Willa Wilhelma Teschemachera w Łodzi.

Willa została wybudowana dla właściciela fabryki pruneli założonej w 1889 roku - Wilhelma Teschemachera. Powstawała przypuszczalnie w dwóch fazach, początkowo jako prostokątny obiekt od strony południowej, następnie rozbudowana od ogrodu.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1901.

W 1912 roku była własnością Antoniego Kuka, w 1922 roku przeszła w ręce spółki Nahuma (Nauma) Eitingona (Włókiennicza Spółka Akcyjna N. Eitingon i S-ka) i pozostawała jej własnością do 1939 roku.

Kalendarz informator, rok 1923.

W 1919 roku Etingon zakupił sąsiadującą z willą fabrykę wzniesioną w roku 1885 dla Towarzystwa Akcyjnego Winkler, Gaertner i Borman. Eitingon przeprowadził kapitalny remont fabryki włącznie z wymianą parku maszynowego. Produkował w niej wyroby pończosznicze, trykotaże oraz rękawiczki.

W 1938 roku  Eitingonowie wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, pozostawiając dom bez gospodarza. Po wojnie willa stała się własnością państwa. Kolejni lokatorzy to schronisko młodzieżowe i zakładowe przedszkole zakładów „Zenit”.

W tym czasie budynek stopniowo niszczał, a w latach 80. groziła mu rozbiórka. Jednak dzięki staraniom PTTK i przeprowadzonym zabiegom remontowym, w 1984 roku willa stała się siedzibą oddziału Towarzystwa. Odrestaurowana - do dziś jest godna odwiedzania.

Willę zbudowano w stylu neorenesansowym. Nawiązuje swoją bryłą do rzymskiego Palazzo Farense. Znajduje się w centrum miasta, na terenie o gęstej zabudowie. Położona w południowo-wschodnim narożu obszernej prostokątnej działki, u zbiegu ulic Sienkiewicza i Wigury (historycznie znajdowała się na rogu ulicy Dzikiej i Pustej). Od zachodu znajduje się dziedziniec odgrodzony od ulicy murowanym parkanem z bramą, od strony północnej jest ogród.

Od strony południowo-zachodniej znajdują się zabudowania gospodarcze.

Budynek posiada elewacje tynkowane i malowane, zdobione płaskimi pasowymi boniami. Kondygnacje oddzielone są gzymsem kordonowym, górą poprowadzony gzyms wieńczący.

Okna są prostokątne, ujęte na parterze płaskimi opaskami, na piętrze od południa  i wschodu aediukulami, we fryzie wieńczącym małe okienka strychowe.

Od zachodu znajduje się wejście główne poprzedzone schodkami i osłonięte żelaznym przeszklonym daszkiem.

Od północy na osi dołem znajduje się zaokrąglony ryzalit ze schodami wiodącymi do kondygnacji piwnicznej.

Nad schodami taras wgłębiony w bryłę budynku, ujęty bocznymi ryzalitami piętra. We wschodnim  skrzydle przeszklona ściana poprzedzona schodami do ogrodu.

Wnętrza willi zostały przekształcone na początku XX wieku. W 1945 roku została przejęta przez państwo, i jak już wspominałam mieściła przedszkole i żłobek zakładów „Zenit”, dawnej fabryki Towarzystwa Akcyjnego Winkler, Gaertner i Borman, późniejszej firmy Nahuma Eitingona.

Kalendarz informator, rok 1923.

"Zenit" przy ulicy Sienkiewicza. Widok z tarasu willi Wilhelma Teschemachera.

W 1984 roku willa została przekazana Zarządowi Wojewódzkiemu PTTK i poddana renowacji, ponownie restaurowana w latach 2004-2009.

W przedsionku marmurowa posadzka i boazerie. W centrum dwukondygnacyjny hol z drewnianymi dwubiegowymi schodami i galerią na piętrze.

W zwieńczeniu dekoracyjny sztukatorski okrągły plafon.

Na dole można podziwiać piękne drewniane boazerie i marmurowy kominek, a nad nim zwierciadło w hebanowej ramie intarsjowane i inkrustowane kością słoniową i kamieniami półszlachetnymi z motywami renesansowymi.

Przeszklone szkłem kryształowym przesuwane drzwi do północnego salonu. Kolejne drzwi wiodą do oranżerii o przeszklonej północnej ścianie. 

W ścianie wschodniej znajduje się kamienna studzienka o dekoracji neorenesansowej, nad nią unikatowa mozaika przypisywana weneckiej pracowni Antoniego Salvatiego.

Jedna z sal nosi imię dr inż.. Adama Chyżewskiego -  nauczyciela akademickiego, wykładowcy Politechniki Łódzkiej, działacza Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Zmarł 31 sierpnia 2011 roku w łódzkim szpitalu w wyniku urazu doznanego 29 sierpnia 2011 roku podczas niespodziewanego wypadku w Tatrach podczas schodzenia z Owczej Przełęczy.

Część mieszkalna znajdowała się na piętrze. Wiedzie nas tam klatka schodowa, kolejne dzieło rzemiosła artystycznego.

Na półpiętrze piękne, duże okno zamknięte arkadowo i wypełnione witrażem.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1935.

W kamienicy znajduje się siedziba Zarządu Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Centrum Fotografii Krajoznawczej, zaś w części piwnicznej i w ogrodzie restauracja „Soplicowo”.

Strona restauracji:
http://www.soplicowo.com.pl/

W ogrodzie niespodzianka w postaci klasycznej fontanny ogrodowej i kaskad. Miło posiedzieć tutaj i coś zjeść.

Źródła:

Krzysztof Stefański. Łódzkie wille fabrykanckie.

Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska. Spacerownik Łódzki.

http://www.kultura.lodz.pl

https://pl.wikipedia.org

Fot. Monika Czechowicz 
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi

MAPA GOOGLE

WODZIERADY. DWÓR MODRZEWIOWY.

Pierwsza pisana wzmianka o Wodzieradach pochodzi z 1398 roku. W XVI wieku łany folwarczne dawały dziesięcinę parafii w pobliskich Mikołajewicach, natomiast łany kmieci zasilały Kolegiatę Łęczycką. W XVIII wieku Wodzierady należały do Dzierzbickich, następnie do Mniewskiego, wojskiego sieradzkiego, później do Franciszka Bajera, aż w 1840 roku  poprzez małżeństwo jego córki przeszły w ręce Hipolita Parczewskiego.

Dwór w Wodzieradach to jeden z najpiękniejszych obiektów tego typu w regionie. Zbudowany został w 1825 roku.

Hipolit Parczewski zapisał się chlubnie w historii wsi, znosząc w 1861 roku pańszczyznę, założył też szkołę początkową. Prowadziła ją Aleksandra Parczewska. Parczewski rozparcelował wsie Alfonsów i Apolonię, wchodzące w skład majątku. Synem Hipolita był Alfons Parczewski (1849-1933), członek Polskiej Akademii Umiejętności, działacz na rzecz budzenia świadomości narodowej wśród Mazurów i Łużyczan, wreszcie rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1870 roku wydał "Monografię Szadku".

Podczas powstania styczniowego mieścił się tutaj szpital dla rannych w bitwie pod Dobrą. Dwór stanowił też bazę zaopatrzeniową dla powstańców.

W 1868 roku majątek przeszedł w ręce rodziny Kulczyckich, którzy gospodarowali tutaj do wybuchu II wojny światowej. Ostatnimi właścicielami byli Kazimierz i Stefan Kulczyccy. 

"Rozwój", rok 1900.

W czasie okupacji zarządzał tutaj Niemiec Pikard z Rygi.

W 1943 roku Niemcy wprowadzili nazwę okupacyjną Wodsjerady. Na lepszych gospodarstwach osadzono Niemców ze wschodu w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Ocalał dwór z przełomu XVIII/XIX wieku, niewątpliwie perełka polskiej architektury dworskiej.

Po zakończeniu działań wojennych dwór przeszedł w posiadanie państwa. Mieściły się tutaj: szkoła, przedszkole i biblioteka. W tym okresie majątek został zdewastowany. W 1970 roku został rozebrany drewniany lamus z XIX wieku, mimo że wpisany był do rejestru zabytków. Stawy zaś zamieniono na wysypisko śmieci. 

"Dziennik Popularny", rok 1978.

Ocalał na szczęście dwór, który wraz z resztkami parku został w 1982 roku zakupiony przez prywatnego właściciela. Od tej pory budynek znajdował się w ciągłym remoncie, ale od jakiegoś czasu nie widać postępu w pracach.

Obiekt pojawił się kilka razy na ekranie, możemy go podziwiać w filmach: „Ziemia Obiecana” Andrzeja Wajdy, „Wilczyca” Marka Piestraka i „Między ustami a brzegiem pucharu” Zbigniewa Kuźmińskiego.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.

Jest to budowla modrzewiowa o konstrukcji zrębowej, wzniesiona w połowie z drewna, a w połowie z cegły. 

Część drewniana zawierała użytkowe podcienie wsparte na trzech słupach.

Od północy znajduje się piętrowy, murowany portyk z czterema kolumnami.

Dwór ma dwutraktowy układ wnętrza z salonem i sienią na osi. We wnętrzu zachowały się oryginalne posadzki, stolarka i kominek.

Budynek posiada łamany polski dach kryty gontem. 

Wodzierady – wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, w gminie Wodzierady.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Wodzierady. Wioska jest położona nad rzeczką Pisią, w odległości ok. 5 kilometrów od Lutomierska,  kilkanaście kilometrów na północ od Łasku, pomiędzy tym miastem a trasą nr 710 z Lutomierska do Szadku.

Dwór znajduje się w centrum miejscowości Wodzierady (obok skrzyżowania) i jest widoczny z drogi.

Źródło:

Jakub Jagiełło, Ewa Perlińska, Tomasz Szwagrzak. Zapomniane miejsca Łodzi i okolic.

Andrzej Ruszkowski. Sieradz i okolice.

Wikipedia https://pl.wikipedia.org

BAEDEKER POLECA:

Jakub Jagiełło, Ewa Perlińska, Tomasz Szwagrzak. Zapomniane miejsca Łodzi i okolic. Województwo łódzkie, przewodnik.

Pozycja prezentuje zapomniane miejsca i zabytki, o których wie mało kto. Jest to więc publikacja ciekawa i niebanalna, zapraszająca turystę do zejścia z utartych szlaków i odkrywania rzeczy nieznanych...

Jest to druga pozycja z tej serii, po wydanym w roku 2009 przewodniku po Mazowszu.

Polecam także bloga prowadzonego przez jednego z autorów publikacji, Tomasza Szwagrzaka:

http://tszwagier.blogspot.com/

Tomasz Szwagrzak – podróżnik, krajoznawca, miłośnik turystyki, historii, fotografii oraz wszystkiego, co wiąże się z tą tematyką. Twórca serwisu Zamki i Pałace Województwa Łódzkiego www.zamkilodzkie.pl od 2004 roku. Regionalista i lokalny patriota, czego efektem jest tworzona od kilku lat strona o rodzinnych Pabianicach i powiecie pabianickim www.pabianicki.net.pl.

Przeczytaj jeszcze:
DOBRA
Powstaniec styczniowy - Maria Piotrowiczowa.

Fot. Monika Czechowicz
Fot. nekrologu p.Kulczyckiej pochodzi ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi

MAPA GOOGLE