WYŻSZE SEMINARIUM DUCHOWNE – DAWNY… SZPITAL POWIATOWY.

W 1838 roku burmistrz łódzki, Karol Tangermann, zwrócił się w imieniu urzędu miejskiego do władz rządowych z projektem zbudowania szpitala w Łodzi. Potrzebę założenia szpitala uzasadniał okolicznością, że 

„zbiór rozmaitej klasy majstrów i liczniejszej czeladzi częstokroć ulega słabości, którzy dla braku szpitala pozbawieni pomocy i przytułku należnego cierpią i mocno nad tym ubolewają”.

Władze w Warszawie argumentację burmistrza uznały za słuszną i przedstawiony projekt zatwierdziły. Miejsce, gdzie miał stanąć szpital, było przez dłuższy czas nie ustalone. Początkowo zamierzano wznieść go na dwóch placach przy ulicy Konstantynowskiej 10/12 (dzisiejsza Legionów), ale ponieważ ustawa rządowa nakazywała stawianie szpitali z dala od centrum, postanowiono przeznaczyć pod budynek szpitalny zachodnią część Rynku Fabrycznego.

Dawny Rynek fabryczny, znany też jako Sienny, a później Szpitalny

(nazwa pochodziła właśnie od zbudowanego tu szpitala miejskiego). W latach 1945-1949 plac nosił imię ks. Ignacego Skorupki. Potem, od 1987 roku był to plac Katedralny. Po wizycie Jana Pawła II w Łodzi jego pełna nazwa to plac Katedralny im. Jana Pawła II.

Archikatedra łódzka i pomnik Jana Pawła II.

To w tym miejscu Rajmund Rembieliński, prezes komisji Województwa Mazowieckiego i pomysłodawca uruchomienia okręgu przemysłu włókienniczego w Łodzi i okolicy, planował utworzyć ogród i wybudować w nim swój pałac, ale z jego planów nic nie wyszło. Po śmierci Rembielińskiego w 1841 roku miasto zagospodarowało teren.

Budową i wyposażeniem pierwszego szpitala łódzkiego zajmowała się Rada Szczegółowa Opiekuńcza, wybrana w 1840 roku. Weszli w jej skład : Ludwik Geyer (jako opiekun prezydujący), Karol Trankler, proboszcz łódzki ks. Józef Krieger, pastor Fryderyk Metzner, lekarz August Potempa, aptekarz Bogumił Zimmerman i trzech kupców.

Gmach szpitala, któremu nadano nazwę św. Aleksandra, wybudowany został w latach 1842-1845 według typowego projektu architekta rządowego Henryka Marcioniego.

Henryk Marconi (1792-1863) architekt.

Robotami kierował budowniczy gubernialny Stanisław Baliński. Ostatecznie powstał budynek jednopiętrowy, prosty w kształcie o klasycystycznej fasadzie.

Szpital otaczał ogród owocowo-warzywny. Koszty budowy gmachu w szóstej części pokryły władze centralne Królestwa, reszta pieniędzy pochodziła z ceduł muzycznych, z funduszy cechów rzemieślniczych, z dobrowolnych ofiar i nadwyżek budżetowych Kasy Miejskiej. Pewien udział w finansowaniu budowy szpitala miały także okoliczne miasta: Zgierz, Aleksandrów i Konstantynów. W zamian za to korzystały one z usług szpitala łódzkiego, skierowując tu swoich chorych.

"Lodzer Zeitung", 1872.

Szpital św. Aleksandra, rok 1883.

Wizytujący budowę radca stanu hr. Fryderyk Skarbek jeszcze przed otwarciem szpitala zwrócił uwagę na jego szczupłość. Szpital obliczono początkowo na 34 łóżka, co dla 20-tysięcznego miasta i okolicznych miejscowości było wysoce niewystarczające.

Budynek nie od razu został wykorzystany na cele lecznicze. W latach 1844-1845 Łódź przechodziła kryzys przemysłowy. Wśród bezrobotnych tkaczy szerzyła się niesłychana nędza. Władze miejskie, pragnąc chociaż częściowo rozładować bezrobocie, powzięły myśl uruchomienia municypalnego zakładu włókienniczego, w którym znaleźliby pracę najbardziej potrzebujący pomocy. Ponieważ tkacze mający uzyskać zatrudnienie z funduszy miasta nie posiadali odpowiednich pomieszczeń, w których mogliby przerobić otrzymaną przędzę, postanowiono w nowo wybudowanym gmachu szpitalnym, dotąd przez chorych nie zajętym, urządzić trzy sale do zwijania osnowy i nawijania cewek. Pozostałe pomieszczenia przeznaczono na magazyny przędzy i tkanin.

W maju 1845 roku, z uwagi na palącą potrzebę uruchomienia szpitala, zakład włókienniczy został zlikwidowany. Nędza, głód i nie najlepsze warunki sanitarne w mieście powodowały szerzenie się różnych chorób, przybierających często charakter epidemii. W tych okolicznościach zapadła decyzja wykorzystania szpitala zgodnie z jego przeznaczeniem.

Szpital Powiatowy uruchomiono na początku 1846 roku. Był on zawsze przepełniony. Oprócz chorych spośród ludności cywilnej leczono w nim także żołnierzy miejscowego garnizonu. W czasie powstania styczniowego znaleźli tu również opiekę lekarską ranni w bitwie pod Dobrą. Rada Opiekuńcza, czerpiąc swoje fundusze głównie z dobrowolnych ofiar, szczupłych i nieregularnych, miała duże trudności z należytym wyposażeniem szpitala, zwłaszcza w narzędzia chirurgiczne i środki lecznicze.

Dziennik Łódzki, rok 1884.

Dziennik Łódzki, rok 1885.

W 1886 roku do starego budynku szpitalnego dobudowano piętrowy pawilon, w którym zmieszczono 42 łóżka. W poszerzonym w ten sposób szpitalu leczono choroby wewnętrzne, weneryczne i skórne, złamania i okaleczenia. Ordynatorami szpitala byli między innymi lekarze: August Potempa, Gustaw Sterzel, Adam Baroc, Stanisław Plichta, Alfred Krusche, Jan Wisłocki.

 

Szpital Powiatowy św. Aleksandra, rok 1912.

Szpital Powiatowy św. Aleksandra istniał nieprzerwanie 75 lat. 

"Rozwój", rok 1900.

W 1921 roku obiekt ten, nie odpowiadający już wymogom nowoczesnego szpitalnictwa, przekazany został przez magistrat łódzki czynnikom kościelnym. Po gruntownej przebudowie gmachu (według planów Józefa Kabana) i nadbudowie drugiego piętra (rozbudowano także skrzydła boczne), otwarto w nim seminarium duchowne.

"Rozwój", rok 1921.

Monumentalny gmach dla przyszłych księży, dawny szpital powiatowy św. Aleksandra, przy ulicy św. Stanisława 14. W tym budynku 3 listopada 1921 roku odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego dla pierwszych kleryków.

  Wincenty Tymieniecki 

W sierpniu 1921 roku łódzki bp Wincenty Tymieniecki wydał dekret erygujący Wyższe Seminarium Duchowne. Jego pierwszym rektorem został ks. Jan Krajewski. W następnych latach seminarium stopniowo powiększano o kolejne piętra i skrzydła, w części północnej powstała kaplica i aula. Seminarium otrzymało status i prawa wyższej uczelni.

"Łódzkie Echo Wieczorne", rok 1926.

Kalendarz Informator, rok 1923.

"Republika", rok 1926.

Okupacja przyniosła kres jego działalności – budynek zajęła organizacja młodych hitlerowców – Hitlerjugend. Po II wojnie jej miejsce zajęła Szkoła Oficerska Milicji Obywatelskiej, która opuściła gmach w 1947 roku.

W gmachu Seminarium Duchownego ma swą siedzibę także Muzeum Archidiecezjalne, którego cenne zbiory można zwiedzać po uprzednim umówieniu.

Strona Muzeum: http://archidiecezja.lodz.pl/muzeum/

źródła:

Wacław Pawlak. Patrząc na starą fotografię. Szkice starołódzkie.

Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik łódzki.

fot. archiwalne ze stron:

lodz.fotopolska.eu

w4u.am.lodz.pl

Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi.

www.dzienniklodzki.pl

Przeczytaj jeszcze:
Dawny szpital „Betleem”, ulica Marii Skłodowskiej Curie.
Łódź 100 lat temu – gruźlica i… miejskie łaźnie.
DAWNY SZPITAL PRZY ULICY KRZEMIENIECKIEJ 5.
KOCHANÓWKA - Szpital im. Józefa Babińskiego.
SZPITAL ŚWIĘTEJ RODZINY
Doktor Karol Jonscher - łódzki Judym?
Właściwy człowiek, czyli dr Seweryn Sterling
SZPITAL KRÓLA BAWEŁNY, czyli ... Wojewódzkie Centrum Ortopedii i Rehabilitacji Narządów Ruchu im. Dr. Z. Radlińskiego w Łodzi.
Łódź. Szpital Izraela i Leony Poznańskich.

ŁÓDŹ. SZPITAL MINISTERSTWA WEWNĘTRZNEGO I ADMINISTRACJI, ULICA PÓŁNOCNA.
Przytułek dla Starców i Kalek Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE