Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych, składającej się z 3 warsztatów, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia drewnianego domu.
Kolejny właściciel parceli przy Piotrkowskiej 114, Fryderyk Wolf (metrykalnie Fryderyk Wilhelm Lebrecht), szwagier Jana Gottfryda Hänscha, kupił nieruchomość ok. 1840 roku. Fryderyk nie nacieszył się długo nowym nabytkiem. Zmarł w 1841 roku, w wieku 38 lat.
Sukcesorzy Fryderyka Wolfa sprzedali nieruchomość Adamowi Schtrobelowi. Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie drewniany dom. W 1856 roku Adam Schtrobal sprzedał nieruchomość Wilhelmowi May i Joannie Racheli Eisert. W końcu lat 60. XIX wieku Rachela Eisert jest wymieniana jako samodzielna właścicielka. W połowie lat 70. Eisert wykupiła grunt działki.
.png)
"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1893.
(dawna numeracja ulicy Piotrkowskiej; nr 535 to dzisiejsza Piotrkowska 114
- przeczytaj w baedekerze:
Na
przełomie lat 80. i 90. XIX wieku nieruchomość przeszła w
ręce Janasza (Janosza) Warszawskiego, wtedy już właściciela sąsiedniej
posesji przy Piotrkowskiej 116.
"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.
"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.
Janasz (Janosz) Warszawski wzniósł trzypiętrową kamienicę frontową - powstała według projektu Ignacego
Markiewicza z
1893 roku.
Fasada kamienicy typowa dla eklektyzmu z akcentami neoklasycznymi jest bogato zdobiona, widzimy gzymsy, pilastry, fantazyjne dekoracje sztukatorskie i balkony.
Parter ma reprezentacyjne arkady i poziome boniowanie - tu mieściły się lokale usługowe i sklepy.
Działała tu w tym okresie między innymi Mechaniczna Fabryka Kamgarnów i Kortów H. i M. Schröter.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.
Ok.
1904 roku, być może po śmierci Janasza Warszawskiego, nieruchomość
przy Piotrkowskiej 114 przeszła w ręce firmy "Landau i
Co.".
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1909.
Na początku drugiej dekady XX wieku obie posesje, przy Piotrkowskiej 114 i 116, należały do małżeństwa Chany Szyfry i Abrama Szlamy Freind (Freund).
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1914.
Taryfa
domów z 1920 roku wymienia nadal małżeństwo Freind jako
właścicieli posesji.
Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.
Przy Piotrkowskiej 114, w podwórzu, posiadał swój skład piwa Browar Zenona Anstadta.
"Rozwój", rok 1908.
Browar Zenona Anstadta w Zduńskiej Woli.
Rozbudowywany i modernizowany, pracuje do dzisiaj.
Przeczytaj w baedekerze:
oraz:
i:
Przy
Piotrkowskiej 114 mieścił się zakład litograficzny należący do
Kałmy Reichera.
Kałma Mordka Reicher urodził się w 1859 roku w Przyrowie koło Częstochowy w rodzinie Joska i Blimy z Grentów. Do Łodzi przybył prawdopodobnie z Piotrkowa i w 1882 roku otrzymał koncesję na uruchomienie litografii przy Piotrkowskiej 111. Firma nastawiona była niemal wyłącznie na produkcję akcydensów.
Około 1903 roku Reicher przeniósł zakład na ulicę Piotrkowską 114, a w 1916 sprzedał go Wolfowi Szweitzerowi.
Kałma Mordka Reicher urodził się w 1859 roku w Przyrowie koło Częstochowy w rodzinie Joska i Blimy z Grentów. Do Łodzi przybył prawdopodobnie z Piotrkowa i w 1882 roku otrzymał koncesję na uruchomienie litografii przy Piotrkowskiej 111. Firma nastawiona była niemal wyłącznie na produkcję akcydensów.
Około 1903 roku Reicher przeniósł zakład na ulicę Piotrkowską 114, a w 1916 sprzedał go Wolfowi Szweitzerowi.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
Jednodniówka "Ratujcie Dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.
Przeczytaj w baedekerze:
W okresie międzywojennym przy Piotrkowskiej 114 działała prywatna szkoła powszechna i prywatne gimnazjum męskie Stowarzyszenia Szkolnego im. Wł. St. Reymonta (z prawami szkół państwowych).
"Głos Poranny", rok 1935.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Echo", rok 1936.
Od 1924 roku, przy Piotrkowskiej 114 mieścił się salon krawiecki i skład tkanin firmy "Gelassen i Kazimierski", od 1930 roku "A. Gelassen" oferujący usługi krawieckie dla panów.
.png)
.png)
"Republika", rok 1924.
"Express Wieczorny Ilustrowany", rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Głos Poranny", rok 1938.
"Głos Poranny", rok 1938.
"Ilustrowana Republika", rok 1938.
W latach 20/30. XX wieku działał tu sklep wędlin koszernych i bar Zjednoczonych Rzeźników Żydowskich.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Głos Poranny", rok 1935.
"Głos Poranny", rok 1935.
"Głos Poranny", rok 1935.
W podwórzu znajduje się neoklasyczny budynek (dawna hala targowa i koszerna rzeźnia drobiu).
Neoklasyczny parterowy budynek został wybudowany w latach 1896-1899 na podstawie projektu wykonanego przez architekta Franciszka Chełmińskiego (źródła wskazują także na autorstwo Dawida Lande). Powstał na zamówienie kupca, Janasza Warszawskiego. Murowany budynek wzniesiono na planie prostokąta, bogato ozdobiono w kolumny z kapitelami i sztukaterie. Budynek posiada dwie kondygnacje: parter oraz rozległe piwnice pod całym budynkiem służące hali targowej jako lodownia. Okna są zdobione półkolistymi łukami. Budowla zwieńczona jest od góry rzymską attyką.
Budynek pełnił funkcję hali targowej. Mieściły się w nim sklepy, magazyn i fabryka wody sodowej. Po I wojnie światowej w budynku była drukarnia, składy w piwnicach oraz sala gimnastyczna.
Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali wnętrze budynku. Krótko, w latach 1945-1946 funkcjonował tu Dom Modlitwy Beit Midrash.
Budynek w latach 60. XX stulecia.
(zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi)
Od 10 października 2203 znajdowała się w nim Galeria Atlas Sztuki, w której odbywały się wystawy sztuki współczesnej, między innymi takich artystów jak Roman Opałka, Dawid Lynch, Gerhard Jürgen Blum-Kwiatkowski oraz lokalnej grupy Łódź Kaliska. Ostatnią, osiemdziesiątą ósmą wystawą o tytule "Odmowa /Refusal/ były prace Rafała Milacha.
Przeczytaj w baedekerze:
Dostosowując budynek do wymagań galerii sztuki wybudowano niedokończone wcześniej wieże zegarowe. Zostały one umieszczone w połowie dłuższych boków budynku, nad wejściami. Planowano zamontowanie w nich stylizowanych, elektrycznych zegarów, co nigdy nie doszło do skutku.
Wewnątrz przeprowadzono generalny remont, wymieniono okna oraz wybudowano antresolę w środkowej części budynku.
18 czerwca 2017 roku Galeria Atlas Sztuki zakończyła swoją działalność. Budynek bywał oferowany do wynajęcia i wykorzystywany okazjonalnie na różne wydarzenia kulturalne.
Na muralu artyści uwiecznili reklamę dawnej szlifierni szkła i luster braci Wermińskich, która mieściła się w podwórzu posesji przez ponad 50 lat.
Jubileuszowe wydanie "Lodzer Zeitung" 1863-1913.
"Rozwój", rok 1914.
"Nowa Gazeta Łódzka", rok 1915.
Jednodniówka "Ratujcie Dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.
Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.
Inne firmy, składy i sklepy znajdujące się niegdyś przy ulicy Piotrkowskiej 114, od frontu i w oficynach:
"Rozwój", rok 1898.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1900.
"Rozwój", rok 1903.
"Rozwój", rok 1912.
"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1913.
"Rozwój", rok 1913.
Jednodniówka "Ratujcie Dzieci" z 11 czerwca 1916 roku.
Dziennik Urzędowy Komisariatu Ludowego m. Łodzi, rok 1919.
"Głos Polski", rok 1919.
Informator m. Łodzi z kalendarzem, rok 1920.
"Rozwój", rok 1922.
.png)
"Tygodnik Łódzki", rok 1924.
"Republika", rok 1924.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1926.
"Ilustrowana Republika", rok 1927.
"Ilustrowana Republika", rok 1928.
"Ilustrowana Republika", rok 1929.
"Głos Poranny", rok 1930.
"Głos Poranny", rok 1930.
"Głos Poranny", rok 1931.
"Volksfreund Kalender für Stadt und Land", 1931.
.png)
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1933.
"Głos Poranny", rok 1937.
"Głos Poranny", rok 1936.
"Głos Poranny", rok 1937.
"Głos Poranny", rok 1937.
"Głos Poranny", rok 1937.
Po II wojnie światowej:
"Dziennik Łódzki", rok 1946.
"Dziennik Łódzki", rok 1947.
"Dziennik Łódzki", rok 1948.
Na zakończenie sensacyjnie:
"Rozwój", rok 1903.
"Republika", rok 1924.
Marek Szukalak. Słownik biograficzny Żydów łódzkich i z Łodzią związanych.
Ulica Piotrkowska 114 w Łodzi. Historia posesji w latach 1824-1939.
zabytkilodzi.pl
dzienniklodzki.pl
"Lodzer Zeitung", 1895.
Fot. archiwalne pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi.
Fot. współczesne Monika Czechowicz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz