baedeker łódzki: PIOTRKOWSKA 24 - Bielszowski i Stiller.

wtorek, 28 kwietnia 2015

PIOTRKOWSKA 24 - Bielszowski i Stiller.

Ta jednopiętrowa kamienica frontowa została zbudowana w latach 70. XIX wieku. Drugie piętro dobudowano w roku 1881. Posesja należała w tym czasie do Majera Kestenberga.

"Führer Durch Łódź", 1898.

"Lodzer Zeitung", rok 1867.

(dawna numeracja ulicy Piotrkowskiej - numer 256 to dzisiaj 24, czytaj TUTAJ)

Pod koniec XIX wieku przy Piotrkowskiej 24 otwarta została jedna z pierwszych aptek w Łodzi.

Jeszcze w połowie XIX wieku mieszkańcy Łodzi musieli odbywać daleką drogę po lekarstwa, bowiem pierwsza łódzka apteka mieściła się w Rynku Nowego Miasta nr 2 (dziś Plac Wolności 7) - apteka powstała w 1829 roku w jednopiętrowym murowanym domu Antoniego Bittdorfa. Była to pierwsza „kamienica” na rynku. Właścicielem apteki był Karol Ketschon. Po jego śmierci w 1830 roku wdowa, Julia Ketschon, wydzierżawiła aptekę pewnemu magistrowi farmacji, a w 1834 roku sprzedała ją Stanisławowi Kamińskiemu. Od jego sukcesorów nabył aptekę w 1840 roku Bogumił Zimmermann, który wybudował w tymże roku jednopiętrowy dom murowany w Rynku Nowego Miasta 7 (dziś Plac Wolności 2) obok ratusza, i tam przeniósł aptekę.

Więcej o łódzkich aptekarzach w baedekerze TUTAJ.

"Dziennik Łódzki", rok 1888.

W latach 70. XIX wieku mieścił się tutaj zakład fotograficzny Eliasza Sztumana (Stummana), przeniesiony później do lokalu przy Piotrkowskiej 20.

"Rozwój", rok 1898.

Wcześniej działał w Łodzi zakład fotograficzny Józefa Zajączkowskiego (od 1862 roku - Nowy Rynek 8, później Konstantynowska 5) i Dominika Zonera (od 1863 roku – Konstantynowska 3).

O łódzkich fotografach przeczytasz w baedekerze TUTAJ.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.

W drugiej połowie lat 90. XIX wieku nieruchomość przy Piotrkowskiej 24 przeszła w ręce Towarzystwa Akcyjnego Wełnianej Manufaktury Stiller i Bielszowski.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1906.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1910.

Juliusz Bielszowski

Arnold (Aron) Stiller i jego szwagier, Juliusz Bielszowski (Bielschowsky), założyli w 1875 roku fabrykę wełnianą, która od 1882 roku mieściła się na ulicy Cegielnianej 78/82 (dzisiejsza Jaracza 52).

Początkowo na 60 mechanicznych krosnach i w apreturze pracowało 91 robotników. W 1893 roku utworzono spółkę akcyjną. Na przełomie XIX i XX wieku zakład wykazywał roczne obroty na poziomie 1,5 mln rubli. Produkowano tu tkaniny wełniane zgrzebne i chustki.

Fabryka wyrobów wełnianych Arnolda Stillera i Juliusza Bielszowskiego.

Wspólnicy działali w wielu towarzystwach gospodarczych i społecznych, między innymi w Towarzystwie Wzajemnego Kredytu, Łódzkim Żydowskim Towarzystwie Dobroczynności, fundacji „Domu Ubogich”, komitecie szpitala „Uzdrowisko”, Łódzkim Żydowskim Towarzystwie Niesienia Pomocy Położnicom i Niemowlętom i inn.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.

Arnold Stiller

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1911.

W okresie międzywojennym kapitał spółki wynosił 3 mln złotych i był podzielony na 1500 akcji. Przedsiębiorstwo składało się z przędzalni (960 wrzecion), tkalni (600 krosien kortowych i angielskich), draparni, farbiarni i wykończalni. Zatrudniano 460 osób.

Dawna fabryka wyrobów wełnianych Arnolda Stillera i Juliusza Bielszowskiego przy ulicy Jaracza.

Od 1929 roku wynajmowano część hal produkcyjnych i maszyn fabryce wyrobów włókienniczych Samuela Bermana i Chaima Lichtensztajna, która zatrudniała 200 robotników i produkowała tkaniny bawełniane i wigoniowe.

Vis a vis przedsiębiorstwa, po drugiej stronie ulicy Cegielnianej (dzisiaj Jaracza 45, róg POW), Arnold Stiller wybudował okazałą willę. Część północna budynku powstała w latach 1890-91.

W okresie 1899-1901 dobudowano południowy fragment pałacyku. Willa istnieje do dzisiaj.

Wracamy na ulicę Piotrkowską. Pod numerem 24 miał swoją siedzibę Dom Bankowy M. Tykocinera.

"Czas", kalendarz na rok 1901.

W pierwszej połowie XX wieku przy Piotrkowskiej 24 mieściła się znana księgarnia Adolfa Słomnickiego.

"Czas", kalendarz informacyjny na rok 1900.

"Gazeta Łódzka", rok 1915.

W 1890 roku uzyskał koncesję na prowadzenie drukarni, a dwa lata później na litografię przy Piotrkowskiej 24, Abram Monat.

Pod koniec lat 80. XIX wieku posiadał już dwie prasy litograficzne, na których drukował wizytówki i inne druki bez zezwolenia władz. Po uzyskaniu koncesji i otwarciu tu litografii, wykonywał przeważnie druki akcydensowe. W 1901 roku sprzedał zakład spółce utworzonej prawdopodobnie przez swego krewnego Wolfa Monata i Beniamina Rosenberga. Przed I wojną światową drukarnia spółki Monat i Rosenberg opublikowała kilka statutów różnych instytucji i organizacji społecznych. Drukarnia często zmieniała lokalizację, i przed 1937 rokiem uległa likwidacji.

Abram Monat zmarł 21 listopada 1940 roku w łódzkim getcie.

Dziennik Urzędowy m. Łodzi, rok 1919.

W okresie międzywojennym mieścił się tutaj kantor wymiany walut Józefa Hirszberga i... kolektura Loterii Państwowej.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.

Kalendarz Informator na rok 1923.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Echo", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1933.

Przez wiele lat miał tu swoją pracownię kuśnierską S. Grosman.

Kalendarz Kościuszkowski, rok 1918.

Informator Handlowy, rok 1919.

Oczywiście znajdowały się tu różnego rodzaju składy i manufaktury wyrobów bawełnianych i wełnianych:

"Czas", kalendarz informacyjny na rok 1900.

"Czas", kalendarz na rok 1905.

"Głos Polski", rok 1919.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1924.

Kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1923.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1924.

W latach 20./30. przy Piotrkowskiej 24 znajdował się skład towarów manufakturowych "Bracia Bodzechowscy", zajmujący się sprzedażą wyrobów dużych łódzkich firm: K. Steinera, S. Rosenblata, J. Kindermanna i innych.

Kalendarz informacyjno-adresowy na rok 1923.

"Głos Kupiectwa", rok 1927.

"Ilustrowana Republika", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Głos Kupiectwa", rok 1935.

"Głos Poranny", rok 1936.

W 1931 roku przy Piotrkowskiej 24 została otwarta wypożyczalnia książek:

"Głos Poranny", rok 1931.

W okresie międzywojennym znajdował się tu znany łodzianom zakład krawiecki mistrza Kryształa, który bardzo często reklamował swoją firmę w łódzkiej prasie:

"Lodzer Informations und Hause Kelendar", 1920.

"Głos Polski", rok 1919.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.

Kalendarz Informator na rok 1922.

"Republika", rok 1924.

"Ilustrowana Republika", rok 1927.

"Ilustrowana Republika", rok 1928.

"Ilustrowana Republika", rok 1929.

"Głos Poranny", rok 1931.

"Ilustrowana Republika", rok 1933.

Łodzianie leczyli tu zęby u doktora F.Dreitzen-Fina.

Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1920.

W 1932 roku otwarta została tu mechaniczna wytwórnia macy.

"Głos Poranny", rok 1932.

Po II wojnie światowej mieściło się tutaj między innymi przedsiębiorstwo transportowe.

"Dziennik Łódzki", rok 1946.

Księga adresowa, rok 1947.

Przy ulicy Piotrkowskiej 24, w 1951 roku została uruchomiona restauracja Łódzkich Zakładów Gastronomicznych przeznaczona dla studentów. Miała ogromny "przerób", wydawano codziennie ok. 2 tysięcy posiłków dla uczącej się młodzieży łódzkiej.

Łódź z latach 60. XX stulecia. Fot. Ignacy Płażewski

(zbiory Muzeum Miasta Łodzi)

Fotografia przedstawia widok ulicy Piotrkowskiej od strony ulicy Więckowskiego w kierunku Placu Wolności. Widać tory, ponieważ w 1960 roku Piotrkowską kursowały tramwaje, potem linie zostały przeniesione na sąsiednią ulicę zachodnią, natomiast torowisko pozostało jeszcze przez kilka lat. Pod numerem 24, po prawej stronie widoczna jest restauracja z dancingiem "Peszt". Po tej samej stronie widać neon "Eldomu", oferującego artykuły AGD.