baedeker łódzki

wtorek, 28 marca 2023

DOM TOWAROWY UNIWERSAL

Centrum Handlowe Unicity (do 2012 Dom Towarowy Uniwersal, wcześniej PDT Uniwersal) – pierwszy dom handlowy w Łodzi, który powstał w 1967 roku.

"Dziennik Łódzki", rok 1964.

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

"Dziennik Łódzki", rok 1968.

Miejsce gdzie stanął Uniwersal nie było przypadkowe. Włodarze miasta uznali, że będzie znakomitą konkurencją dla "Górniaka", gdzie handlowała znienawidzona przez władzę ludową prywatna inicjatywa.

Przeczytaj w baedekerze:

HALA TARGOWA GÓRNIAK (baedekerlodz.blogspot.com)

Uniwersal stał się szybko jednym z najpopularniejszych domów handlowych nie tylko w Łodzi, ale i okolicy. Dziennie przybywało tam nawet 130 tysięcy klientów.

"Dziennik Łódzki", rok 1950.

Po zakończeniu II wojny światowej w Polsce zaczęła się odradzać gospodarka wolnorynkowa. W latach 1945-1948 komuniści przystąpili do przekształcenia gospodarki w całkowicie scentralizowaną. Działania te rozpoczęto od przejmowania majątków, fabryk, a później zajęto się handlem.

Ustawa z dnia 2 czerwca 1947 roku o zwalczaniu drożyzny i nadmiernych zysków w obrocie handlowym.

2 czerwca 1947 roku uchwalono trzy ustawy stanowiące podstawę prawną do walki z odradzającym się kapitalizmem: w sprawie zwalczania drożyzny i nadmiernych zysków w obrocie handlowym, o obywatelskich komisjach podatkowych i lustratorach społecznych oraz o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych i budowlanych. Powołano Biuro Cen ustalające marże i ceny maksymalne na produkty przemysłowe, a także Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Ostatecznie handel detaliczny miały przejąć Powszechne Domy Towarowe (PDT).

13 sierpnia 1947 otwarto pierwszy w stolicy Powszechny Dom Towarowy na Żoliborzu. W pierwszych dniach po otwarciu sklep odwiedziło 1500 klientów, co w tym czasie było dużą liczbą.

Otwarcie pierwszego Powszechnego Domu Towarowego (PDT) przy ulicy Mickiewicza 27 na Żoliborzu. Warszawa, 11 sierpnia 1947 roku.

(źródło fotogtafii: PAP Arch Foto @paparchfoto)

29 listopada 1947 roku ukazało się Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu o utworzeniu przedsiębiorstwa „Powszechne Domy Towarowe – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione” z siedzibą w Warszawie. Przedsiębiorstwo podlegało pod Ministra Przemysłu i Handlu i przedmiotem jego działalności było prowadzenie handlu detalicznego w domach towarowych i filiach.

Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 29 listopada 1947 roku wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Prezesem Centralnego Urzędu Planowania o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "Powszechne Domy Towarowe".

Państwowy Dom Towarowy Uniwersal, pl. Niepodległości 4 w Łodzi.

W okresie późniejszym nazwę Powszechne Domy Towarowe zamieniono na Państwowe Domy Towarowe. W okresie przemian ustrojowych w Polsce po roku 1989 dokonano przekształcenia PDT w spółki prawa handlowego.

Zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 20 maja 1949 roku w sprawie zmiany zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 29 listopada 1947 roku o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "Powszechne Domy Towarowe".

W 1993 roku udostępniono akcje Domów Towarowych Centrum S.A. W 1998 roku powstała spółka Galeria Centrum, która przejęła akcje pochodzące z prywatyzacji Domów Towarowych Centrum (spółki państwowej, powstałej z przedsiębiorstwa Państwowe Domy Towarowe). Spółka ta w 2009 upadła na skutek utraty płynności finansowej i została zlikwidowana.

Centrum Handlowe Unicity (do 2012 Dom Towarowy Uniwersal, wcześniej PDT Uniwersal) – pierwszy dom handlowy w Łodzi.

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

Jak już było wspomniane, Uniwersal powstał w 1967 roku. Został zaprojektowany przez Jerzego Wilka przy współpracy Antoniego Beilla.

Jerzy Wilk (1921-1991)

- architekt, architekt wnętrz, rzeźbiarz, grafik, żołnierz AK w stopniu podporucznika, członek Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). Realizacje w Łodzi: bary „Balaton” i „Kęs”, Dom Towarowy „Uniwersal” wraz z barem „Rarytas”, Dom Handlowy „Magda”.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 30/32 – Urania i Magda (baedekerlodz.blogspot.com)

Bar szybkiej obsługi „Balaton” w Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

(Archiwum Polskapresse)

"Dziennik Łódzki", rok 1967.

Uniwersal i bar "Rarytas", w latach 60/70/ oba budynki zaprojektowane przez Jerzego Wilka.

(źródło fotografii: Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf )

"Dziennik Łódzki", rok 1968.

"Dziennik Łódzki", rok 1969.

(Archiwum Polskapresse)

Centrum Handlowe Unicity (pierwszy dom handlowy w Łodzi, do 2012 Dom Towarowy Uniwersal, wcześniej PDT Uniwersal).

Uniwersal znajduje się w południowej części placu Niepodległości (pl. Niepodległości 4), sąsiaduje z fabryką Arelan S.A. i parkiem im. Legionów.

Przeczytaj w baedekerze:

Willa Ernsta Leonhardta - ulica Pabianicka 2. Firma Ernsta Leonhardta – ulica Rzgowska 17. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Dziennik Łódzki", rok 1969.

Na decyzji władz Łodzi o lokalizacji domu towarowego zaważyło sąsiedztwo rynku "Górniak" - Uniwersal miał konkurować z targowiskiem, na którym zarabiała „prywatna inicjatywa”.

"Dziennik Łódzki", rok 1969.

Archiwum Polskapress

"Dziennik Łódzki", rok 1970.

"Dziennik Łódzki", rok 1971.

Zdjęcia z Archiwum Polskapress

"Dziennik Łódzki", rok 1971.

Dawniej Uniwersal codziennie był odwiedzany przez tłumy łodzian i mieszkańców okolicznych miejscowości, którzy chętnie robili zakupy w dobrze zaopatrzonych, jak na ówczesne czasy, sklepach. W latach jego największej świetności było to ok. 130 tysięcy klientów każdego dnia.

"Dziennik Łódzki", rok 1972.

Wystawa "MIASTO - MODA - MASZYNA", Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

(fot. baedeker łódzki)

Czytaj w baedekerze:

MIASTO - MODA - MASZYNA/ Wystawa w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

"Dziennik Łódzki", rok 1973.

Oblegane przez łodzian stoiska Uniwersalu.

"Dziennik Łódzki", rok 1973.

Stoiska Uniwersalu, lata 80. XX stulecia.

"Dziennik Łódzki", rok 1974.

Stoiska Uniwersalu, lata 80. XX stulecia.

"Dziennik Łódzki", rok 1975.

Stoiska Uniwersalu, lata 80. XX stulecia.

"Odgłosy", rok 1976.

"Dziennik Popularny", rok 1976.

"Dziennik Popularny", rok 1977.

"Dziennik Popularny", rok 1979.

"Dziennik Łódzki", rok 1980.

Klientów przyciągały również pierwsze w Łodzi ruchome schody.

"Dziennik Łódzki", rok 1966.

"Dziennik Łódzki", rok 1968.

"Dziennik Łódzki", rok 1969.

Stoisko Uniwersalu.

"Dziennik Łódzki", rok 1982.

"Dziennik Łódzki", rok 1987.

"Dziennik Łódzki", rok 1989.

Na początku lat 90. XX stulecia sytuacja się zmieniła. W gmachu zrobiło się pusto. Pod koniec lat 90. wynajęła go ogólnopolska sieć sklepów Galeria Centrum, ale z powodu niewielkiej liczby klientów szybko się wyprowadziła.

Wystawa "MIASTO - MODA - MASZYNA", Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

(fot. baedeker łódzki)

Czytaj w baedekerze:

MIASTO - MODA - MASZYNA/ Wystawa w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. (baedekerlodz.blogspot.com)

W kwietniu 2006 budynek kupiła warszawska spółka, która specjalizowała się w przebudowie pamiętających czasy PRL-u gmachów na biurowce i centra usługowe. Podobne plany miała również wobec Uniwersalu. Przygotowano projekt, otrzymano pozwolenie na budowę, rozpoczęcie prac planowano na wrzesień 2008.

Uniwersal, rok 2008.

(źródło fotografii: Archiwum Polskapress)

W 2012 roku podjęto próbę reanimacji kultowego domu handlowego. Budynek przeszedł remont, ale sukcesu sprzed lat nie udało się powtórzyć. Powstało Centrum Handlowe Unicity, właściciel: Monnari Trade S.A.

Uniwersal, rok 2012.
(źródło fotografii: Archiwum Polskapress)

źródła:

Unicity – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zamiast Uniwersalu powstanie Unicity | Dziennik Łódzki (dzienniklodzki.pl)

Urodziny łódzkich gigantów. Zobacz dawny Central i Uniwersal [ARCHIWALNE ZDJĘCIA] | Dziennik Łódzki (dzienniklodzki.pl)

... na zakończenie trochę sensacji: 😊

"Dziennik Łódzki", rok 1973.

"Dziennik Popularny", rok 1979.

Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi oraz stron:

In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Wilk (archimemory.pl)

Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf

[ARCHIWALNE ZDJĘCIA] | Dziennik Łódzki (dzienniklodzki.pl)

PAP Arch Foto @paparchfoto

FotoPolska.eu

Polskapress

Fot. współczesne Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE

poniedziałek, 27 marca 2023

Powstanie styczniowe w Łodzi.

W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe. Jego dyktatorami byli Romuald Traugutt, Ludwik Mierosławski i Marian Langiewicz.

Romuald Traugutt, ps. "Michał Czarnecki" (1826-1864)

- polski generał, dyktator powstania styczniowego, wcześniej naczelnik wojenny powiatu kobryńskiego.

W Łodzi utworzono oddział liczący 300 ochotników. Na dowódcę wybrano oficera 4 pułku piechoty J. Fijałkowskiego, ale wkrótce zastąpił go ksiądz Józef Czajkowski i rzemieślnik Teodor Rybicki. Przysięgę wraz z nimi złożyło kilkuset łodzian.

Józef Czajkowski (1837-1907)

- polski duchowny katolicki, powstanie styczniowy.

Powstańcy zebrali się w Lesie Radogoskim (jak chce tradycja pod rosnącym do dzisiaj - dębem Kosynier).

Sformowano dwie kompanie - strzelecką i kosynierską. Ksiądz Józef Czajkowski odczytał Manifest Rządu Narodowego i dekrety o uwłaszczeniu chłopów. Odebrał od powstańców przysięgę, po czym wręczył im sztandar. Śpiewając "Jeszcze Polska nie zginęła", oddział powstańców opuścił las radogoski i ruszył w kierunku Łodzi.

Powstańcy zdjęli z ratusza orła carskiego, a na drzwiach przybili tekst manifestu Rządu Narodowego.

Przeczytaj w baedekerze:

PIOTRKOWSKA 1 i.... PLAC WOLNOŚCI 1. (baedekerlodz.blogspot.com)

Powstańcy pod łódzkim magistratem, 31 stycznia 1831.

W 75-tą rocznicę powstania na ścianie Ratusza zamieszczono pamiątkową tablicę.

"Głos Poranny", rok 1938.

"Panorama", rok 1938.

Ale wróćmy do wydarzeń z 1831 roku. Spod ratusza, wśród rozentuzjazmowanego tłumu łodzian powstańcy przeszli Piotrkowską do siedziby Towarzystwa Strzeleckiego, gdzie zarekwirowali 72 sztucery (potem okazało się, że z broni wymontowano kurki i sztucerów nie można było używać), oraz do Banku Polskiego na Górnym Rynku, skąd wypłacono im 18 tysięcy rubli.

Pismo do prezydenta Łodzi w sprawie zabranych przez powstańców pieniędzy ze Składów Banku Polskiego w Łodzi w dniu 24 kwietnia 1863 roku /Akta miasta Łodzi/

Dom Towarzystwa Strzeleckiego przy Wodnym Rynku.

Przeczytaj w baedekerze:

Dom Łódzkiego Towarzystwa Strzeleckiego. (baedekerlodz.blogspot.com)

Pismo naczelnika Urzędu Pocztowego w Łodzi informujące prezydenta Łodzi o przejęciu i zabraniu przez powstańców korespondencji rządowej w dniu 3 maja 1863 roku /APŁ, Akta miasta Łodzi/

1 lutego, około czwartej nad ranem powstańcy opuścili Łódź. Doszli do lasów w Sieradzkiem, chcieli się połączyć z oddziałem Józefa Oxińskiego, dowodzącego grupą paryzantów z Sieradza. Ale pod wsią Wronowice ich oddział został całkowicie rozbity przez wojsko rosyjskie. Po tym wydarzeniu łódzcy powstańcy rozproszyli się.

Inny oddział, liczący 400 ochotników, utworzono w Lasach Łagiewnickich pod komendą Józefa Sawickiego, którego wkrótce zastąpił łęczycki doktor Józef Dworzaczek. Pod jego dowództwem 22 lutego oddział wkroczył do Łodzi, gdzie został entuzjastycznie powitany. Niestety Dworzaczek, w przeciwieństwie do Sawickiego nie miał zdolności wojskowych, dowódczych.

Z Łodzi oddział Dworzaczka, który liczył 400-500 powstańców, pomaszerował w okolice wsi Dobra, gdzie przez około dwa tygodnie stacjonował w okolicznych lasach. Wyliczono, że z tego pół tysiąca partyzantów, ponad setka pochodziła z samej Łodzi. Łodzianinami było 76 czeladników, 39 robotników i 20 majstrów, a także kilkunastu inteligentów.

24 lutego oddział napotkał żołnierzy rosyjskich z garnizonu piotrkowskiego. Doszło do bitwy, która przekształciła się w rzeź - większość powstańców zginęła.

Przeczytaj w baedekerze:

DOBRA (baedekerlodz.blogspot.com)

Zbiorczy akt zgonu Czternastu Osób z Imion i Nazwisk niewiadomych Poległych wojowników Polskich w bitwie pod Dobrą /APŁ, ASC Parafii Rzymskokatolickiej w Dobrej/

Bitwa rozpoczęła się w godzinach południowych i trwała do godziny 17.00. Od początku miała charakter niekorzystny dla strony polskiej. Powstańcy odparli dwa ataki kozaków, przy trzecim bronili się już chaotycznie. Części powstańców udało się wymknąć z okrążenia.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1937.

Pod Dobrą zginęła również Maria Piotrowiczowa, szlachcianka z podłódzkiej wsi Radogoszcz, powstaniec styczniowy.

Maria Piotrowiczowa

Maria Piotrowiczowa pochodziła z patriotycznej rodziny ziemiańskiej posiadającej rozległe dobra ziemskie w okolicach Łodzi. Jej rodzicami byli Zygmunt Rogoliński, powstaniec z 1831 roku, oraz Ansberta z Badeńskich. Ojciec wystawił w powstaniu listopadowym własny poczet zbrojny, brał udział w wielu potyczkach, odniósł rany. Wuj Marii Józef Badeński należał do spisku 1830 roku inicjującego powstanie listopadowe. W wieku 17 lat Maria została żoną Konstantego Piotrowicza, nauczyciela z Chocianowic. Wraz z mężem działała w polskiej organizacji narodowej na terenie Łodzi.

Bitwa pod Dobrą. Śmierć Marii Piotrowiczowej.

Maria walczyła do ostatniej chwili, nie ratowała życia, nie szukała ocalenia w ucieczce z pola bitwy. Odrzuciła propozycję rosyjskich oficerów poddania się, uznała bowiem, że taka postawa nie licuje z godnością i honorem Polaka. Wraz z grupą młodzieży broniła mężnie podarowanego przez łódzkie kobiety oddziałowego sztandaru. Okrążona przez kozaków jednego zabiła, drugiego raniła, pod trzecim zabiła konia. Broniła się rewolwerem i kosą. Zginęła porąbana przez kozaków. Kozacy pastwili się nad jej martwym ciałem, które zostało pokłute pikami i szablami. Ubranie Marii, całe w strzępach i we krwi, rodzina przechowywała jako cenną relikwię.

Tragedię potęguje fakt, że Maria była w ciąży, później okazało się, że miała urodzić bliźniaczki. Po bitwie Rosjanie zażądali okupu za wydanie ciała Marii i pozwolenie przewiezienia go do dworu. W bitwie pod Dobrą zginęły tego dnia jeszcze trzy walczące u boku Marii kobiety: Weronika Wojciechowska (lat 19) – służąca z Byszew, Antonina Wilczyńska (lat 20) – robotnica z Łodzi oraz Katarzyna nieznanego nazwiska.

W czasie powstania styczniowego swój patriotyzm łodzianie udokumentowali w bitwie pod Dobrą koło Strykowa w lutym 1863 roku, gdzie kilkunastu z nich poległo i zostało pochowanych na Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej.

Grób rodziny Piotrowiczów.

(Narodowe Archiwum Cyfrowe)

Maria Piotrowiczowa pochowana została na Starym Cmentarzu w Łodzi, niedaleko Kaplicy Heinzlów.
Dzisiaj jej imię nosi XIII LO w Łodzi.

"Do miękkich wygód zwykła, będąc piękną, młodą,

Dla ojczyzny wzgardziłaś wdziękiem i urodą,

Porzuciłaś bogatych twych przodków pokoje,

I na dziarskim rumaku pędzisz w wrzące boje.

Ach! Polska nie zginęła i nigdy nie zginie,

Gdy w szlachetnych jej córkach krew tak polska płynie".

Akt zgonu Marii Piotrowiczowej

/APŁ, ASC Parafii Rzymskokatolickiej Najświętszej Marii Panny w Łodzi/

Pomnik wystawiony w miejscu śmierci Marii Piotrowiczowej, w lesie koło Dobieszkowa, przy polnej drodze z osady Młynek do Sosnowiec-Pieńki.
Ma postać głazu narzutowego umiejscowionego na betonowej podstawie.

Na pomniku tablica z inskrypcją:

W tym miejscu

poległa walcząc

W Obronie Ojczyzny

MARIA PIOTROWICZOWA LAT 23

ZG. 24. II. 1863 r.

GLORIA VICTIS

Śmierć Marii stała się głośna w całym kraju, i to m.in. dlatego Wydział Wojny Rządu Narodowego wydał 16 kwietnia 1863 roku zakaz przyjmowania do służby liniowej kobiet, którym wolno było odtąd pełnić jedynie funkcje pomocnicze przy oddziałach powstańczych. Zakaz ten nie wszędzie był przestrzegany. Panie zgłaszały się do oddziałów w męskich przebraniach...

Anna Pustowójtówna w stroju powstańczym 1863 roku

Przeczytaj w baedekerze:

Powstaniec styczniowy - Maria Piotrowiczowa (baedekerlodz.blogspot.com)

Cmentarz we wsi Dobra.

Mogiła zbiorowa powstańców z 1863 roku w centralnym punkcie cmentarza parafialnego. Na mogile pomnik wystawiony w 1933 roku ze składek społecznych i tablica z inskrypcją:

Niewolnym bohaterom 1863

wolni rodacy 1933

Przeczytaj w baedekerze:

DOBRA (baedekerlodz.blogspot.com)

Około 80 powstańców walczących pod Dobrą dostało się do niewoli. Ci, którym udało się uciec, przyłączyli się do innych oddziałów powstańczych. Ksiądz Józef Czajkowski, który był dowódcą łódzkiego oddziału powstańczego, 10 września 1863 roku walczył z Rosjanami pod Dalikowem, wsi położonej między Łodzią a Poddębicami.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1937.

Po krótkotrwałym zahamowaniu działalności powstańczej Józef Sawicki utworzył w okolicach Strykowa nowy oddział. Ze względu na radykalne poglądy władze powstańcze uznały go za "czerwonego radykała", oskarżyły o zdradę stanu i w sierpniu 1863 roku schwytały w okolicach Lipna, a następnie powiesiły w Strykowie.

Józef Kajetan Janowski (1832-1914)

- architekt, sekretarz stanu Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym.

(źródło fotografii https://pl.wikipedia.org/)

Na początku powstania w Łodzi przez krótki czas (od 28 stycznia do 1 lutego) przebywał Józef Kajetan Jankowski, członek Rządu Narodowego wraz z członkami Komitetu Centralnego Narodowego - księdzem Karolem Mikoszewskim, Janem Majkowskim i Oskarem Awejde, którzy jechali do obozu Mariana Langiewicza. Mieli ze sobą pieczęć Rządu narodowego, a więc Łódź na te kilka dni stała się siedzibą naczelnych władz polskiego państwa podziemnego.

Odezwa Centralnego Narodowego Komitetu z dnia 1 września 1862 roku, w której ogłosił się rzeczywistym Rządem Narodowym, wzywał Polaków do posłuszeństwa i gotowości podjęcia wspólnej walki o niepodległą Polskę.

/APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów/

Ignacy Teodozjusz Radziejowski (1832-1864)

- naczelnik Łodzi w powstaniu styczniowym, urzędnik.

(źródło fotografii https://pl.wikipedia.org/)

Pierwszym powstańczym naczelnikiem miasta Łodzi był Ignacy Radziejowski, urzędnik, a zastapił go znany łódzki fotograf Józef Zajączkowski. Po wielu latach pierwszy fotograf łódzki spisał swoje wspomnienia z pobytu w Łodzi. Ukazały się one w zbiorze pamiętników z czasów powstania styczniowego, opracowanym przez Stefana Kieniewicza, pod tytułem Spiskowcy i partyzanci 1963.

Przeczytaj w baedekerze:

F jak FOTOGRAFIA. PIERWSI FOTOGRAFOWIE W ŁODZI. (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

PATRZĄC NA STARĄ FOTOGRAFIĘ… (baedekerlodz.blogspot.com)

Po Zajączkowskim funkcję naczelnika pełnił rejent Jan Cichocki. Ciekawym zjawiskiem był udział w ruchu narodowym przedstawicieli niemieckich mieszkańców Łodzi. Setnikiem Wólki, zamieszkałej głównie przez kolonistów niemieckich był Karol Rundsztok.

Łódzka podziemna władza powstańcza posiadał własną policję i żandarmów, kontrolerów przesyłek (sprawdzali przesyłki w kierunku wywiadowczym na drogach wokół Łodzi) i poborców podatkowych oraz agentów w urzędach państwowych. Prezydentem miasta był wtedy Andrzej Rosicki, który potajemnie sprzyjał powstaniu, a jego żona uczestniczyła w pracach organizacji narodowej kobiet.

Andrzej Rosicki (1814-1904)

- polski działacz samorządowy, prezydent miasta Łodzi.

(źródło fotografii https://pl.wikipedia.org/)

Przeczytaj w baedekerze:

PREZYDENT ŁODZI - ANDRZEJ ROSICKI (baedekerlodz.blogspot.com)

Organizowano opiekę nad rannymi oraz rodzinami poległych i zamordowanych. Zbierano pieniądze na cele narodowe i przygotowywano ekwipunek dla powstańców.

Aleksander von Broemsen (Alexander Gustav Robert von Brömsen, 1824-1881)

- baron, generał major Armii Imperium Rosyjskiego.

(źródło fotografii https://pl.wikipedia.org/)

Naczelnikiem wojennym miasta Łodzi został Aleksander von Broemsen, zrusczony Niemiec, który zapisał się jako postać wyjątkowo nieciekawa. Rezydował w pałacyku przy obecnej ulicy Pomorskiej 18 i zasłynął z brutalnych przesłuchań oraz ferowania wyroków śmierci.

Pomorska 18, obecnie budynek i teren Wyznaniowej Gminy Żydowskiej w Łodzi.

Po stłumieniu powstania władze rosyjskie utoworzyły tzw. Okręg Wojenny m. Łodzi, w którym podwojono liczebność garnizonu wojskowego, zwiększono liczbę policjantów, społeczeństwo łódzkie zostało sterroryzowane.

Łódź za udział swoich obywateli w powstaniu została obłożona poważnymi kontrybucjami, a kilkunastu powstańców zostało straconych.

Sąd wojenny w Łodzi wydał 17 wyroków śmierci, 56 osób wysłano na katorgę, 14 osób skazano na osiedlenie na Syberii, kilkaset osób znalazło się pod nadzorem policyjnym.

W latach 1863-1866 mieszkańcy Łodzi zaplacili 66 tysięcy rubli z tytułu konstrybucji.

"Kalendarz Kościuszkowski", rok 1918.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1937.

Represje po stłumieniu powstania dotykały też mieszkańców, którzy w jakikolwiek sposób dawali wyraz swojej sympatii do powstania.

Zakazano łodziankom noszenia jakiejkolwiek żałoby, czy symboli narodowych. Nie mogły więc nosić czarnych sukien, ani nawet obszytych czarną taśmą, żadnych znaków emblematycznych, czy łańcuszków. Za łamanie tych zakazów nakładano karę 10 rubli, co stanowiło miesięczny zarobek robotnika.

"Łódź w Ilustracji", dodatek niedzielny "Kuriera Łódzkiego", rok 1933.

Dla Łodzi powstanie styczniowe było okresem kształtowania się świadomości narodowej. Z miasta kolonistów niemieckich zaczęło przekształcać się w miasto poczuwające się do polskości, którego obywatele potrafią wystąpić w jej obronie.

Na ziemi łódzkiej miało miejsce ponad sto bitew i potyczek.

Nieliczni powstańcy doczekali niepodległej Ojczyzny.

Weterani powstania styczniowego w Łodzi

(zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi)

"Kalendarz Kościuszkowski", rok 1918.

Źródła:

Jan Kanty Chrzanowski. Historia Łodzi do 1865 roku.

Powstańcza Łódź. Historia udziału łodzian w Powstaniu Styczniowym - Urząd Miasta Łodzi (lodz.pl)

160 lat temu wybuchło Powstanie Styczniowe. Walczono również w naszym regionie. Na ziemi łódzkiej miało miejsce ponad 100 bitew i potyczek | Dziennik Łódzki (dzienniklodzki.pl)

1863 Ku niepodległości - Archiwum Państwowe w Łodzi (lodz.ap.gov.pl)

Przeczytaj w baedekerze:

DOBRA (baedekerlodz.blogspot.com)

Powstaniec styczniowy - Maria Piotrowiczowa (baedekerlodz.blogspot.com)

Łódź w Królestwie Polskim (Kongresowym) (baedekerlodz.blogspot.com)

Łodzia w Księstwie Warszawskim. (baedekerlodz.blogspot.com)

PREZYDENT ŁODZI - ANDRZEJ ROSICKI (baedekerlodz.blogspot.com)

Pomnik Reymonta... na placu Reymonta (baedekerlodz.blogspot.com)

Miasto Łodzia pod koniec XVIII wieku. (baedekerlodz.blogspot.com)

oraz:

Ignacy Harde - najdłużej żyjący łódzki bohater powstania z 1863 roku - plus.dzienniklodzki.pl

Fot. współczesne Monika Czechowicz
Fot. archiwalne zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi, Archiwum Państwowego w Łodzi. Narodowego Archiwum Cyfrowego

oraz strony https://pl.wikipedia.org/