Kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny - przez setki
lat nierozerwalny "partner"
Placu Kościelnego. Znajduje się tutaj najstarsza parafia w Łodzi, ale sam obiekt nie jest najstarszym kościołem w mieście. Obecny kościół jest trzecim w tym miejscu. Na placu Kościelnym, dokładnie w tym samym miejscu już od średniowiecza stała drewniana świątynia.
Kościół w tym miejscu został wzniesiony w 1361 roku. Czynny był przez wiele lat, ale stopniowo popadał w ruinę. W drugiej połowie XVII wieku, po wojnach, epidemiach i pożarach, liczba miasta zmniejszyła się znacznie i nie byli oni w stanie remontować kościoła ani utrzymywać proboszcza. Przez kilka lat nie było w Łodzi księdza. Dopiero w 1763 roku proboszczem został ks. Karol Godaczewski, który nie mieszkał w Łodzi, lecz w bogatszym Srocku, gdzie również był proboszczem. W tym samym roku parafię wizytował ks. kanonik Antoni Sikorski, który stwierdził, że:
...jest zgorszeniem, aby tak lichy i ubogi kościół znajdował się w dobrach biskupich. Kościół ten nie nadaje się już do remontu i nie powinien być użytkowany, gdyż grozi zawaleniem.
W tej sytuacji postanowiono, aby na tym miejscu, to jest na tzw. Górkach Plebańskich wybudować nowy kościół.
Kościół, rok 1768.
W 1765 roku biskup Antoni Ostrowski sfinansował budowę nowego kościoła, którą zakończono w 1768 roku. Kościół konsekrowano tak jak poprzedni - pod wezwaniem Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny. Był to budynek drewniany konstrukcji zrębowej na podmurówce, kryty gontem, na planie prostokąta o długości 23, a szerokości 13 łokci, wysokości na 11 łokci. W 1837 roku kościół wydłużono do 51 łokci. Na tyłach plebanii znajdował się cmentarz.
W 1813 roku cmentarz otoczono parkanem i obsadzono topolami.
"Dziennik Łódzki", rok 1888.
W 1888 roku kościół przeniesiono na teren utworzonego w 1819 roku cmentarza katolicko-ewangelickiego przy drodze do wsi Mania (ulica Ogrodowa)) i konsekrowano go pod wezwaniem świętego Józefa. Stał się on kościołem filialnym parafii Wniebowzięcia NMP i otrzymał wezwanie św. Józefa Oblubieńca NMP.
Kościół św. Józefa przy ulicy Ogrodowej(czytaj TUTAJ).
Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego (źródło: FotoPolska)
Na miejscu przeniesionego kościoła w 1892 roku wybudowano nowy, murowany kościół według projektu Konstantego Wojciechowskiego, pod wezwaniem Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny. "Dziennik Łódzki", rok 1886.
"Dziennik Łódzki", rok 1886.
"Dziennik Łódzki", rok 1886.
"Dziennik Łódzki", rok 1886."Dziennik Łódzki", rok 1886.
"Tydzień", rok 1895.
Poświęcenie fundamentów Kościoła Najświętszej Marii Panny.
Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego.
"Dziennik Łódzki", rok 1882.
Kamień węgielny położył w 1888 roku biskup Wincenty Chruściel-Popiel.
Konsekracji kościoła dokonał w 1897 roku biskup warszawki Kazimierz Ruszkiewicz.
Do roku 1888 drewniany, we władaniu biskupów włocławskich, dzisiaj już murowany, zbudowany w stylu wiślanym (nadwiślańskim) w 1897 roku (kościół jest jednym z niewielu, w którym zastosowano ten styl, który miał być typowo polskim stylem architektury).
Nową świątynię oddano do użytku w 1897 roku. Władza carska kazała, po zakończeniu budowy nowego,
stary kościół rozebrać. Jednak dzięki sprytnemu fortelowi, udało się kościół
św. Józefa uratować (wysłano do Petersburga list z prośbą o zgodę na
umieszczenie w zabytkowym kościele obrazu św. Mikołaja, jako upamiętnienie opieki
patrona nad następcą tronu, podczas jego podróży do Japonii. Władze carskie pozytywnie ten
wniosek rozpatrzyły, nie doszukując się w nim niczego podstępnego).
"Rozwój", rok 1900.
Ołtarz główny – tryptyk gotycki – dzieło rzeźbiarza
Antoniego Panasiuka. W środkowej części gotyku rzeźba sceny Wniebowzięcia NMP w
otoczeniu Apostołów i trzech niewiast wokół pustego grobu. Nad nimi rzeźba
sceny ukoronowania NMP. Na bocznych skrzydłach tryptyku są: płaskorzeźby
przedstawiające radosne i chwalebne tajemnice różańca – z jednej strony,
malowidła na blasze miedzianej ukazujące tajemnice bolesne – z drugiej. Obok
tryptyku, po lewej stronie, figura bł. Czesława.
Po prawej natomiast rzeźba św. Jana Kantego.
Nad tryptykiem rzeźby patronów Polski – św. Wojciecha
i św. Stanisława
Biskupa i Męczennika. Drugi ołtarz – Najświętszego Serca Pana
Jezusa.
Prezbiterium jest oświetlane przez ostrołukowe okna z
wykonanymi w 1891 witrażami św. Wojciecha, św.
Stanisława Biskupa, Wniebowzięcia NMP. Nad drzwiami prowadzącymi z prezbiterium
do zakrystii umieszczona jest płaskorzeźba Chrystusa w Ogrójcu. W kaplicy obok
prezbiterium jest ołtarz z gotycką nastawą, w której znajduje się obraz Matki
Bożej Miłosierdzia – Matki Boskiej Łódzkiej. Natomiast nad drzwiami z
prezbiterium do kaplicy Ucieczka Świętej Rodziny
do Egiptu. W transepcie w półkolistej absydzie
umieszczony jest obraz z barwną rzeźbą św. Anny uczącej czytać Maryję. Po drugiej
stronie transeptu mieści się kaplica z barwną rzeźbą Świętej Rodziny.
Stacje drogi krzyżowej zostały wykonane w postaci drewnianych
płaskorzeźb. Chór wsparty jest na dwóch filarach, a na nim znajdują się
37-głosowe organy w gotyckiej oprawie, sprowadzone z Wiednia w 1892 roku. Terakotowa posadzka, fundacji fabrykanta Izraela
Poznańskiego, wyłożona została w latach 1891-1892.
Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi w dekanacie Łódź-Bałuty
archidiecezji
łódzkiej, jest najstarszą
łódzką parafią.
"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1938.
Kościół Wniebowzięcia NMP (przed 1936 rokiem)
Zbiory Muzeum Miasta Łodzi
Fragment kościoła z bramą wejściową
(fotografia z okresu międzywojennego, zbiory NAC)
Więcej:
"Orędownik", rok 1937.
źródło:
Jan Kanty Chrzanowski. Historia Łodzi do 1865 roku.
Przeczytaj jeszcze:
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Fot. archiwalne ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Muzeum Miasta Łodzi.
