baedeker łódzki: D jak DZWONNICA

wtorek, 6 września 2016

D jak DZWONNICA

Dzwonnica – budynek albo wyodrębniona jego część, służące jako pomieszczenie na dzwony, o przeznaczeniu sakralnym lub świeckim (na przykład w ratuszu), najczęściej w postaci wieży.

Dzwonnica na budynku Miejskiego Ratusza. Plac Wolności, dawny Nowy Rynek.

Dzwonnica przy kościele garnizonowym św. Jerzego (dawniej Cerkiew garnizonowa św. Aleksego Metropolity), ulica św. Jerzego 9.

Mała, wolnostojąca dzwonnica przy kościele pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, ulica Chochoła 3.

Dzwonnice mogą być:

- wolnostojące, w formie wieży bramnej lub ściany przeprutej otworami na zwieszenie dzwonów, często z bramą w przyziemiu...

Dzwonnica przy Kościele pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego i św. Marii Małgorzaty Alacoque, ulica Zgierska 123.

Dzwonnica przy Kościele pw. Przemienienia Pańskiego, ulica Rzgowska 88.

... lub - dzwonnice wieże stanowiące człon architektoniczny, przylegający do budynku lub wystrzelający z jego bryły w górę – w kształcie wieży, sygnaturki lub latarni.

Bazylika archikatedralna pw. św. Stanisława Kostki, Plac Jana Pawła II.

Cerkiew pw. św. Olgi, ulica Grzegorza Piramowicza 12.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ulica Kościelna 8/10.

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, ulica

Skłodowskiej-Curie 22.

Kościół pw. Najświętszego Imienia Jezus, ulica Sienkiewicza 60

Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela, al. Włókniarzy 187.

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej, ulica Łąkowa 40/42.

Kościół Podwyższenia św. Krzyża, ulica Sienkiewicza 38.

Kościół Zesłania Ducha Świętego, ulica Piotrkowska 2/2a.

Sobór św. Aleksandra Newskiego, ulica Jana Kilińskiego 56.

Wznoszenie specjalnych konstrukcji na pomieszczenie dzwonów datuje się prawdopodobnie od VI wieku. Najstarsze zachowane dzwonnice (IX wiek) były wolno stojącymi wieżami wielokondygnacyjnymi, o jednolitych ścianach przebitych małymi otworami okiennymi w górnych kondygnacjach.

Od XIII wieku zaczęły pojawiać się dzwonnice przylegające do budynku kościoła lub w dolnych swych partiach wtopione w jego elewacje. W okresie gotyku, wraz z opanowywaniem techniki i systemu konstrukcyjnego, dzwonnice stawały się coraz bardziej ażurowe i strzeliste. W końcu XV wieku pojawiły się we Włoszech dzwonnice w formie członów architektonicznych, wieńczących naroża fasady. Ten typ dzwonnic, spotykany często w architekturze, rozpowszechnił się w dobie renesansu i baroku.

W architekturze polskiej rodzimy charakter mają dzwonnice drewniane, kryte dachami namiotowymi, bądź hełmami obitymi gontem.

Drewniana, wolnostojąca dzwonnica przy kościele pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, ulica Ogrodowa 22.

Dzwonnice, ze względu na konstrukcję dzielimy na:

- wieńcowe, najczęściej występujące w kresowym budownictwie cerkiewnym

- wieńcowo-słupowe, najczęściej spotykane we wschodniej Małopolsce

- szkieletowe, najbardziej rozpowszechnione w Polsce, często (na Śląsku, na Podkarpaciu) wzbogacone były górną kondygnacją w formie izbicy.

Wolnostojąca dzwonnica przy kościele pw. św. Jana Chrzciciela we wsi Dobra, w województwie łódzkim, powiat zgierski.

Drewniana dzwonnica przy kościele pw. Najświętszej Marii Panny w Mikołajewicach, w województwie łódzkim, powiat pabianicki, gmina Lutomiersk.

Murowana dzwonnica przy kościele pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika, ulica Dominikańska, Sieradz.

Dzwonnica przy kaplicy pw. św. Elżbiety Węgierskiej, w Łodzi przy ulicy Spornej 71/73.

Wolnostojąca dzwonnica przy kościele pw. św. Franciszka z Asyżu, ulica Przyszkole. Kościół i dzwonnica o formach modernistycznych, projekt Józefa Kabana.

Parawanowa murowana dzwonnica przy zabytkowym, drewnianym kościele pw. św. Mikołaja we wsi Tum, województwo łódzkie.

Murowana dzwonnica przy kościele św. Jakuba Apostoła w Głownie.

.... i trochę dalej od Łodzi. Murowana dzwonnica przy kościele pw. św. Michała Archanioła we Władysławowie/ Russocicach (powiat turecki).

źródło:

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, pod red. Krystyny Kubalskiej-Sulkiewicz, Moniki Bielskiej-Łach, Anny Manteuffel-Szaroty. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marek Budziarek. Świątynie Łodzi.