baedeker łódzki: PIOTRKOWSKA 15 - Théâtre Optique Parisien

wtorek, 30 września 2014

PIOTRKOWSKA 15 - Théâtre Optique Parisien

Dwupiętrowa kamienica przy ulicy Piotrkowskiej 15 została zbudowana w 1878 roku po wyburzeniu drewnianego jednopiętrowego domu.

"Neue Lodzer Zeitung", rok 1910.

Od 1902 roku miało tu swoją siedzibę wydawnictwo i drukarnia dziennika w języku niemieckim "Neue Lodzer Zeitung".

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1911.

Kalendarz-Informator, rok 1923.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.

Pod tym adresem z początkiem wieku okazjonalnie odbywały się wystawy malarstwa i rzeźby, głównie łódzkich twórców.

"Rozwój", rok 1905.

W latach 20. XX wieku mieściło się tutaj biuro informacyjne dla związków esperantystów w Polsce.

Lodzer Informations und Hause Kalender, rok 1920.

W bramie pod numerem 15 miało swoją siedzibę kino Théâtre Optique Parisien, którego właścicielem był Mani Hendisz, pradziadek znanego reżysera Jana Jakuba Kolskiego.

"Goniec Łódzki", rok 1904.

Kinematograf rozpoczął tu swoją działalność w 1904 roku jako Mutograf, jednak swoją rangę zyskał po przejęciu go przez Hendlisza w styczniu 1907 roku. Prowadził kino do 1922 roku.

"Rozwój", rok 1907.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1908.

Dziś na froncie budynku znajduje się tablica upamiętniająca historię tego miejsca:

W tym miejscu 13 stycznia 1907 roku odbyła się pierwsza projekcja filmowa w kinie Theatre Optique Parisien,

którego właścicielem był M. Hendlisz,

prapradziadek Michała Pakulskiego (operator filmowy),

pradziadek Jana Jakuba Kolskiego i Ewy Pakulskiej

(reżyser, montażystka filmowa),

dziadek Romana Kolskiego (montażysta filmowy)

i teść Jana Kolskiego (dystrybutor, producent filmowy).

Wielopokoleniowa filmowa tradycja trwa.

Gazeta "Rozwój", rok 1907.

"Rozwój", rok 1907.

"Rozwój", rok 1912.

"Nowa Gazeta Łódzka", rok 1913.

Gazeta Łódzka, rok 1915.

"Gazeta Łódzka", rok 1915.

Jan Jakub Kolski: ... nie od razu chciałem być reżyserem. Najpierw próbowałem zostać rzeźbiarzem, ale nie dostałem się na ASP i za karę trafiłem na dwa lata do wojska. Później pracowałem jako malarz dekoracji filmowych i asystent operatora w telewizji we Wrocławiu, ale to było jeszcze daleko od prawdziwego kina. Na koniec, przez szkołę filmową w Łodzi i Wytwórnię Filmów Oświatowych (...) doszedłem jednak do KINA. Rodzinna, pięciopokoleniowa nieuchronność doścignęła i mnie. I tak jesteśmy już w kinie całe sto lat - pradziadek, dziadek, ojciec, ja, siostra, brat, siostrzeniec. 13 stycznia 2007 roku minęło równo sto lat od pierwszej projekcji w kinie mojego pradziadka Théâtre Optique Parisien przy ulicy Piotrkowskiej 15 w Łodzi. W sąsiedztwie, pod numerem 17, miał swoje kino Urania - Teodor Junod, ojciec Eugeniusza Bodo.

"Gazeta Łódzka", rok 1913.

"Rozwój", rok 1913.

"Nowa Gazeta Łódzka", rok 1913.

"Historia kina w Popielawach", film w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego (fragment). Rok 1998.

(źródło: YouTube.pl)

Informator m. Łodzi z kalendarze, rok 1920.

Jan Jakub Kolski – polski reżyser, scenarzysta, operator i producent, autor filmów dokumentalnych, fabularnych, sztuk teatralnych, książek i piosenek.

Znaczną część dzieciństwa (cztery lata między 11. a 15. rokiem życia) spędził w domu swego dziadka, Jakuba Szewczyka, we wsi Popielawy, niedaleko Tomaszowa Mazowieckiego, w świecie, który stał się źródłem inspiracji i częścią charakteru Kolskiego. Imał się wielu zajęć, nie tylko artystycznych, wymurował między innymi dom jednemu z popielawian.

Jego profesjonalna droga do filmu rozpoczęła się w latach 1976–1981, gdy pracował w Ośrodku TVP Wrocław, zaczynając jako pomocnik operatora, a kończąc jako główny reżyser. W międzyczasie trafił do wojska, gdzie również filmował reportaże poligonowe dla wojskowego programu telewizyjnego. W latach 1981–1985 studiował na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi. Kolski ma też swój „podziemny” okres, gdy w czasie stanu wojennego współpracował z Kurią Metropolitalną we Wrocławiu.

Jako reżyser lub operator zrealizował ponad 20 filmów krótkometrażowych. Zamiłowania do wspinaczki górskiej i speleologii, którą uprawiał przez 12 lat, zaowocowały wieloma filmami o górach. (m.in.: Najpiękniejsza jaskinia świata, Idź, Wyprawa pod podszewkę Alp).

W jego dorobku są też filmy o tematyce przyrodniczej (Polskie parki i rezerwaty przyrody); oświatowej i społecznej (m.in. Jak mnie kochasz, Kolejarze 80); religijnej (m.in. Zostań z nami, Lourdes miasto nadziei, Jan Paweł II w Lourdes), filmowe portrety (m.in. Rekwizyty Wiesława Garbolińskiego, Trzy tematy Leszka Rózgi, Pałkiewicz ma rację).

Szczególną wagę mają fabularyzowane filmy powstałe w Popielawach, stanowiąc przedsmak jego późniejszej twórczości. (m.in. Umieranko, Ładny dzień).

Ostatnie lata przyniosły serię reportaży podróżniczych z wypraw do delty Mekongu, zaginionego miasta Inków i wysp Polinezji organizowanych przez Jacka Pałkiewicza – Zobaczyć jak najwięcej, Gdzie jesteś Paititi?, Między rajem a ziemią.

Debiutem pełnometrażowym był Pogrzeb kartofla nakręcony w Popielawach w 1990 roku. Film, oparty na historii dziadka Kolskiego, zachowuje realia popielawskie włącznie z nazwiskami bohaterów, jednocześnie jednak można w nim dostrzec pierwsze przejawy realizmu magicznego, typowego dla późniejszych autorskich filmów Kolskiego (Pograbek, Magneto, Jańcio Wodnik, Cudowne miejsce, Grający z talerza, Szabla od komendanta, Historia kina w Popielawach, Jasminum), z nielicznymi wyjątkami, umiejscowionych w archetypicznej wsi polskiej.

Grający z talerza, rok 1995.

(źródło: YouTube.pl)

Kolski był wielokrotnie nagradzany na festiwalach w Polsce i na świecie. Był laureatem jednej z pierwszych edycji Paszportów Polityki. Od 2000 roku członek Europejskiej Akademii Filmowej.

Oprócz filmów fabularnych w dorobku Kolskiego są teatry telewizji (m.in. Diabeł przewrotny – adaptacja i reżyseria, Bajka o bardzo lekkim chlebie – scenariusz i reżyseria, Wyspa róż – reżyseria, Skrzypki – scenariusz i reżyseria, Kamera marzeń – scenariusz i reżyseria).

Jest autorem Jańcia Wodnika i innych nowel, powieści Kulka z chleba, bajki dla dzieci Jadzia i małoludki i opowiadań Mikroświaty, w których kontynuuje rysowanie świata Popielaw i okolic.

Jańcio Wodnik, rok 1993.

Wśród innych produkcji telewizyjnych są reklamy, teledyski do płyty ojDADAna Grzegorza Ciechowskiego, Piosenki polne i okoliczne – recital piosenek Kolskiego zaśpiewanych przez jego byłą żonę Grażynę Błęcką-Kolską oraz Małopole czyli świat – serial telewizyjny, gdzie wraca do wiejskiej tematyki.

Oj zagraj mi, zagraj. Rok 1996.

(źródło: YouTube.pl)

Historią kina w Popielawach Kolski podsumował dotychczasowy popielawski etap kina autorskiego w swym dorobku. Zrealizowany w 2000 roku film Daleko od okna oparty na reportażu Hanny Krall i scenariuszu Cezarego Harasimowicza otworzył nowy etap w twórczości Kolskiego, którego kontynuacją jest nakręcona w 2002 Pornografia oparta na powieści Witolda Gombrowicza.

Kolski został odznaczony w 2011 roku Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Pornografia. Rok 2002.

(źródło: YouTube.pl)

"Rozwój", rok 1912.

"Gazeta Łódzka", rok 1913.

"Rozwój", rok 1922.

Od końca XIX wieku przy Piotrkowskiej 15 mieli swój magazyn i sklep z wyrobami manufaktorowymi (między innymi z zakładów Scheiblera i Grohmana) bracia Z. i A. Rappeport, którzy byli również (wraz z B. Herzenbergiem) właścicielami kamienicy, później także ich spadkobiercy (do 1910 roku)