Rozwój", rok 1900.

"Rozwój", rok 1903.

"Rozwój", rok 1905.

"Rozwój", rok 1907.

Oddzielna wzmianka należy się chórom kościelnym, skupiającym wówczas młodzież robotniczą i rzemieślniczą. Chóry te miały w Łodzi długoletnią tradycję i zaliczały się do najstarszych w byłym Królestwie Polskim. Wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługiwał chór "Cecylia" założony w 1856 roku, chór "Echo" powstały w 1869 roku, "Chór sumowy" istniejący od 1876 roku czy Chór Polski powstały przy Kościele Podwyższenia św. Krzyża.

"Rozwój", rok 1908.

Kościół Podwyższenia św. Krzyża przy ulicy Sienkiewicza (dawna Mikołajewska, wcześniej Dzika)

źródło:

Wacław Pawlak. W cieniu ratuszowej wieży.

"Rozwój", rok 1903.

Przeczytaj jeszcze:

Ulica Dzielna 18, Narutowicza 20.... czyli historia Teatru Thalia - i co było dalej?

ALFRED STRAUCH – księgarz i animator kultury, pionier ruchu muzycznego w Łodzi.
WIELKA INAUGURACJA TEATRU WIELKIEGO, czyli inwestycja Fryderyka Sellina.
Olga Olgina
Kilka słów o teatrach polskich w Łodzi - u progu XX wieku.
Karnawał w Łodzi, czyli dawnych zabaw czar...
Ulica Milscha – browar, willa… i „Leśniczówka”.
POCZĄTKI ŁÓDZKIEGO MUZYKOWANIA i… „skrzypcarze”.
PARK HELENÓW
MONIUSZKOWCY, czyli Stowarzyszenie Śpiewacze im. Stanisława Moniuszki w Łodzi
Łódź – zajazd Elisium na Księżym Młynie.
Łódź - zajazd Paradyz i gospoda w Domu Majstrów Tkackich
"Kto do szynku chodzi, biedę swą łagodzi"

Fot. współczesne Monika Czechowicz

Fot. archiwalne pochodzą ze stron:

Forbes https://www.forbes.pl

Stare melodie https://staremelodie.pl

BIOGRAMY.PL biogramy.pl

oraz ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

sobota, 6 października 2018

Arturówek

Fot. Monika Czechowicz

Przeczytaj:

LAS ŁAGIEWNICKI i ARTURÓWEK

Arturówek i „Prząśniczka” – filmowo.

Fotografie i karty pocztowe przedstawiające łódzkie zieleńce i kąpieliska w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945.

ARTURÓWEK

MAPA GOOGLE

środa, 3 października 2018

Park im. Roberta Baden-Powella

Park powstał w roku 1970 roku i pierwotnie nosił nazwę Parku Rozrywkowego.

W roku 2007 nazwę zmieniono nadając mu imię gen. Roberta Baden-Powella - Naczelnego Skauta Świata.

...i chyba łódzcy harcerze wzięli to sobie mocno do serca, bo dzięki nim w latach 2005-2006 odnowiony został amfiteatr znajdujący się na terenie parku.

Niestety, dzisiaj to miejsce znów wygląda na nieco opuszczone i zaniedbane, czas i miejscowi "artyści" odcisnęli na nim piętno... wszechogarniającej destrukcji.

Amfiteatr jest otoczony płotem pokrytym graffiti.

Park jest usytuowany w rejonie ulic: Małachowskiego i Niciarnianej.

Bardzo blisko sąsiaduje z halą MOSiR, a także z Parkiem 3 Maja.

Teren jest zadbany i urozmaicony. Znajdują się tutaj place zabaw dla dzieci, boiska do streetbalu, stoły tenisowe...

...i dość duża górka, z której zimą da się pozjeżdżać na sankach, a w innych porach roku na rowerze.

Z górki rozciąga się piękny widok na okolicę.

Każdy z odwiedzających to miejsce znajdzie w nim coś dla siebie.

W parku znajduje się również Miasteczko Ruchu Drogowego (ulica Małachowskiego 9), gdzie dzieci i młodzież mogą zdobyć karty rowerowe i motorowe.

Park Baden-Powella łączy się niemalże z parkiem 3-Maja.

Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, Lord Baden-Powell, znany również jako B-P (1857-1941) - był brytyjskim wojskowym, pisarzem, twórcą i założycielem skautingu.

Po ukończeniu edukacji w Charterhouse School, Baden-Powell służył w armii brytyjskiej od 1876 do 1910 w Indiach i Afryce. W 1899 roku, w czasie II wojny burskiej w Afryce Południowej, dowodził obroną miasta Mafeking. Kilka jego książek wojskowych, napisanych dla rozpoznania wojskowego i szkolenia wywiadowców, było również czytanych przez chłopców. Zainspirowany tym zjawiskiem, napisał książkę „Scouting for Boys”, opublikowaną w 1908 roku, przeznaczoną dla młodych czytelników. Podczas pisania, wypróbowywał swoje pomysły podczas obozu na wyspie Brownsea w sierpniu 1907.

Uczestników obozu znalazł wśród lokalnych Boys’ Brigade oraz synów jego przyjaciół.

Na zdjęciu Robert Baden-Powell podczas pierwszego obozu skautowego na wyspie Brownsea.

Ostatnie lata Baden-Powell spędził w Nyeri, w Kenii, gdzie zmarł i został pochowany w 1941 roku.

Wizyta Roberta Baden-Powella w Polsce, rok 1933. Naczelny Skaut Świata (w środku) wśród harcerzy.

Dawny park Rozrywkowy jest stosunkowo młody, ale zieleń jest tu już dość okazała i różnorodna.

Pojawiają się nasadzenia nowych drzew.

I ciekawostka: w parku znajdują się … hotele dla dzikich owadów zapylających.

W 2024 roku w Łodzi będzie organizowane „zielone” EXPO. To ogromnie ważne wydarzenie dla naszego miasta i duże korzyści. Być może Łódź da się poznać, jako miasto, które dba o naturę. Ponadto spełni się marzenie mieszkańców, którzy chcieliby żeby powstał zielony szlak łączący łódzkie parki.

W związku z organizacją Expo 2024 w centrum Łodzi powstanie Centralny Park Miejski, na który złożą się rozbudowane parki: 3 Maja, Baden-Powella oraz teren przylegający do CKD.