czwartek, 8 listopada 2012

Uniwersytet Łódzki. Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny


Tradycje łódzkiego środowiska ekonomicznego i socjologicznego sięgają lat dwudziestych XX wieku, kiedy działała w Łodzi Wyższa Szkoła Nauk Społecznych i Ekonomicznych. W 1928 roku zaczął funkcjonować w Łodzi Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej, w którym zajęcia dydaktyczne prowadzili także późniejsi profesorowie Uniwersytetu Łódzkiego: Edward Rosset i Józef Chałasiński. 
"Głos Polski", rok 1928.

"Głos Poranny", rok 1931.
Z inicjatywy rektora - prof. Teodora Viewegera, Oddział rozpoczął w 1937 roku budowę własnego gmachu przy ul. POW 3/5, zasadniczej części dzisiejszego budynku Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego, która została zakończona w 1948 roku.
"Łódź w Ilustracji", rok 1937.

W latach 1945-1949 działała w Łodzi filia Szkoły Głównej Handlowej, w której funkcję zastępcy rektora pełnił mgr inż. Henryk Regulski oraz prof. Remigiusz Bierzanek, zaś zajęcia dydaktyczne w filii prowadzili znani profesorowie: Jan Drewnowski, Andrzej Grabski, Jerzy Loth, Kazimierz Secomski, Aleksy Wakar.

W 1950 roku utworzono na bazie filii SGH Wyższą Szkołę Ekonomiczną, która funkcjonowała do 1961 roku. W ramach WSE istniały takie kierunki studiów jak: Ekonomika Przemysłu, Finanse, Towaroznawstwo, a następnie kierunek Handlowo-Towaroznawczy. Rektorami WSE byli profesorowie: Remigiusz Bierzanek (1949-1952), Zygmunt Izdebski (1952-1954, 1956-1957), Jerzy Rachwalski (1954-1956) i Edward Rosset (1957-1961). Dziekanami Wydziałów w WSE byli profesorowie: Józef Iwiński, Jerzy Rachwalski, Edward Rosset, Henryk Regulski, Wacław Kubicz, Michał Bieniek, Tadeusz Olszewski, Józef Rączaszek, Władysław Welfe i Edward Wojciechowski.
"Dziennik Łódzki", rok 1953.

W latach 1945-1961 istniał w ramach UŁ Wydział Prawno-Ekonomiczny, który skupiał m.in. Katedry Ekonomii, Polityki Ekonomicznej i Statystyki kierowane przez profesorów: Wacława Fabierkiewicza, Kazimierza Secomskiego i Edwarda Rosseta. W Uniwersytecie Łódzkim rozwijali swoją działalność znani socjologowie: Józef Chałasiński, Stanisław Ossowski, Jan Szczepański. W latach 1945-1947/48 działali oni w ramach Wydziału Humanistycznego UŁ, w latach 1947/48-1957 w Studium Nauk Społecznych przy UŁ, zaś w latach 1957-1961 na Wydziale Filozoficzno-Historycznym.
Dnia 1 października 1961 roku powołano w Uniwersytecie Łódzkim Wydział Ekonomiczny. Powstał on w oparciu o kadrę naukową WSE, katedr ekonomicznych Wydziału Prawno-Ekonomicznego UŁ oraz katedr socjologicznych Wydziału Filozoficzno-Historycznego UŁ.
Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny został powołany w czerwcu 1965 roku w wyniku włączenia do struktury Uniwersyteckiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Łodzi i przyłączenia katedr socjologicznych UŁ, wchodzących do 1961 roku w skład Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Inicjatorami powołania nowej struktury byli tacy znakomici uczeni jak: Remigiusz Bierzanek, Jan Drewnowski, Edward Lipiński, Jerzy Rachwalski, Edward Rosset i Jan Szczepański.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku część katedr podjęło inicjatywę o wydzieleniu się z Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego i utworzeniu nowego Wydziału Zarządzania UŁ. Starania te uzyskały akceptację Senatu UŁ w 1994 roku.
Fot. Monika Czechowicz
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny jest największym, spośród dwunastu wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego. Pracuje tutaj blisko 540 pracowników, z których 408 to nauczyciele akademiccy. Prawie co czwarty pracownik nauki posiada stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł profesora. Działalność naukowa i dydaktyczna realizowana jest w ramach 7 instytutów, w tym 35 katedr i 8 zakładów. Wielu absolwentów i nauczycieli akademickich pełniło zaszczytne funkcje w życiu publicznym Polski i instytucjach Unii Europejskiej.
OFICJALNA STRONA WYDZIAŁU EKONOMICZNO-SOCJOLOGICZNEGO UŁ:
eksoc.uni.lodz.pl

wtorek, 6 listopada 2012

WILLA LEONA RAPPAPORTA

2012
 
2025

Przy ulicy Rewolucji 1905 roku nr 44 (dawna Południowa) Leon Rappaport wybudował secesyjny dom mieszkalny, nazywany willą z kantorem – tak określa ten dom Piotr Brukalski w opisie dla Towarzystwa Kredytowego. Jest to rezydencja kupiecka, charakterystyczna dla warstwy ludzi średnio zamożnych, dość licznej wówczas w Łodzi.

Lodzer Informations und Hause Kalender, 1910.
2012

2025

Willa Leona Rappaporta, przedsiębiorcy transportowo-handlowego, uważana jest za dzieło Gustawa Landau-Gutentegera z ok. 1904 roku. Ma malowniczą bryłę, a czerwona cegła, którą oblicowane są elewacje, ciekawie kontrastuje z szarym tynkiem. Dekoracja sztukatorska bardzo obfita (m.in. gałązki sosny i kasztanowca). Architekt albo właściciel wykazali szczególne upodobanie do charakterystycznych dla secesji nerkowatych okien.

2025

Leon Rappaport (Rappoport) urodził się ok. 1848 roku we wsi Granica w powiecie okulskim, był synem Moryca i Bajli. Prawdopodobnie zamieszkał w Łodzi na początku lat 70. XIX stulecia, bo już w 1875 roku założył firmę ekspedycyjną.
Przedsiębiorstwo Leona Rappaporta powstało w ostatnich latach XIX wieku i dysponowało niewielkimi składami towarowymi. Firma od 1896 roku mieściła się przy ul. Południowej 10.
W 1904 roku Leon Rappaport przeniósł swój kantor i magazyn do nowego, specjalnie wybudowanego budynku mieszkalno-biurowego przy ulicy Południowej (dziś ul. Rewolucji 1905 roku) 44. Firma posiadała oddziały w Warszawie, Aleksandrowie, Toruniu, Katowicach, Szczypiornie, Skalmierzycach, Szczakowej (obecnie północna część Jaworzna w woj. Katowickim), Granicy, Sosnowcu, Wierzbołowie i Grajewie.
Leon Rappaport był członkiem rady Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, współzałożycielem przytułku dla kalek i paralityków, członkiem komitetu budowy szpitala dla umysłowo chorych Żydów.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.

2025
2 lutego 1904 roku Leon Rappaport na publicznej licytacji nabył plac przy ulicy Południowej 44-46, i przystąpił do rozbudowy zakładu. Tereny te były dawnymi ogrodami leżącymi po wschodniej stronie osady sukienniczej „Nowe Miasto”. Wytyczono je w kwartale ograniczonym ulicami: Kilińskiego (d. Widzewska), Sterlinga (d. Nowotargowa), Rewolucji 1905 roku (d. Południowa) i Pomorską. Były to osobno położone dość rozległe tereny przeznaczone na ogrody dla osadników (tkaczy, przędzalników, postrzygaczy, farbiarzy, itp.), celem zapewnienia im pewnej samowystarczalności w zakresie podstawowych produktów spożywczych. Ogrodów razem było 202. Z czasem zamieniono je jednak na tereny budowlane, i w latach 1904-1905 w większości były już zabudowane. Parcele przy ul. Południowej 44-46 należały do Starka i Jasińskiego.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.

2025

"Republika", rok 1925.

Podręczny Rejestr Handlowy, rok 1926.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Głos Polski", rok 1928.

2012

2025

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

Rappaport wybudował w południowo-wschodniej części od ulicy, budynek mieszkalno-biurowy z wieżą, połączony z oficyną na planie litery L, a w głębi posesji przedsiębiorstwo handlowo-transportowe, z rzędami parterowych magazynów, wozowni i stajni.

Składy towarowe domu handlowego Leon Rappaport i spółka. Widok z początku XX wieku.
2012

2025

Budynek miał przeznaczenie rezydencjonalne i biurowo-administracyjne, pierwsze piętro było mieszkaniem właściciela, a drugie piętro, pierwotnie mansardowe (później przebudowane) – pokojami dla domowników.
2012

2025

Oficyna miała przeznaczenie gospodarcze, posiadała łazienki, urządzenia higieniczne, kuchnie i służbówki. Na parterze mieścił się kantor firmowy.

"Głos Polski", rok 1919.
2012

2025

Leon Rappaport zmarł 26 listopada 1909 roku w wieku 61 lat i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej.

Grobowiec rodziny Rappaportów na cmentarzu przy ulicy Brackiej.

"Rozwój", rok 1910.

Rappaport był żonaty z Reginą Hentschel i miał synów: Maurycego Władysława (adwokata przysięgłego), Józefa (kupca) oraz córki: Olgę, żonę Hieronima Fajansa, Marię, żonę Edwarda Fajansa, i Stefanię, żonę Mieczysława Kaufmana. W grobie rodzinnym spoczywają żona Regina i syn Maurycy Władysław.
Syn Władysław przejął zakład po ojcu, znacznie go przebudowując. Gdy zmarł 31 marca 1916 roku, spadkobiercami majątku zostali: brat Józef i dwie siostry Stefania Kaufman i Maria Fajans. 

Informator adresowy m. Łodzi, rok 1920.

W latach 1916-1920 właściciele zaciągnęli pożyczkę w Banku Handlowym w Łodzi i w bankach zagranicznych, ale niestety zbankrutowali. Budynek wielokrotnie zmieniał właścicieli, m.in. od 16 stycznia 1920 roku było nim Warszawskie Towarzystwo Żeglugi i Handlu, od 1933 roku Towarzystwo Kredytowe miasta Łodzi.
2025
W latach trzydziestych ówcześni właściciele Rywen Bratsztein i Gołda Szyper przerobili poddasze nad pierwszym piętrem budynku mieszkalnego, nadbudowując drugie piętro.
Od 1 marca 1945 roku, przez bardzo wiele lat budynek dzierżawiło Przedsiębiorstwo Surowców Wtórnych, wprowadzając duże zmiany we wnętrzu, budując ścianki działowe i przepierzenia.

2012
 
2025

Willa Leona Rappaporta wzniesiona w latach 1904-1905, wraz z przylegającą od północy oficyną, jest zbudowana z ciemnoczerwonej dobrze wypalonej cegły, pokryta gładkim tynkiem z jasną dekoracją stiukową, o motywach roślinnych i ciemnym boniowaniem, a także ciemnym tynkiem chropowatym. Jest to budynek dwupiętrowy, podpiwniczony, przykryty dachem dwuspadowym. Wystrój elewacji południowej i zachodniej jest secesyjny. Chropowaty tynk zdobi klińce łuków okiennych, kwadratowe pola tynku chropowatego występują również po bokach okien, w elewacji południowej. Okna (szczególnie przyziemia) zabezpieczone kratami, o płynnych liniach, z elementami roślinnymi (słonecznik).

2012

2025

Brama wjazdowa ma też secesyjną kratę. 
2025
2025
Na fasadzie południowej dwa prostokątne balkony, z kwiatowymi sterczynami w narożnikach. Ściana balkonu na pierwszym piętrze ozdobiona jest reliefem o tematyce związanej z transportem i działalnością firmy. Po środku uskrzydlony płaz z inicjałami LR.
2012
2025
Dekoracyjny sztukatorski fryz pod oknami drugiego piętra uformowany z liści i owoców ananasa, a także szyszek i gałęzi drzew iglastych. Okna prostokątne przedzielone szczeblinami, a w nich nadświetla dwunastopolowe. Od południowego zachodu do frontowego budynku przylega, usytuowana asymetrycznie, zróżnicowana kształtem i skalą, dwukondygnacyjna klatka schodowa.
2012

2025

W tej części zaprojektowano asymetrycznie dwa wejścia: od ulicy, i od podwórza. Wejście od ulicy prowadzi przez portal. Nad wejściem główki zwierzęce i nerkowate okno. Portal akcentują dwie kolumny, których kapitele zdobią liście i owoce dębu.
2012
2025
Nad portalem okno, zamknięte łukiem podkowiastym. W narożniku elewacji maska kobieca.
2012
2025
Wejście, po ośmiu schodach marmurowych prowadzi do przedsionka, zdobionego po bokach przyściennymi kolumnami, których bazy i kapitele mają dekorację roślinną. W kapitelach wśród roślin trzy główki zwierzęce. Drugie wejście prowadzi od strony zachodniej – od podwórza, przez portyk, też do przedsionka. Głowice kolumn zdobią sztukaterie w formie liści i kwiatów kasztanowca.

2012

2025

W zachodniej ścianie wieża, z interesującym oknem, dekorowanym liśćmi i kwiatami słonecznika. W szczycie wieży trójdzielne okno o opływowych kształtach, a pod okapem i wokół okna dekoracja sztukatorska z motywami igieł i szyszek sosny. Wieżyczka pokryta dachem naczółkowym.
2012

Na zachodniej elewacji występują płaszczyzny geometryczne z motywami roślinnymi w postaci krzewu i kasztanowca - z liśćmi i pąkami.
2025

Z przedsionka na piętro prowadzi dwubiegowa klatka schodowa z dekoracją o motywach roślinnych; wsporniki schodów ozdobione są słonecznikami. Z przedsionka też możemy wejść do parterowych pomieszczeń, w których ongiś mieścił się kantor – sala manipulacyjna, z długą ladą. Obok cztery pokoje biurowe, dostępne z sali i skomunikowane ze sobą. W części wschodniej hall, a w przedłużeniu korytarz, prowadzący do oficyny z łazienką i urządzeniami higienicznymi, oraz dwa pokoje również z funkcją biura związane.
Piętro jest reprezentacyjne, z przedsionkiem i ogrodem zimowym, dostępne bezpośrednio i z klatki schodowej. Zachowała się bogata dekoracja przedpokoju i pokoju zimowego. W pokoju zimowym ornament tworzą gałązki i liście kasztanowca. Większe pokoje znajdują się od południa, czyli od ulicy, a mniejsze od północy, skomunikowane z oficyną. W pokojach zachowały się skromne dekoracje o falistych liniach. Mieszkania na drugim piętrze, w dawnej mansardzie, o podobnym układzie, ale bez dekoracyjnego wystroju.
Zachowały się niektóre drzwi o kształtach opływowych, z dekoracją o motywach roślinnych. Klamki i okucia drzwiowe są nowe, ale odtworzone w secesyjnym kształcie. Stylowe piece, niestety, nie zachowały się. Zachowały się natomiast cztery kaloryfery z motywami secesyjnymi, z których dwa widoczne są na parterze, przy wejściu na klatkę schodową.”

Informator m. Łodzi, rok 1920.
źródła: 
Stanisław Łukawski, „Łódzka secesja".
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Odział w Łodzi, „ZORA”, Łódź 1997.
Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.
 
2012

2025

 W budynku miała swoją siedzibę Wschód-Zachód Szkoła Wyższa im. Henryka Jóźwiaka w Łodzi (dawniej "Wschód-Zachód" Wyższa Szkoła Humanistyczna w Łodzi) - Uczelnia niepubliczna założona w maju 2006 roku. Twórcą uczelni był Henryk Jóźwiak (19462008), muzyk, wieloletni wykładowca Akademii Muzycznej w Poznaniu. Uczelnia kontynuowała tradycje prowadzonej od roku 1997 przez założyciela działalności edukacyjnej na poziomie szkolnictwa średniego. 
2025
2025
Obecnie na terenie posesji mieszczą się pomieszczenia biurowe Rappa Port oraz centrum fitnesu "fitfabric".
Kalendarz Łódzki, rok 1888.
2025
Fot. z lat 2012 i 2025 Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi