baedeker łódzki

poniedziałek, 4 marca 2019

Izaak Kersz - inicjator powstania Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Łodzi.

Izaak Kersz (Kiersz), wybitny historyk dziejów Żydów łódzkich, nauczyciel.

Urodził się 2 maja 1918 roku w Kutnie, w wielodzietnej rodzinie jako syn Pereca, rzemieślnika, i Pessy Braun. Ukończył jeszywę, a następnie (w 1937 roku) gimnazjum polskie w Kutnie. Utrzymywał się z udzielania korepetycji. W młodości sympatyzował z Komunistycznym Związkiem Młodzieży Polskiej, na krótko przed wybuchem wojny został aresztowany za udział w pochodzie pierwszomajowym. Wrzesień 1939 roku zastał go w łęczyckim więzieniu; uwolniony przedostał się do Kutna, stamtąd do Warszawy, wreszcie przez Terespol do Brześcia nad Bugiem. Od 1942 roku walczył w oddziałach partyzanckich w rejonie Słonima i Kosowa, a następnie w I Armii Wojska Polskiego. Po wojnie pozostał w Brześciu, gdzie pracował jako nauczyciel historii. Ukończył studia na Wydziale Historii Instytutu Pedagogicznego w Mohylowie. Do Polski wrócił w 1956 roku, zamieszkał w Łodzi i uczył w Liceum im. I.I. Pereca oraz w innych szkołach.

Kersz był jednym z założycieli Towarzystwa Polsko-Izraelskiego i sekretarzem oddziału łódzkiego. Na początku lat 80. ubiegłego stulecia zainicjował powstanie Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Łodzi.

Cmentarz Żydowski w Łodzi, ulica Bracka.

Izaak Kersz i Jerzy Kosiński. Wizyta Kosińskiego w Łodzi, ms1 Więckowskiego 36, rok 1988.

Do końca życia Izaak Kersz działał niestrudzenie na rzecz ocalenia cmentarza i zgromadził wartościowe archiwum dotyczące niszczejącego zbytku. Prowadził badania, odczytywał napisy na macewach i prowadził zajęcia dla Studentów Uniwersytetu Łódzkiego dzieląc się wynikami swojej pracy.

Strona Cmentarza Żydowskiego w Łodzi (baza danych, która umożliwia odnalezienie osób pochowanych na cmentarzu):

http://www.jewishlodzcemetery.org/

Kersz miał ogromne zasługi w uchronieniu od całkowitej dewastacji łódzkiej nekropolii. Za swą działalność zawodową i społeczną został odznaczony w 1974 roku, Złotym Krzyżem Zasługi.

Jest autorem pośmiertnie wydanej książki "Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej w Łodzi" (Łódź, 1996, wydanie drugie, poszerzone ukazało się w roku 1999) oraz pracy "To nic innego tylko dom wieczności", w której zebrał materiały dotyczące cmentarza, cennego zabytku kultury żydowskiej, jakim jest nekropolia łódzka.

"Dom Życia" w jesiennej scenerii...

Żydzi używają wielu nazw określających cmentarz: Dom Życia (bejt olam), Dom Grobów (bejt kwarot) czy dom uroczystego zgromadzenia wszystkich żyjących (bejt moed Lechom chaj) oraz... dobre miejsce. Istnieją też określania Dom Wieczności i Ogród Żydowski (hortus judaeorum).

Izaak Kersz zmarł 19 czerwca 1990 roku w Łodzi i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Brackiej, miejscu którym się opiekował i chronił od zniszczenia.

źródła:

Andrzej Kempa, Marek Szukalak. Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny.

Włodzimierz Małek. Zabytkowy Cmentarz Żydowski w Łodzi.

Przeczytaj jeszcze w baedekerze:

NOWY CMENTARZ ŻYDOWSKI W ŁODZI

NOWY CMENTARZ ŻYDOWSKI W ŁODZI – WIOSENNY SPACER

BEJT OLAM

M jak MACEBA. Symbolika meceb - Nowy Cmentarz Żydowski w Łodzi.

Litzmannstadt getto – POLE GETTOWE

Eliahu - największy łódzki Rebe

Wystawa fotografii Agnieszki Traczewskiej POWROTY/ RETURNS
Łódź. WYZNANIOWA GMINA ŻYDOWSKA ... i siostry Rajfer.

Fot. archiwalne pochodzą ze stron:

Muzeum Sztuki https://zasoby.msl.org.pl/mobjects/view/464

Nasza Klasa, strona Technikum Elektrycznego im. F. Zubrzyckiego (fot. Zbigniew Grzelec).

Fot. współczesne Monika Czechowicz

piątek, 1 marca 2019

... niech się mury pną do góry

Fot. Monika Czechowicz

czwartek, 28 lutego 2019

Sanktuarium Matki Boskiej Zwycięskiej i "Cud na Wisłą".

Sanktuarium Matki Boskiej Zwycięskiej jest wyrazem wdzięczności mieszkańców Łodzi za cudowne zwycięstwo Wojska Polskiego nad Armią Czerwoną w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Poświęcenie kamienia węgielnego nastąpiło w szóstą rocznicę zwycięstwa nad Wisłą, 15 sierpnia 1926 roku.

"Republika", 16 sierpnia 1926 roku.

Budowę trzynawowej bazyliki o formach klasycystycznych (według projektu Józefa Kabana) prowadzono do 1930 roku, wnoszenie wieży zakończono dopiero po II wojnie światowej, około 1950 roku.

Księga adresowa m. Łodzi, 1937-1939.

Parafię erygował 1 lipca 1926 roku bp Wincenty Tymieniecki, zaś poświęcenia nowo wybudowanej świątyni dokonał 2 października 1938 roku ordynariusz łódzki, bp Włodzimierz Jasiński.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1931.

"Głos Poranny", dodatek ilustrowany, rok 1933.

"Echo", rok 1938.

W czasie II wojny światowej budynek został zamknięty dla wiernych i częściowo zdewastowany. Przejęła go firma odzieżowa zajmująca się szyciem mundurów.

Tablice na zachodniej ścianie kościoła.

W kaplicy bocznej znajduje się mozaikowa kopia cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z grot Bazyliki św. Piotra w Watykanie - dar pap. Jana Pawła II uczyniony w 1982 roku. W absydzie umieszczono płaskorzeźbę Matki Boskiej zwycięskiej, którą w drewnie lipowym wykonał Ludomir Śledziński, a nad głównym ołtarzem niewielkiej wielkości obraz przedstawiający fragment "Cudu nad Wisłą" (przez cały czas istnienia PRL-u jedyny w Łodzi obraz publicznie prezentujący to wydarzenie historyczne).

W latach 1952–1954 nawę główną ozdobiono polichromią, a nawy boczne sgraffitami.

W wyposażeniu kościoła są 44-głosowe organy pneumatyczne

wykonane przez firmę Dominika Biernackiego z Włocławka - dar kolejarzy węzła łódzkiego w 1933 roku.

Od początku lat 70. XX wieku działał przy kościele Ośrodek Kultury Religijnej, gdzie prowadzono systematyczne wykłady z zakresu problematyki światopoglądowej. W następnej dekadzie organizowano Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. Obecnie przy kościele funkcjonują bractwa (między innymi Żywa Róża, Trzeci zakon św. Franciszka, Sodalicja Mariańska) oraz centrum dorocznych pielgrzymek na Jasną Górę.

Koncentruje się tu także duszpasterstwo "Rodzina Katyńska", bowiem przed świątynią 16 września 1990 roku odsłonięto pomnik "Katyń 1940" oraz tablice epitafijne zawierające imiona, nazwiska i stopnie wojskowe 332 jeńców z Ostaszkowa, Kozielska i Starobielska, pochodzących z Łodzi lub z Łodzią związanych.