ŁÓDŹ - CURRICULUM VITAE (lata 1850-1900)

Curriculum vitae (z łacińskiego: bieg życia, przebieg życia) -  daty z życia Łodzi - sukcesywnie i... subiektywnie uzupełniane, czyli wszystko po kolei...

1850
- Łódź zamieszkuje 15 764 obywateli. - Założenie Łódzkiego Stowarzyszenia Kupców, przekształconego później w Zgromadzenie Kupców m. Łodzi.
1851
- Powstanie pierwszej w Łodzi Kasy Oszczędności - Fryderyk Sellin urządza letnią scenę teatralną (Nowy Rynek). CZYTAJ
1852
Izrael Poznański przejmuje firmę z rąk ojca. CZYTAJ
1853
- Do Łodzi przybywa Karol Scheibler (obywatel belgijski, osiedla się przy Wodnym Rynku (obecnie Plac Zwycięstwa). CZYTAJ i CZYTAJ - Otwarcie zajazdu Augusta Engla, przekształconego później w pierwszy w Łodzi hotel – Hotel Polski (Hotel de Pologne) – z 60 łóżkami, ogrodem i stajnią dla koni. CZYTAJ - Rozpoczęcie pracy pierwszego młyna parowego przy ulicy Piotrkowskiej 268, zbudowanego przez Leonarda Fesslera. - Wydanie książki "Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym" Oskara Flatta, nakładem Gazety Polskiej w Warszawie, z pierwszym ogólnie dostępnym planem miasta.
1854
Rozpoczęcie budowy zespołu fabrycznego przez Karola Scheiblera  na Wodnym Rynku; w przyszłości (wraz z innymi zespołami fabrycznymi, m.in. na Księżym Młynie ), największe przedsiębiorstwo bawełniane w kraju. CZYTAJ
1855
Powstaje trójwyznaniowy zespół cmentarzy przy ul. Ogrodowej (zwany dziś Starym Cmentarzem). CZYTAJ i CZYTAJ
1856
1857
Łódź liczy 27.890 mieszkańców stałych (39.420 ogółem stałych i niestałych)
1858
- Pierwsze zastosowanie węgla jako opału (dotąd nawet maszyny parowe opalane były drewnem lub torfem)
1859
Powstanie dwóch pierwszych drukarni i zakładów litograficznych: Feliksa Gotza a następnie Jana Petersilego. CZYTAJ
1860
- Powstanie łódzkiej filii Banku Polskiego.  CZYTAJ - Łódź ma  już  32 639  stałych mieszkańców. - Łódź  może pochwalić się też: 15 fabrykami włókienniczymi, 8 hotelami i domami zajezdnymi, 13 szkołami i szpitalem.
1861
- Bunt tkaczy. Tkacze z łódzkich fabryk nie mogąc znieść warunków, w których przyszło im żyć, zdecydowali się na otwarty bunt. Wystąpienie to miało dosyć burzliwy przebieg, włącznie z niszczeniem maszyn.  CZYTAJ - Powiększenie rewiru żydowskiego – przyłączenie rejonów ulic Aleksandrowskiej, św. Jakuba, Jerozolimskiej i Franciszkańskiej.
1862
- Zniesienie wszelkich ograniczeń w zakresie wyboru miejsca zamieszkania dla ludności żydowskiej, likwidacja rewiru żydowskiego.  CZYTAJ - Prezydentem  Łodzi zostaje Andrzej Rosicki (funkcję pełni do 1865 roku). CZYTAJ - Powstanie pierwszego zakładu fotograficznego Józefa Zajączkowskiego w Rynku Nowego Miasta  (obecnie Plac Wolności); według niektórych historyków pierwszym fotografem osiadłym w Łodzi był Dominik Zoner  w 1860 roku. CZYTAJ i CZYTAJ - Adolf Manteuffel otwiera restaurację przy ulicy Piotrkowskiej 11. CZYTAJ
1863
- Pierwsze wydanie gazety  „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”. (2   grudnia 1863 roku).  CZYTAJ -  Wybuch powstania styczniowego i przybycie z tej okazji do Łodzi naczelnika wojennego miasta, barona Aleksandra von Broemsena (aktywny udział łodzian w powstaniu styczniowym (oddział liczył ok. 300 powstańców).  - W bitwie pod Dobrą ginie łódzki powstaniec styczniowy – Maria Piotrowiczowa. CZYTAJ i CZYTAJ
1864
- Pierwsze skrzynki pocztowe na łódzkich ulicach. - Utworzenie urzędu architekta miasta – został nim mianowany Jan Bojanowski (następcą w 1870 roku został Karol Mertsching, a od 1872 roku funkcję tę pełnił Hilary Majewski). CZYTAJ i CZYTAJ
1865
- Fryderyk Wilhelm Schweikert uruchamia w Łodzi małą tkalnię na 9 krosien. CZYTAJ - Prezydentem Łodzi zostaje Edmund Pohlens; funkcję pełni do 1869 roku. - Wybudowanie przez Jana Blocha w ciągu 3 miesięcy Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej (27 km) z Łodzi do Koluszek, gdzie połączyła się z linią Warszawsko-Wiedeńską i od 18 listopada rozpoczęcie przewożenia towarów.
1866
- Otwarcie (1 czerwca) dla ruchu pasażerskiego linii kolejowej do Koluszek, zbudowanej w 1865 roku - założenie fabryki maszyn przez J. Johna – początki przemysłu metalowego. CZYTAJ - Powstanie przedsiębiorstw wełnianych: Karola Bennicha, Wilhelma Schweikerta, Markusa Kohna. CZYTAJ
1867
- W wyniku podziału Królestwa Polskiego na 10 guberni, Łódź znajduje się w guberni piotrkowskiej (poprzednio od 1837 w guberni mazowieckiej i od 1845 w guberni warszawskiej). - Z browaru Karola Anstadta popłynęło pierwsze piwo (Średnia 34).
1868
1869
- Prezydentem Łodzi zostaje Maurycy Taubwurcel; funkcję pełni do 1878 roku. - Zniesienie przez carat samorządu miejskiego, rozwiązanie Rady Miejskiej oraz rozpoczęcie rusyfikacji szkolnictwa. - Powstanie Łódzkiego Towarzystwa Gazowego  i rozpoczęcie oświetlania gazowego ulic (zakładanie chodników); pierwsze latarnie tego typu na ulicy Piotrkowskiej (pierwsza latarnia gazowa stanęła obok willi Ludwika Mayera przy zbiegu ulic Mikołajewskiej i Pasażu Mayera (dzisiaj Sienkiewicza i Moniuszki). CZYTAJ - Otwarcie średniej szkoły technicznej zwanej Wyższą Szkołą Rzemieślniczą. CZYTAJ - Powstanie w Łodzi zboru baptystów (dziś kancelaria i miejsce nabożeństw mieści się przy ul. Nawrot 27) CZYTAJ - Powstanie z inicjatywy Karola Scheiblera pierwszego dworca kolejowego- Łódź Fabryczna. CZYTAJ
1870
Rozpoczęcie budowy przez Karola Scheiblera – przy ul. św. Emilii (dziś ks. W. Tymienieckiego) – największego w Łodzi budynku przędzalni bawełny (ponad 200 m długości) według projektu Hilarego Majewskiego. CZYTAJ
1871
- Oddanie  (przy ul. Wolborskiej) synagogi ortodoksyjnej Alte Szil (mauretańskiej), wybudowanej według projektu Jana Karola Mertschinga (w 1900 roku zakończenie przebudowy według projektu Adolfa Zeligsona; w listopadzie 1939 roku podpalona przez Niemców, a potem rozebrana, w 1995 roku w miejscu po synagodze stanął Pomnik Dekalogu). CZYTAJ i CZYTAJ
1872
-  Rozpoczęcie budowy zespołu fabrycznego Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej. CZYTAJ, CZYTAJ, CZYTAJ - Architektem miejskim zostaje mianowany Hilary Majewski (pozostaje na tym stanowisku aż do śmierci w roku 1892; przypisuje mu się duży wpływ na wygląd Łodzi w okresie jej najdynamiczniejszego rozwoju). CZYTAJ - Uruchomienie dwóch pierwszych publicznych łaźni przez Fryderyka Sellina – przy ulicy Konstantynowskiej i ulicy Średniej. - Powstają pierwsze miejscowe banki (z inicjatywy Karola Scheiblera – Bank Handlowy oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi). CZYTAJ i CZYTAJ - przychodzi na świat w Łodzi Max Factor, (właśc. Maksymilian Faktorowicz).  - Cezary Richter zakłada księgarnię. CZYTAJ
1873
1874
- Juliusz Heinzel ma już największy na terenie Królestwa Polskiego zakład produkujący wyroby wełniane. CZYTAJ - Eliahu Chaim Majzel obejmuje w Łodzi urząd Głównego Rabina.  CZYTAJ - Powstanie drugiego w Łodzi parku – Kolejowego – przy dworcu Łódź-Fabryczna (obecnie im. Stanisława Moniuszki); pierwszym parkiem miejskim był Ogród Spacerowy Źródliska założony w 1840 roku.
1875
Rozpoczęcie budowy osiedla domów robotniczych Księży Młyn przez Karola Scheiblera. CZYTAJ
1876
- Zorganizowanie Łódzkiej Ochotniczej Straży Ogniowej; komendantem i prezesem został Ludwik Grohman. CZYTAJ i CZYTAJ - Wybrukowanie całej ulicy Piotrkowskiej "kocimi łbami".
1877
- Wprowadzenie przez rząd carski cła ochronnego dla wyrobów włókienniczych. - Łódź liczy 41.079 mieszkańców. - Oddanie zespołu pałacowego Edwarda Herbsta na rogu ulic Przędzalnianej i św. Emilii (dziś ks. W. Tymienieckiego); obecnie filia Muzeum Sztuki. CZYTAJ - Sprowadzenie przez drukarza Jana Petersilgego pierwszej drukarskiej maszyny cylindrycznej.
1878
Prezydentem Łodzi zostaje Walerian Michał Makowiecki; funkcję pełni do 1882 roku.
1879
-Powstanie zakładów bawełnianych J. Heinzla i Kunitzera, później nazwanych Widzewską Manufakturą.  - Powstaje Hotel Manteuffel'a (projekt Hilary Majewski). CZYTAJ
1880
- Oddanie (przy ul. Mikołajewskiej  - dziś H. Sienkiewicza) neoromańskiego kościoła katolickiego pw. Podwyższenia Świętego Krzyża, wybudowanego według projektu Franciszka Tournelle w latach 1860-1880. CZYTAJ - Zatwierdzenie statutu pierwszej w Łodzi spółki akcyjnej – Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych K. Scheiblera.
1881
Śmierć Karola Scheiblera (13 kwietnia). CZYTAJ
1882
Prezydentem Łodzi zostaje Władysław Pieńkowski; funkcję pełni aż do wybuchu I wojny światowej (1914 rok).
1883
Zainstalowanie pierwszych w Łodzi telefonów ("na korbkę", tarcze numerowe wprowadzono w 1929 roku), utworzenie sieci telefonicznej napowietrznej. CZYTAJ
1884
- Łódź uzyskuje samodzielny organ prasowy w języku polskim pt. „Dziennik Łódzki” (ukazywała sie do 1892 roku, następnie w latach 1919, 1931-1939 i od 1945 roku do dziś)  CZYTAJ  - Poświęcenie – przy ul. Mikołajewskiej 60 (dziś Sienkiewicza) – neoromańskiego kościoła luterańskiego św. Jana, wybudowanego w latach 1880-1884, według projektu Ludwika Schreibera; od 1945 roku kościół rzymskokatolicki Najświętszego Imienia Jezus  obsługiwany przez ojców jezuitów. CZYTAJ - Zakończenie budowy przy ulicy Widzewskiej (dziś Kilińskiego) – neobizantyjskiej cerkwi św. Aleksandra newskiego, wybudowanej w latach 1880-1884, według projektu Hilarego Majewskiego.  CZYTAJ - Otwarcie pierwszego szpitala fabrycznego (im. św. Anny) na rogu ul. Milionowej i Przędzalnianej – przy zakładach K. Scheiblera, z inicjatywy Karola Jonschera – lekarza rodziny Scheiblerów; budowę sfinansowała wdowa po największym łódzkim fabrykancie – Anna z Wernerów; od lat 50. XX wieku - szpital im. Karola Jonschera. CZYTAJ - Powstaje Ewangelicki Dom Sierot parafii Świętej Trójcy. CZYTAJ - Posadzenie pierwszych drzewek na Rynku Nowego Miasta (obecnie Plac Wolności). CZYTAJ
1885
Łódź liczy 55.134 mieszkańców
1886
Powstanie pierwszej w Łodzi instytucji o charakterze naukowym – Łódzkiego Towarzystwa Lekarskiego.
1887
- Budynek fabryki wyrobów wełnianych i bawełnianych Ludwika Meyera zostaje przebudowany  na "dom gościnny" Hotel Grand.  CZYTAJ - W domu przy ulicy Wschodniej 8 przychodzi na świat Artur Rubinstein.  CZYTAJ - Oddanie (przy ul. Spacerowej - dziś Aleja T. Kościuszki) synagogi "postępowej", wybudowanej w latach 1881-1887, według projektu Adolfa Wolffa (najprawdopodobniej przy współudziale Hilarego Majewskiego); zniszczona w listopadzie 1939 roku przez hitlerowców. CZYTAJ
1888
- Powstanie teatru, nazwanego później im. Stefana Jaracza.  CZYTAJ - Otwarcie teatru Victoria przy ulicy Piotrkowskiej 67 (potem przekształconego w kino, po II wojnie światowej o nazwie Polonia).  - Powstaje zakład trykotaży z przędzalnią Włodzimierza Stolarowa. CZYTAJ
1889
21 grudnia. Wychodzi pierwszy numer „Gońca Łódzkiego”.   CZYTAJ
1890
Otwarcie szpitala Izraela i Leony Poznańskich – na rogu ulicy Północnej i Targowej (dziś Sterlinga); w 1898 roku zorganizowano tu pierwszy w Królestwie Polskim oddział dla chorych na gruźlicę; od lat 40. XX wieku szpital kliniczny AM (dziś UM) im. Seweryna Sterlinga. CZYTAJ
1891
- Oddanie, na Rynku Nowego Miasta (dziś Plac Wolności) neorenesansowego kościoła luterańskiego Świętej Trójcy, wybudowanego w latach 1889-1891 w miejscu budowli klasycystycznej, według projektu Otto Gehliga (przy współudziale M. J. Prokoffiewa); od 1945 roku kościół rzymskokatolicki Zesłania Ducha Świętego. CZYTAJ - Otwarcie Żydowskiej Szkoły Rzemiosł Talmud-Tora. CZYTAJ - Założenie Lecznicy "Pod koniem" (przy ulicy Kopernika) przez Hugo Warrikoffa oraz Alberta Kwaśniewskiego (pierwsza w Polsce lecznica dla zwierząt). CZYTAJ - Otwarcie pierwszego w Polsce zakładu produkującego rowery – "Wicher" W. Sierpińskiego.
1892
- Pierwszy na ziemiach polskich strajk powszechny (tzw. bunt łódzki). CZYTAJ - Otwarcie fabryki przez Juliusza Kindermanna. CZYTAJ
1893
1894
- Wychodzi pierwszy przewodnik po Łodzi. - Do Łodzi przybywa Seweryn Sterling i rozpoczyna pracę jako lekarz fabryczny. CZYTAJ
1895
Łódź liczy 71.906 mieszkańców
1896
- Do Łodzi przybywa Władysław Reymont w celu zbierania materiałów do swojej nowej powieści „Ziemia obiecana”.  CZYTAJ  i  CZYTAJ  i  CZYTAJ  - Oddanie (przy ul. Jekaterynburskiej - dziś ul. Jerzego) – cerkwi garnizonowej św. Aleksego,wybudowanej w latach 1894-1896, według projektu Franciszka Chełmińskiego ; obecnie rzymskokatolicki kościół garnizonowy św. Jerzego. CZYTAJ - Powstanie w Łodzi zboru adwentystów (dziś kancelaria i miejsce nabożeństw mieści się przy ul. Kopcińskiego 67; istnieje też zbór przy ul. Płockiej 28 oraz Sterlinga 17/3).
1897
11 czerwca - urodził się Aleksander Tansman.   CZYTAJ  - Powstaje Przytułek dla Starców i Kalek Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności (dziś w budynku mieści się Collegium Anatomicum).  CZYTAJ - Wybudowanie „Domu Koncertowego” przez Ignacego Vogla. CZYTAJ - Oddanie (na Placu Kościelnym Starego Miasta) neogotyckiego kościoła katolickiego pw. Wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny, wybudowanego według projektu Konstantego Wojciechowskiego w latach 1880-1897 (w miejscu świątyni drewnianej). CZYTAJ - Powstanie Fabryki Nici w Widzewie (późniejsza "Ariadna" SA). CZYTAJ
1898
- Pierwsze wydanie „Gońca Łódzkiego”.  CZYTAJ  - Uruchomienie pierwszego w Królestwie Polskim tramwaju elektrycznego (23 grudnia); wagony sprowadzono z niemieckiej firmy Herbrand. CZYTAJ - Początek służby policyjnej w Łodzi (zaczynają obowiązywać przepisy ruchu drogowego). - Oddanie (przy ul. Olgińskiej - dziś Piramowicza) cerkwi św. Olgi, wybudowanej w latach 1896-1898, według projektu Franciszka Chełmińskiego. CZYTAJ - Pierwszy na terenie Łodzi lot balonem w parku Helenowskim (francuski pilot o nazwisku Charles Leroux wzniósł się na wysokość 300 stóp, a następnie skoczył ze spadochronem). - Założenie teatru ludowego z inicjatywy Wiktora Czajewskiego, łódzkiego wydawcy.
1899
- Rozpoczęcie prac przy budowie parku im. Stanisława Staszica (według projektu ogrodnika miejskiego Leona Grabowskiego). Był to czwarty z kolei ogród miejski. CZYTAJ  - Wychodzi drukiem „Ziemia obiecana” Władysława Reymonta.  CZYTAJ i CZYTAJ 3 listopada -  zamieszkał w Łodzi - przy ul. Wschodniej 19 - Józef Piłsudski. CZYTAJ i CZYTAJ - Koncert Ignacego Paderewskiego w Łodzi. - Otwarcie parku im. Henryka Sienkiewicza (pierwotnie Mikołajewski Ogród Miejski. CZYTAJ - Umiera Robert Biedermann, protoplasta znanego fabrykanckiego rodu łódzkiego. CZYTAJ - Otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich przy ul. Piotrkowskiej 120 – pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego Teatrem Żywych Fotografii (stosowano aparat projekcyjny systemu braci Lumiere).
1900
Umiera Izrael Poznański.  CZYTAJ    CZYTAJ    CZYTAJ    CZYTAJ Łódź liczy ok. 300 tys. mieszkańców.