baedeker łódzki: Dwór w Bedoniu – ruiny majątku Kochanowskich.

poniedziałek, 29 kwietnia 2024

Dwór w Bedoniu – ruiny majątku Kochanowskich.

Dwór w Bedoniu stoi w parku pomiędzy drzewami powoli niszczejąc...

Bedoń to niewielka miejscowość położona niecałe 20 kilometrów od centrum Łodzi (powiat łódzki wschodni, gmina Andrespol).

W gminie Andrespol leżą obok siebie trzy miejscowości: Bedoń-Wieś, Bedoń Przykościelny i Bedoń Nowy.

Przeczytaj w baedekerze:

BEDOŃ PRZYKOŚCIELNY (baedekerlodz.blogspot.com)

"Łódzki Dziennik Wojewódzki", rok 1946.

W Bedoniu Nowym znajdują się ruiny dworu, znanego jako dworek Kochanowskich, otoczone przez urokliwy park z pomnikowymi okazami drzew. Obiekt nie jest wpisany do rejestru zabytków.

Pierwsze wzmianki o Bedoniu pochodzą z końca XIV wieku, z 1391 roku.

Nazwa miejscowości związana jest z Będońskimi herbu Nałęcz (początkowo brzmiała Będoń), założycielami osady. W 1750 roku majątek sprzedano Trembeckiemu herbu Brochwicz. Siedziba Trembeckiego, która zachowała się do czasów II wojny światowej, położona była na północ od późniejszego dworu, w miejscu istniejącego do dziś budynku gospodarczego. W 1791 roku właścicielem dóbr był Mikołaj Trembecki, żonaty z Magdaleną z Jordanów. Ich córka Ewa wyszła za mąż za Jana Sucheckiego, później majątkiem zarządzała z kolei ich córka, Joanna z mężem Karolem Koźmińskim herbu Poraj, a następnie córka Karola i Joanny Eufemia Koźmińska, która w 1867 roku wyszła za mąż za Jana Korwina-Kochanowskiego herbu Ślepowron, adwokata i sędziego spod Opoczna.

"Rozwój", rok 1902.

Obecna miejscowość Bedoń przez długi okres czasu nazywana była Będoń. Dzisiejszą formę przyjęła w okresie międzywojennym. Historia znajdującego się tu dworu sięga XIX wieku (lata 1870-1880). Powstał on staraniem rodziny Kochanowskich, a konkretnie Jana Kochanowskiego – wspomnianego adwokata z Opoczna. Przenieśli się oni do nowego dworu z położonego niedaleko starego obiektu, który nie przetrwał do naszych czasów.

"Lodzer Zeitung", 1868.

"Rozwój", rok 1900.

Staraniem Kochanowskich w latach 1870-1880 wybudowano nowy dwór (obecnie w dużym stopniu zrujnowany).

"Rozwój", rok 1902.

Najstarszy syn Eufemii i Jana, Jan Karol Korwin-Kochanowski, był profesorem historii i w latach 1920-1921 rektorem Uniwersytetu Warszawskiego.

Jan Karol Korwin-Kochanowski (1869-1949)

- historyk, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, prezes Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w latach 1918-1925, poseł na sejm II kadencji w II RP.

(źródło fotografii: Wikipedia, wolna encyklopedia)

"Hasło Łódzkie", dodatek ilustrowany, rok 1929.

Warto przeczytać szkic Jana Karola Korwin-Kochanowskiego "Kiedy Boruta był pacholęciem"

tutaj: „Kiedy Boruta był pacholęciem”).

Właścicielem majątku w Bedoniu po śmierci Eufemii w 1919 roku został drugi syn, Roman Tymoteusz, ceniony społecznik. Po śmierci Romana Korwina-Kochanowskiego w 1927 roku dobra przejęli jego trzej synowie. Do wybuchu II wojny światowej dwór do pozostawał w rękach rodziny Kochanowskich, których potomkowie do dziś zamieszkują w Bedoniu.

Po 1945 roku dworek został upaństwowiony i przejęty wraz z parkiem w zarząd Lasów Państwowych. Pożar w 1996 roku zniszczył budynek, który nie został później odremontowany.

Obecnie park jest dostępny do zwiedzania, natomiast ruiny dworku są ogrodzone i oznaczone tabliczkami „zakaz wstępu”.

Bryła, którą widzimy dzisiaj jest efektem odbudowy dworu w 1917 roku.

Dworek przebudowano według projektu przyjaciela rodziny Kochanowskich, reprezentanta modernizmu, architekta Józefa Kabana (od 1945 roku Józefa Kabana-Korskiego).

Józef Kaban (od 1945 roku Józef Kaban-Korski) - architekt.

Przeczytaj w baedekerze:

Józef Kaban - architekt Łodzi okresu międzywojennego. (baedekerlodz.blogspot.com)

Warto wspomnieć, że Józef Kaban-Korski zaprojektował wiele znanych budynków w Łodzi, m.in. budynek Teatru Wielkiego, gmach Sądu Okręgowego przy pl. Dąbrowskiego, gmachy Izby Skarbowej przy al. Kościuszki 83 oraz łódzkiej centrali telefonicznej PAST przy al. Kościuszki 12, Fabrykę Papierosów przy ul. Kopernika, Pałac Biskupi przy ul. Skorupki, gmach Seminarium Duchownego, kościół Matki Boskiej Zwycięskiej przy ul. Łąkowej, kościół św. Teresy i św. Jana Bosko, kościół św. Kazimierza na Widzewie, kościół św. Franciszka z Asyżu przy ul. Przyszkole, zwieńczenie wieży łódzkiej bazyliki archikatedralnej, a także kościół w Bedoniu.

Przeczytaj w baedekerze:

BEDOŃ PRZYKOŚCIELNY (baedekerlodz.blogspot.com)

"Kurier Łódzki", rok 1927.

Ruiny dworku w Bedoniu.

Uderzająca jest monumentalność realizacji Józefa Kabana, którą odnaleźć można również w bryle dworu w Bedoniu. Nawet w ruinie budynek prezentuje się okazale i dostojnie.

Zbudowany z cegły piętrowy, podpiwniczony dwór o regularnej, masywnej bryle powstał na planie prostokąta.

Z góry dobrze widać zniszczenia wewnątrz budynku.

Dwór nakryty był czterospadowym dachem, który obecnie nie istnieje.

Zachował się wysunięty czterokolumnowy portyk, zwieńczony tympanonem z oknem termalnym.

Pod okapem mieści się szeroki gzyms, a w osiach kolumn – pilastry toskańskie. W połowie długości portyku znajduje się balkon.

W 2023 roku gmina Andrespol pozyskała ponad 3,2 mln zł w ramach drugiej edycji Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. Dwór w Bedoniu miał zostać zabezpieczony przed dalszą degradacją, ale na razie został tylko ogrodzony...

Przy dworze znajdował się okazały park, który dzisiaj nie przypomina już zorganizowanego założenia, ale drzewa nadal robią wrażenie.

Park chętnie jest odwiedzany, to doskonałe miejsce na letnie spacery.

Założenie parkowe w 1880 roku z inicjatywy Eufemii Kochanowskiej zaprojektował jej brat, Ignacy Koźmiński, podróżnik, naukowiec, miłośnik przyrody.

Park powstał na terenie leśnym, ma charakter naturalistyczny. Nie jest zbyt rozległy, ma powierzchnię kilku hektarów.

W parku dworskim w Bedoniu rosną okazałe drzewa, przeważnie krajowe gatunki, w tym liczące ponad 200 lat dęby, jawory, lipy, wiązy szypułkowe. Kilka z nich jest pomnikami przyrody.

Poza tym występują w parku okazałe klony zwyczajne, a także m.in. brzoza brodawkowata, modrzew europejski, buk zwyczajny, czeremcha zwyczajna, bez czarny.

Z gatunków obcego pochodzenia rosną robinie akacjowe, kasztanowce zwyczajne, daglezje.

Opuszczony dwór w Bedoniu pod Łodzią.

Warto odwiedzić to miejsce, jest... tajemnicze i pełne uroku. Zalecam jednak pośpiech, bo ruiny dawnego dworu powoli, ale nieuchronnie zmierzają ku całkowitemu unicestwieniu.