Bank Gospodarstwa Krajowego w Łodzi, al. Tadeusza Kościuszki 63

Założony w Warszawie w 1924 roku Bank Gospodarstwa Krajowego (powstały z przekształcenia wcześniejszego Banku dla Handlu i Przemysłu) należał do najważniejszych instytucji międzywojennej Polski. Jego zadaniem było wspieranie polskiego przemysłu i inwestycji miejskich związanych z tworzeniem infrastruktury oraz budownictwem mieszkaniowym.

Obligacja Komunalna Banku Gospodarstwa Krajowego. Emisja z 1 kwietnia 1930 roku.

W 1923 roku rozpoczęła się budowa jego łódzkiej siedziby, jeszcze jako banku dla handlu i Przemysłu, przy al. Kościuszki 63. Projekt zamówiono u ówczesnego seniora łódzkich architektów Dawida Landego, autora wielu obiektów z przełomu XIX i XX wieku.

W końcowej fazie prac w kilku szczegółach zmienił go architekt Wacław Kowalewski.

Ukończony w 1928 roku gmach łódzkiej filii Banku Gospodarstwa Krajowego usytuowany został w centrum miasta, na wąskiej wydłużonej działce, przylegającej od południa do Gimnazjum Niemieckiego. Skomponowany został z piętrowego budynku frontowego i parterowej części tylnej, zawierającej salę operacyjną otoczoną pomieszczeniami biurowymi. Całość tworzyła plan wydłużonego prostokąta.

Niewielki w skali obiekt otrzymał bogatą fasadę nawiązującą do modnego w połowie lat dwudziestych „stylu dworkowego”. Styl ten był powrotem do polskiej tradycji architektonicznej, do motywów zarówno renesansowych jak i barokowych czy klasycznych, a miał podkreślać odrębność polskiej kultury i sztuki. Motywy dworkowe znajdowały zastosowanie w budownictwie mieszkalnym, w gmachach rządowych i w budynkach szkolnych, czego znakomite przykłady mamy też w architekturze łódzkiej (więcej czytaj TUTAJ).

Dawid Lande umiejętnie wprowadził takie formy do swojego projektu dzieląc regularnie fasadę półkolumnami, zdobiąc ją historyzującym detalem i wieńcząc wysokim barokowym dachem. 

Równie bogaty wystrój otrzymały wnętrza, przede wszystkim nakryta świetlikiem sala operacyjna, choć wprowadzono w niej w trakcie prac zmiany idące w kierunku uspokojenia i zgeometryzowania form, zgodnie z duchem modnej około 1927 roku Art. Deco. Autorem tych przekształceń był Wacław Kowalewski. Kolejne adaptacje zniszczyły niestety większość dawnych form, zachowany został jedynie biegnący górą fryz i świetlik sali.

Rok 1942. Budynek przejęty przez niemieckiego okupanta -  wówczas Reichsbank.

Po II wojnie światowej miejsce Banku Gospodarstwa Krajowego zajął Narodowy Bank Polski, który ulokował w budynku swój V Oddział. W końcu lat osiemdziesiątych XX wieku obiekt stał się siedzibą łódzkiego, V Oddziału oraz Centralnego Oddziału Regionalnego Powszechnego Banku Kredytowego PBK SA z Warszawy.

Kameralny, ale pełen wdzięku budynek, który zachował się do dziś w dobrym stanie jest prawdziwą perełką architektury łódzkiej lat dwudziestych.
Dzisiaj siedziba łódzkiego oddziału Banku Pekao SA Polska Kasa Opieki SA (STRONA TUTAJ).

Przeczytaj jeszcze:
D jak DWÓR i DWORKOWY STYL

źródło:

Krzysztof Stefański. Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi.

Fot. Monika Czechowicz

MAPA GOOGLE