baedeker łódzki: PARK NA STOKACH

niedziela, 29 kwietnia 2018

PARK NA STOKACH

Nazwa Stoków w pełni odpowiada ukształtowaniu terenu. Jak przystało na fragment Wyżyny Łódzkiej są tu i pagórki, i doliny.

Po przyłączeniu Stoków do Łodzi w 1946 roku, przez wiele lat były to najwyżej położone tereny miasta, osiągające przy ulicy Rysy 274 m n.p.m.

"Rozwój", rok 1910.

"Rozwój", rok 1913.

Większość nazw ulic jest w jakiś sposób związana z górami: Skalna, Potokowa, Zbocze, Janosika, Giewont, Szczytowa, Krokiew…

Dzisiaj spaceruję po parku im. Generała Mariusza Zaruskiego.

Park ulokowany jest w rejonie ulic Giewont, Potokowej, Skalnej i Szczytowej, na osiedlu Stoki, na najwyższym stopniu strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich, na terenie tzw. Górki Stokowskiej.

Utworzono go w 1954 roku (lub w 1955) według projektu Kazimierza Chrabelskiego, na terenie dawnych wyrobisk, pomiędzy dwoma powstałymi od 1936 roku stokowskimi osiedlami ("na górce" - ulice Halna, Turnie, Wichrowa i "na dołku" - ulice Skalna, Zbocze, Górska, Szczytowa), a także przy wybudowanej w 1951 roku Szkole Podstawowej nr 139 w Łodzi.

Na początku park nazwano imieniem Janka Krasickiego.

W związku z procesem dekomunizacji nazw miejskich, rozpoczętym od 1990 roku przez Radę Miejską Łodzi, nazwę tę anulowano uchwałą z dnia 16 stycznia 1991 roku. Przez ponad trzy lata park nie posiadał żadnej nazwy, aż 27 maja 1994 roku Rada Miasta nazwała go imieniem Generała Mariusza Zaruskiego.

W 1998 roku w parku ustawiony został pamiątkowy obelisk, poświęcony obecnemu patronowi.

Fundatorzy pomnika ("Ludzie Morza i Tatr") nie znali przeszłości miejsca, w którym sytuowano obelisk (przed laty była tam niezbyt zadbana, publiczna toaleta), co przyczyniło się do tego, że niektórzy mieszkańcy Stoków lokalizację tę uznali za nietaktowną. Zapomniano już jednak o tym niezbyt istotnym incydencie, a kamień pamiątkowy stał się częścią parkowego krajobrazu.

Mariusz Zaruski (1867 -1941) był pionierem polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generałem brygady Wojska Polskiego i taternikiem.

Była to postać wszechstronna – fotografik, malarz, poeta i prozaik. Marynarz, żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec, legionista, ułan, wreszcie generał brygady i adiutant generalny prezydenta RP. Taternik, grotołaz, ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży.

Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Również przez całe życie intensywnie ćwiczył, zachowując wysportowaną sylwetkę do późnej starości.

Mariusz Zaruski przy sterze „Zawiszy Czarnego” .

Uchwałą Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 10 lutego 2010 roku przylegającej do parku bezimiennej ulicy (łączącej ulice Giewont i Jana Dębowskiego) nadano nazwę gen. Mariusza Zaruskiego.

Powierzchnia parku wynosi ok. 9 ha (w niektórych źródłach, np. w Spacerowniku po Łodzi) podawana jest powierzchnia 6 ha.

Także taki obszar parku uwidacznia Internetowa Mapa Łodzi Miejskiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. W rzeczywistości jednak w skład parku - stanowiąc jego południową część - wchodzi też teren pomiędzy ulicami: Skalną, Potokową i Giewont.

Atrakcjami parku jest duże zróżnicowanie wysokościowe (deniwelacja wynosi prawie 20 metrów, a teren unosi się w kierunku północno-wschodnim, do wysokości ponad 270 m n.p.m.), tzw. "muszla" - usytuowana w jego środku (podczas budowy okolicznych osiedli mieściła się tam żwirownia, dostarczająca piasek do produkcji betonu) oraz możliwość obserwacji panoramy Łodzi.

Północną część parku (przypominającą swoim kształtem stadion lekkoatletyczny) od północy, wschodu i południa okala ulica Giewont (do 1967 roku fragment tej ulicy przy parku nosił nazwę: ulica Serpentyny).

Południowa część parku sąsiaduje z ulicą Giewont i Skalną oraz ze stadionem sportowym.

Specyfiką tego miejsca jest charakterystyczna kamienista nawierzchnia ulicy Giewont (zwana potocznie kocimi łbami na Stokach) niepozwalająca na rozwijanie przez samochody wysokich prędkości, co sprzyja większemu bezpieczeństwu.

Wokół parku poza wspomnianymi osiedlami i szkołą mieszczą się: Schronisko dla bezdomnych mężczyzn Towarzystwa im. św. Brata Alberta Chmielowskiego i pętla tramwajowa.

W latach 2005-2007 między ulicą Giewont i Skalną (przy dawnym Kinie "Stoki") przez Urząd Miasta Łodzi i Radę Osiedla Stoki został odnowiony i odpowiednio urządzony plac zabaw.

Czytaj w baedekerze: KINO STOKI (baedekerlodz.blogspot.com)