baedeker łódzki: Łódź. Ulica Sienkiewicza 26, willa Moryca Fränkla.

piątek, 7 listopada 2014

Łódź. Ulica Sienkiewicza 26, willa Moryca Fränkla.

Pierwszym właścicielem budynku przy ulicy Sienkiewicza 26 (dawniej Dzika, później Mikołajewska) był Maurycy (Moryc) Fränkel (Frenkel). Urodził się w 1844 roku, najprawdopodobniej w Ostrowie Wielkopolskim. Fränkel był jednym z najbardziej znaczących przedstawicieli żydowskiej burżuazji Łodzi przełomu XIX i XX wieku. Wspierał finansowo w latach 1881-1887 budowę łódzkiej synagogi „postępowej” przy ulicy Spacerowej, a następnie był zastępcą członka Komitetu Synagogi.

Wielka Synagoga, tzw. postępowa.

Fotografia przedstawia synagogę i pałac Hertza znajdujące się przy ulicy Spacerowej (obecnie aleja Kościuszki).

(źródło fotografii: https://polska-org.pl/)

Moryc Fränkel był również prezesem zarządu otwartej w 1901 roku szkoły „Talmud-Tora” , którą wspierał finansowo.

Jednodniówka "Dzień ubogich w Łodzi", 17 września 1911 roku.

Łódź, ulica Pomorska 46/48. Gmach dawnej Żydowskiej Szkoły Rzemiosł „Talmud-Thora”, obecnie mieści Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.

Przeczytaj w baedekerze:

Dawna Żydowska Szkoła Rzemiosł Talmud-Thora - historia miejsca. (baedekerlodz.blogspot.com)

Willa przy ulicy Sienkiewicza została wzniesiona przez Moryca Fränkla (inne źródła: Fränkela, Frankela) na posesji zakupionej w 1882 roku, wraz z zabudowaniami magazynowymi usytuowanymi w głębi posesji. Zachowana archiwalna kopia projektu budynku podpisana jest przez architekta Miejskiego Hilarego Majewskiego.

"Łodzianin", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1899.

"Czas", kalendarz informacyjno-adresowy, rok 1912.

Po śmierci Fränkla, willa została własnością wdowy po nim, Róży vel Rozalii Fränkel. Na posesji znajdowała się wówczas fabryka wyrobów wełnianych.

Informator m. Łodzi, rok 1920.

Od 1923 roku współwłaścicielem było małżeństwo Natan vel Lachman i Helena Sztiller, które użytkowało zabudowania gospodarcze w głębi posesji. Po śmierci Róży Fränkel w 1925 roku, po długim procesie spadkowym, posesję przejęła rodzina Sztillerów.

W 1937 roku została sprzedana Stowarzyszeniu Kupców miasta Łodzi. W okresie okupacji niemieckiej przejęta przez władze hitlerowskie, a po 1945 roku przez władze komunistyczne i przekazana w użytkowanie Milicji Obywatelskiej, a w 1989 Policji Państwowej.

W latach 80. XX wieku mieściło się tutaj milicyjne kasyno. Obecnie jeden z wydziałów Komendy Wojewódzkiej Policji.

Ścianą szczytową willa przylega do budynku banku, od południa i wschodu jest otoczona terenem dawnego ogrodu, dziś przekształconego w parking.

Elewacja frontowa skierowana w stronę placu przed gmachem Wojewódzkiej Komendy Policji. W głębi znajduje się murowany parkan z bramą wjazdową odgradzający część działki z dawnymi obiektami gospodarczymi i biurowymi użytkowanymi obecnie przez policję.